HomeΕΛΙΞΗΡΙΑ ΜΝΗΜΗΣΗ «Ευρυδίκη», ο «Ζήνων» και το «Χρονικό του Φίλιππα» στη Λευκάδα

Η «Ευρυδίκη», ο «Ζήνων» και το «Χρονικό του Φίλιππα» στη Λευκάδα

Της Πηνελόπης Κοψιδά

Η φονική κακοκαιρία με το όνομα «Ευρυδίκη», που έπληξε την χώρα μας το προηγούμενο διάστημα, φαίνεται ότι υποχώρησε, αφήνοντας όμως πίσω της τεράστιες υλικές καταστροφές και το χειρότερο, παίρνοντας μαζί της πολλές ανθρώπινες ζωές. Όσοι βρέθηκαν στο τρομερό πέρασμά της, θρηνώντας τους ανθρώπους τους που έχασαν, τα σπίτια τους που γκρεμίστηκαν, τις περιουσίες τους που καταστράφηκαν, προσπαθούν να σταθούν πάλι στα πόδια τους και να ξαναστήσουν τη ζωή τους.

Με διαφορά λίγων ημερών από τη φονική κακοκαιρία «Ευρυδίκη», ανακοινώθηκε η έλευση του μεσογειακού κυκλώνα «Ζήνωνα», ο οποίος θα έπληττε τη Δυτική Ελλάδα και τα νησιά του Ιονίου. Στη σκιά της πολύνεκρης τραγωδίας που προηγήθηκε στη Δυτική Αθήνα, ήρθε τελικά κι ο «Ζήνων» στα Επτάνησα. Ευτυχώς δεν στάθηκε αντάξιος της πολυσυζητημένης αναγγελίας της έλευσής του. Στη Λευκάδα δημιούργησε κάποια τοπικά προβλήματα, μικρής έκτασης αλλά κυρίως δεν κινδύνευσε κάποια ανθρώπινη ζωή.

Ανατρέχοντας σε καταγεγραμμένες μαρτυρίες που αφορούν στο παρελθόν του νησιού μας, θα διαπιστώσουμε ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα δεν έλειψαν και παλιότερα στον τόπο μας. Κάποιες φορές, μάλιστα, περιγράφεται ότι ήταν τόσο σφοδρά, που είναι αμφίβολο αν κάποιος από εμάς θυμάται στο νησί ανάλογα γεγονότα.

Στο βιβλίο «Ιστορία της Νήσου Λευκάδος» του Π. Ροντογιάννη, περιλαμβάνεται ένα μέρος του χειρογράφου που ονομάζεται «Το Χρονικό του Φίλιππα». Ο Σπύρος Φίλιππας γεννήθηκε πιθανόν το τέλος της δεύτερης ή αρχές της τρίτης δεκαετίας του 19ου αιώνα και πέθανε κοντά στα 1894. Καταγόταν από το χωριό Δρυμώνας.

Στο χειρόγραφο που άφησε, καταγράφει σημαντικές πληροφορίες που αφορούν σε διάφορες εκφάνσεις της καθημερινής ζωής της εποχής εκείνης στο Δρυμώνα, αλλά και σε ολόκληρο το νησί από το 1837 ως το 1893. Μεταξύ των άλλων περιγράφονται με λεπτομέρειες πρωτοφανείς για τότε, αλλά και για τώρα, σφοδρότατες κακοκαιρίες. Τα αποσπάσματα του κειμένου που ακολουθεί μεταφέρονται όπως ακριβώς είναι γραμμένα στο πρωτότυπο χειρόγραφο.

1891

«Τήν 11 Ιανουαρίου τρικυμία τής θαλάσης έκ τού εόνος ούκε ηκούσθη. εχάλασε τελιοτικός τώ φανάρη είς τώ φρούριο, εσίκοσε έν καράβιον ψιλά κέ τώ πήγε είς τήν γήν χωρίς νά τό βλάψη. από τήν γίρα εσικόθη η άγρια θάλασσα από τόν μαϊστρο τραμουντάνα κέ έπεσε είς τά χωράφια είς τώ βαρκό».(1)

Εις Άγιον νικήτα η θάλασα από τα καντούνια επέρασε κέ έφθασε εός τού οσπυτίου τού μπούμπουκα. εμβίκε από τά παράθιρα είς τό σπύτι τού χαράλαμπου τού καλαμάκη κέ τόν εζίμηοσε. τούς εκατάστρεψε τά αμπέλια είς τόν κάπρο (2). Τώ κονδρί τώ μεγάλο είς τό γλικό νερό κτιπόνταστο άνιξε από πάνο κέ έκατζε. άν εζιγιάζονταν ήθελε ζηγίση άμετρες μονάδες οκάδες.»

1891
«Χρόνος άνιδρος ιανουάριος, φευρουάριος, μάρτιος και απρίλιος άνεμη σφοδρί, κρία σφοδρά, εκατάκαψε τά αγριοκόκια δέν έγινον κέ εξεπατόθη ο σπόρος. από τές φακές ότι έγινε ο σπόρος. είς όλο τώ νησή τώ καλοκέρη ελιμοκτονούσαν τά ζόα διά χόρτα.»

1885
«Τήν ύστεριν νοεμβρίου διά νυκτός κέ ξιμερόματα την πρότη Δεμεμβρίου από τήν τρεμουντάνα έπεσεν χιόν είς τούς κλόνους τόν ελεόδενδρον είς τήν πλισηόχορον πεδιάδα τής λευκάδος κέ είς τά προάστια εκόπικαν η κλόνη, από τό βάρος τής χιόν κέ πολά ελεόδενδρα εξεριζόθισαν. λέγουν ότι έφερε ζιμία υπέρ τάς 100 χιλιάδες τάλαρα.»

1886
«Απριλίου 26 έπεσε χιόν κέ εκάλιψε τάς κοριφάς τόν <τόν> βουνόν τής λευκάδος. εψόφισαν τά οψάρια κέ μερικές κλοσούρες από τό κρίος τού κερού είς τά αυγά καθιμε(νες).»

1888

«Αρχάς οκτομβρίου πλιμίρας ποταμόν τάς δέ 9 έπεσε χιόν. εκάλυψε τάς κορυφάς τόν βουνόν τής λευκάδος τάς δέ 29 τού αυτού μινός πάλιν χιόν εκάλιψε τά βουνά τίς λευκάδος καθός κέ απένάντις βουνά τού μοναστηράκη, κέ τίς άρτης άυθονη χιον οσάν νά ήτον είς τό κέντρον τού χιμόνος. η γή έπιξε από τό κρίος, τά νερά έπιξαν καί τό έλεον είς τά ελεοτρουβία, τά οψάρια τόν γιβαρίων έσκασαν εψόφισαν. εζίμιοσε τούς ενικυαστές τού γιβαρίου».

Την ίδια πιθανόν σφοδρή κακοκαιρία του 1891 περιγράφει και ο Π.Θ. Κουνιάκης στο βιβλίο του «Η νήσος Λευκάς από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ΄ ημάς» έκδοση, 1928.

«Εκεί που σήμερον υπάρχει ο σιδηρόπλεκτος Φανός του προλιμένος της πόλεως Λευκάδος, ευρίσκετο προηγουμένως ο λιθόκτιστος Φανός, επί λιθοστρώτου ευρυτάτης πλατείας εκτισμένος από των Ενετικών χρόνων και εντεύθεν. Κατά το 1889, αν δεν με απατά η μνήμη, ενέσκηψεν εις το Ιόνιον, τοιαύτη θαλασσοταραχή μετά θυέλλης, ώστε τα παμμέγιστα κύματα της θαλάσσης μετά αφαντάστο ορμητικότητας θραυόμενα επ΄αυτού, τον κατεκρήμνησαν, και ανέσκαψαν εκ βάθρων ολόκληρον την πλατείαν. Εντός του Λιμένος υπήρχε τότε κατά σύμπτωσιν το ατμόπλοιο «Υδρα», του οποίου ο πλοίαρχος, γερόλυκος θαλασσινός, κατόρθωσε δι΄υπερανθρώπων προσπαθειών και εν ατμώ, να το σώσει εκ της καταστροφής».

«Κατά την περίοδον εκείνην επεκράτησε κατά τον χειμώνα αγρία παγωνιά και χιών άφθονος και πρωτοφανής. Επάγωσαν τα πηγαία ύδατα και ολόκληρος η λιμνοθάλασσα. Οι εν αυτή ιχθείς απέθανον και εξεβράζοντο είς τας ακτάς συλλεγόμενοι υπό των διερχομένων πεπηγότες. Οι ενοικιασταί του ιχθυοτροφείου Αδελφοί Μαλακάση υπέστησαν ανεπανορθώτους ζημίας, μέγα δε μέρος του ελαιώνος της πεδιάδος κατεστράφη, διότι η πεσούσα χιών και ο εις τα ελαιόδενδρα ελαιόκαρπος έθραυον δια του βάρους των τους κορμούς των ελαιοδένδρων και επί μήνας ο ελαιών μετεβλήθη εις απέραντον δενδροκομείον. Οι ξηλευθέντες τότε πολίται και οι κάτοικοι των προαστείων χωρίων Φρυνίου, Απολπαίνης κλπ διετήρουν επί έτη τεραστίους σωρούς ξύλων».

Και συνεχίζει περιγράφοντας ένα τρομερό κυκλώνα που έπληξε τον ελαιώνα της πόλης…

Οι κυκλώνες λοιπόν, όπως και το δυνατό κρύο δεν είναι φαινόμενα άγνωστα στη Λευκάδα. Τότε βέβαια δεν υπήρχε η δυνατότητα της πρόβλεψης. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα χτυπούσαν βίαια το νησί. Οι κάτοικοι αιφνιδιασμένοι, αλλά έτσι κι αλλιώς ανίκανοι να αποκρούσουν τη μανία της φύσης, δέχονταν τις συνέπειες. Το τρομακτικό κρύο, την πείνα, την φτώχεια και τη στέρηση που συνεπάγονταν η καταστροφή.

Τώρα βέβαια, με την τεχνολογική εξέλιξη και τους δορυφόρους που περιστρέφονται αδιάλειπτα πάνω από τα κεφάλια μας, έχουμε την δυνατότητα της πρόβλεψης. Αυτό μας δίνει και μια δεύτερη πολύ ωραία δυνατότητα, αυτή της ονομασίας των καιρικών φαινομένων. Έτσι λοιπόν στα δελτία καιρού δεν ακούμε «θα φυσάει δυνατά» ή «θα βρέχει πολύ». Αλλά μας πληροφορούν ότι «έρχεται η Ευρυδίκη» ή «έρχεται ο Ζήνων». Και το συζητούμε κι εμείς μεταξύ μας σε ένα τόνο χιουμοριστικό, θέλοντας να σκορπίσουμε και την αγωνία που μας γεννά το καιρικό φαινόμενο που θα μας επισκεφθεί επωνύμως. Κι αν μεν φανεί κατώτερο των προσδοκιών, τότε είμαστε κι εμείς τυχεροί. Στην περίπτωση όμως που αποδειχθεί σφοδρό και έντονο, τότε το κέρδος της πρόβλεψης περιορίζεται μόνο στην δυνατότητα που είχαμε να του δώσουμε ένα όνομα.

Κατά τα άλλα, τα πρόσφατα τραγικά γεγονότα μας αποδεικνύουν ότι είμαστε το ίδιο απροετοίμαστοι, όπως και την εποχή που το νερό της θάλασσας έμπαινε από τα παράθυρα μέσα στα δωμάτια των σπιτιών, όπως λέει και ο Φίλιππας στο χρονικό του.

Σημειώσεις Π.Ροντογιάννη:
(1) «Τα νερά της θάλασσας πέρασαν το φράγμα της αμμουδερής λουρίδας στη θέση Γύρα και μπήκαν στα χωράφια στη θέση Βαρυκό. Είναι πράγματι κάτι που δεν έχει ξανακουστεί . Σπάνια η θάλασσα, περνώντας το φράγμα της άμμου στη Γύρα, μπαίνει στο βιβάρι.
(2) Τοποθεσια παραλιος ανατολικα του χωριου Αγιος Νικητας

Προηγουμενο αρθρο
Μία ηλιόλουστη φθινοπωρίνη μέρα
Επομενο αρθρο
Σχετικά, με το σπίτι του Δημοτσέλιου στο Σπαρτοχώρι Μεγανησίου και την μετατροπή του σε ιστορικό μουσείο!

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.