Η Περιπέτεια του Castello των Ορσίνι -Μέρος Β΄

Γράφει ο Νίκος Βαγενάς

Είναι γνωστόν, ότι αρκετές των σημερινών Ευρωπαϊκών χωρών συνιστούσαν την τότε Ρωμαϊκή αυτοκρατορία οι οποίες, τόσον μετά την διαίρεσί της όσον και μετά την πτώσι της, εξακολουθούσαν να χρησιμοποιούν την Λατινική στην Δημοσία Διοίκησι και στην Εκκλησία. Εξ’ αιτίας της εκάστοτε λαϊκής γλώσσας, των τότε υπεταγμένων περιοχών, η επίσημη καθαρογενής Λατινική άρχισε να δέχεται επιρροές, σε τέτοιο βαθμό, ώστε να προκύψη η τοπική Λατινική όπως λ.χ. η Γαλλική, η Αγγλική, η Ισπανική, η Πορτογαλλική κ.ά. μηδέ εξαιρουμένης και της Ελληνικής. Και όλα αυτά μεταξύ του 8ου και 10ου αι. μ.Χ. Συνεπώς, έως και πρό της περιόδου της Αναγεννήσεως, η αναφορά των όρων, για το έργο των Ορσίνι θα γίνεται στην Λατινική του Μεσαιώνος, καθ’ ότι από ’κει και πέρα, η οχυρωτική τέχνη άρχισε ν’ αναπτύσσεται στην Ιταλία, συμπαρασύρουσα και την έκφρασι των αμυντικών όρων στην λαϊκή ιταλική γλώσσα. Πάντως, κατά την περίοδο του Μεσαιώνος η οχυρωτική τέχνη άνθισε στην Γαλλία με κυρίους εκπροσώπους τους Νορμανδούς, οι οποίοι μετά την κατάκτησι της Αγγλίας από τον Γουλιέλμο τον Μπάσταρδο, επεκτάθησαν σε Ιταλία, Σικελία και γενικά στον μεσογειακό χώρο του Ιονίου.

Είναι γνωστόν, ότι επί Τουρκοκρατίας σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις απαντάμε τοπογραφικές αποτυπώσεις αφορούσες τις οχυρωτικές θέσεις ή οχυρωτικά έργα κι’ αυτό για ευνοήτους λόγους. Έτσι, αρκετές απεικονήσεις κάστρων, πύργων ή τοιχισμένων πόλεων, εγένοντο από τους περιφερομένους καλλιτέχνες από μνήμης, συγκρατούντες κάποια χαρακτηριστικά του θέματος τονίζοντάς τα, μάλιστα υπερμέτρως κι’ ακόμη εφιλοτεχνούντο στα εργαστήρια καθ’ υπόδειξι του αυτόπτου μάρτυρος. Στην παρούσα, λοιπόν, περίπτωσι όλως παραδόξως και ενώ το έργο των Ορσίνι, αριθμούσε ζωή 384 ετών, έως της ημέρας καταλήψεως από τους ενετούς (1684), κανείς δεν ευρέθη να φιλοτεχνήση (μη κατά φαντασίαν) την ύπαρξί του.

Μόνη εξαίρεσι απετέλεσε ο τούρκος περιηγητή Εβλιά Τσελεμπή, στα 1668, ο οποίος και αναφέρει κάποια πράγματα σκετικά με το πρώτο αυτό έργο. Επιπροσθέτως δε, ενώ οι Ενετοί είχαν την ευχέρεια να μεταφέρουν την εικόνα του με περισσότερα στοιχεία, εν τούτοις αρκέσθησαν σε μια στεγνή τοπογραφική αποτύπωσι και λίγες λακωνικές προτάσεις οι οποίες, κατά κύριο λόγο, είχαν να κάνουν με τον λειτουργικό τομέα κάποιων κτισμάτων. Ωστόσο, σημειώνεται ότι η τελική εικόνα που αντίκρυσαν οι Ενετοί, ήτο παράγωγο των διαφόρων επεμβάσεων που προέβησαν, ανά τους αιώνες, οι πρό αυτών κυρίαρχοι, πλην του ανατολικού τείχους του οποίου το αμυντικό σκέλος ενδυνάμωσαν οι ίδιοι κατά το διάστημα της μονοετούς παραμονής των στην Αγιομαύρα (1502 – 1503). Σύμφωνα, λοιπόν, με την περιγραφή του Τσελεμπή και την τοπογραφική αποτύπωσι των Ενετών θα επιχειρηθή, στο παρόν κείμενο, η σχετική ανάλυσι του έργου η οποία, επιπροσθέτως, θα στηρίζεται στα αμυντικά στοιχεία της εποχής αλλά και στις κωδικοποιημένες χαράξεις των στρατιωτικών έργων.

Στο διάστημα του μισού χρόνου που διέρρευσε από της Ενετικής καταλήψεως της Αγιομαύρας (6 Αυγούστου 1684), υπήρξαν διάφορες αποτυπώσεις του Κάστρου συμπεριλαμβανομένου εντός αυτού και του οχυρού των Ορσίνι. Με βάσι την σημερινή κατάστασι, λαμβάνομε ως αφετηρία μετρήσεων τα ελάχιστα υπολείμματα που έχουν διασωθεί ενσωματωμένα σε μεταγενέστερες κατασκευές. Η πλέον προσεγγίζουσα αποτύπωσι της τότε εικόνας, κατά την γνώμη μου, είναι εκείνη του Marco-Vincenzo Coronelli, όπου και η απαρχή της αναλύσεως θα γίνη από αυτήν. Επί πλέον ο Coronelli, είναι ο μόνος που εξεπόνησε δυό συνεχόμενες αποτυπώσεις του κυρίως Κάστρου, μία επί της οποίας εμφαίνεται η κατάστασι επί Τουρκοκρατίας (αμέσως μετά την άλωσι) και μία επί της οποίας παρατηρούνται οι τροποποιήσεις που είχαν προβεί ήδη, κατά την επίσκεψί του, οι Ενετοί.

ΣΧΕΔΙΟ Νο 1

Ωσάν προκαταρκτικό στάδιο γνωριμίας με το οχυρό – και μετέπειτα τροποποιημένο – των Ορσίνι, αναδημοσιεύεται η συνολική αποτύπωσι του Κάστρου, εκπονηθείσα, το 1685, υπό του M. V. Coronelli, προκειμένου να γνωστοποιηθή η θέσι του έγου μέσα στο γενικότερο πλέγμα της άλλοτε τειχισμένης πόλεως. Σημειώνεται ότι στα σχεδιαγράμματα που ακολουθούν, υιοθετείται η επί μέρους αποτύπωσι, δηλαδή αυτή που αφορά μόνον το οχυρό και αυτό χάριν συντομεύσεως θα ήτο αρκούντως εύκολο να αναδημοσιευθούν τα αντίγραφα κάποιων εκ των πρωτοτύπων σχεδίων, αλλά εδόθη υπόσχεσι προς τους παρέχοντες αυτά, φίλους, όπως μη προβώ σε τέτοια πράξι. Τώρα, εάν αναδημοσιεύονται τα δυό σχέδια του Coronelli, τούτο γίνεται επειδή έχουν δημοσιευθεί πλειστάκις και αντίγραφά των κατέχουν αρκετοί συλλέκτες, δεδομένου ότι το συγγραφικό και χαρτογραφικό έργο του, εκυκλοφόρησε σε ικανό αριθμό αντιτύπων το 1686.

Ωστόσο, η απεικονιζομένη κατάστασι του οχυρού, στο παρόν Σχέδιο Νο 1, εκφράζει την τροποποιημένη μορφή του, έτσι όπως διεσώζετο αμέσως μετά την είσοδο των Ενετών. Επ’ αυτού όμως, στην συνέχεια της… περιηγήσεως…

Συνεχιζεται