Αγγλόφωνη η Ελλάδα;

Οι “Βρυσούλες γνώσης” (ἠλεκτρονικὴ ἐφημερίδα, ποὺ ἐκδίδεται στὸ Σίδνεϋ) μέ έμαθαν, ότι στην απώτατη αγγλόφωνη Αυστραλία, στην άκρη του κόσμου, μιλιέται και καλλιεργείται η ελληνική γλώσσα, η μητρική μου γλώσα. Την πήραν μαζί τους όσοι μετοίκισαν στις προηγούμενες δεκαετίες εκεί και την μεταδίδουν και στις επόμενες γενιές τους. Και οι “Βρυσούλες” τούς βοηθούν να μη την ξεχάσουν. Γιατί να την χάσουν; Θα ήταν πτώχευση γι᾽αυτούς όχι μόνο γλωσσικά̇. Η ταυτότητά τους θα έχανε τη μια πλευρά της, και αυτό θα τους πλήγωνε υποσυνείδητα. Οι γλωσσολόγοι και οι ψυχολόγοι θα είχαν να πουν πολλά επ᾽αυτού.

Και τί αντίθεση! Eγώ κινδυνεύω να πτωχεύσω γλωσσικά στη χώρα που γεννήθηκα και έμαθα την ελληνική γλώσσα. Κινδυνεύω να πιστέψω, πως σε τούτο τον τόπο, που λέγεται Ελλάδα, δεν μπορώ πλέον να μιλώ ελληνικά, αλλά αγγλικά. Τί παραδοξότητα!

Στη γειτονιά μου, Αγία Παρασκευή Αττικής, άνοιξε πρόσφατα ένα Mini Market – καθιερωμένη ὀνομασία πλέον για τον ελληνικό όρο Μικροαγορά, Μικροκατάστημα, Ψιλικατζίδικο. Αυτό το Μίνι-μάρκετ λοιπόν δεν πουλάει Εφημερίδες, Καφέ, Καπνό, αλλά, όπως αναγράφει η πινακίδα του, πουλάει: Press, Coffee, Tobacco. Στην απέναντι γωνία δεν αγοράζω πλέον το ψωμί μου από τον φούρνο ή το αρτοποιείο, αλλά από το (την;) Bakery, και μάλιστα η πωλήτρια, όταν πρόσφατα είχα αρρωστήσει, στην ερώτησή μου τηλεφωνικά, αν μπορεί να μου σταλεί ό,τι χρειάζομαι, αν γίνεται διανομή στο σπίτι, με καθησύχασε: “Έχομε Delivery!” Και πράγματι μου έφερε το ψωμί και τα γλυκά στο σπίτι όχι ο διανομέας, αλλά ο… ντελιβεράς! (Τί περίεργος νεολογισμός!) Σε πλησίον κατάστημα στην ερώτησή μου, ποιό μέγεθος κάλτσες θα ήταν για μένα το σωστό, η πωλήτρια είπε καθησυχαστικά̇: “είναι one size!” Κι εγώ: “Α, ένα μέγεθος”. Η επιβεβαίωση εκ μέρους της κατηγορηματική: “One size!”

Πριν από τις χριστουγεννιάτικες γιορτές στην είσοδο της πολυκατοικίας μας, κατά τη συνήθεια, ο διαχειριστής ανήρτησε για όλους μας την ευχη μεγαλοπρεπώς “Merry Christmas” και όχι “Καλά Χριστούγεννα”. Στην πολυκατοικία δεν κατοικεί κανένας αγγλόφωνος. Και είμαι σίγουρη ότι υπάρχουν και ένοικοι που δεν ξέρουν καν να διαβάσουν την ευχή – την εικάζουν από την απεικόνιση του χριστουγεννιάτικου δένδρου.

Άπειρα άλλα παραδείγματα θα μπορούσα να αναφέρω από ό,τι αγγλικό ακούω ή βλέπω γραμμένο φίρδην μίγδην αμάμεσα στα ελληνικά γύρω μου. Φίλη μου ανέφερε στη συζήτηση, ότι πρέπει να κάνει banking! Ομολογώ, πως δεν κατάλαβα αρχικά, τί εννοούσε. Στην τηλεόραση στις αθλητικές ειδήσεις για το ποδόσφαιρο ως επικεφαλίδα για το τί θα ακολουθήσει αναγράφεται, φυσικά, Super League Day.

Δεν ωφελεί η απαρίθμηση των αγγλισμών. Τελειώνοντας μόνο και τούτο:
Πρόσφατα περπατώντας στο κέντρο της Αθήνας στην παραδοσιακή οδό του εμπορίου, στην οδό Ερμού, είχα την εντύπωση, πως περπατώ σε μια λονδρέζικη “Street” με ποικίλα Stores. Τα καταστήματα υφασμάτων, ενδυμάτων, υποδημάτων έχουν εξαφανισθεί. Στη θέση τους υπάρχουν Stores. Δεν υπάρχουν οι κάλλιστες δυνατότητες αγοράς, αλλά best buy outlet! Ο Ερμής μιλάει αγγλικά, στο σπίτι του μιλάει αγγλικά.

Δεν είναι βέβαια τίποτε νέο, δεν είναι νέα διαπίστωση, ότι η εκμάθηση ξένων γλωσσών είναι πλούτος για τον άνθρωπο, όχι μόνον για πρακτικούς λόγους επικοινωνίας, αλλά και για το πνεύμα καθαυτό – ευρύνεται καλλιεργείται, ὀξύνεται. Δεν πρόκειται όμως στην προκειμένη περίπτωση γι᾽ αυτό. Εδώ χρησιμοποιούνται οι αγγλικές λέξεις και παραμερίζονται οι ελληνικές. Δεν εμπλουτίζεις τη γλώσσα σου, διαγράφεις λέξεις της και τοποθετείς στη θέση τους τις αγγλικές. Και σ᾽αυτό δεν οδηγεί η αναγκαιότητα, αφού δεν ζεις σε αγγλόφωνη χώρα, που το απαιτεί η καθημερινότητα, για να επιβιώσεις. Πτωχεύεις τη γλώσσα σου και δεν την εμπλουτίζεις με τις αγγλικές. Οι αγγλικές παραμένουν ξένο σώμα, ακούγονται σαν παρατράγουδο. Κι όμως ριζώνουν τόσο βαθιά στην ελληνική, εξοβελίζοντας τις αντίστοιχες ελληνικές, ώστε σε λίγο οι επόμενες γενιές θα χρειάζονται να ανατρέχουν σε λεξικό για να αντιληφθούν τη σημασία των πρωταρχικών αντίστοιχων ελληνικών, όταν τις συναντούν στη λογοτεχνία ή σε άλλα κείμενα γι᾽αυτές παρελθόντα.

Παρασκευή Σιδερά-Λύτρα

Η Παρασκευή Σιδερά – Λύτρα γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κανδήλα, φοίτησε στο Γυμνάσιο Λευκάδας. Σπούδασε στη Ράλλειο Παιδαγωγική Ακαδημία και μετεκπαιδεύτηκε στο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαιδεύσεως. Σπούδασε κατόπιν στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Γοττίγγης Κλασσική Φιλολογία, Παιδαγωγική και Ψυχολογία.
Δίδαξε σε σχολεία στην Ελλάδα και στη Γερμανία και τελευταία Νεοελληνική Γλώσσα ως εντεταλμένη στο Πανεπιστήμιο της Γοττίγγης. Έχει δημοσιεύσει σε περιοδικά άρθρα και βιβλιοκρισίες και έχει μεταφράσει θεωρητικά και λογοτεχνικά έργα από τα γερμανικά στα ελληνικά και αντιστρόφως.
Κάτοχος του κρατικού βραβείου μετάφρασης έργου ελληνικής λογοτεχνίας σε ξένη γλώσσα 2007.