HomeΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣΘεατρικό καλοκαίρι 2018: Η στοχαστική υπογραφή του Γιάννη Φαλκώνη στη Λευκάδα

Θεατρικό καλοκαίρι 2018: Η στοχαστική υπογραφή του Γιάννη Φαλκώνη στη Λευκάδα

Της Παρασκευής Κοψιδά-Βρεττού

Με δυο ξεχωριστές θεατρικές παραστάσεις μας αιφνιδίασε φέτος ο άξιος συμπατριώτης μας, ο πολυτάλαντος σκηνοθέτης, φωτογράφος και ποιητής Γιάννης Φαλκώνης. Πρόσφερε στον λευκαδίτικο πολιτιστικό Αύγουστο τη συγκινησιακή εμπειρία τέχνης που προβληματίζει, αναμιμνήσκεται, αποκαθαίρει.

Το πρώτο έργο «Σικελιανός Λόγος Αγγέλου»-«Λευκάδα, ψυχή μου», παραστάθηκε την Κυριακή 12 Αυγούστου, στο ειδυλλιακό περιβάλλον του Κηποθεάτρου Άγγελος Σικελιανός, προέκταση της οικίας-μουσείου Άγγελος Σικελιανός, μια απέριττη θα μπορούσε να είναι επτανησιακή αυλή του λιτά αρχιτεκτονημένου σπιτιού, που σήμερα, στον πλάγιο τοίχο του, φέρει την επίμονα αήττητη υπογραφή του ποιητή. Μια βιογραφική οδοιπορία του μεγάλου ποιητή, που ξετυλίγεται μέσα από τη βαθυστόχαστη σκέψη του και παρακολουθεί εξελικτικά τα στάδια του πνευματικού ενθουσιασμού του καθώς υποστασιοποιείται στο πανανθρώπινο όραμα της παγκόσμιας αδελφοσύνης. Αυθεντικά κείμενα του ποιητή συντεθειμένα ευφυώς από τον Γιάννη Φαλκώνη, αναδεικνύουν το ισοζύγισμα της αντίληψης του ποιητή για τον άνθρωπο, τους οργανικούς δεσμούς του με το σύμπαν, την εναρμόνιση της προσωπικής υπόστασης με το δέσιμο στους νόμους της κοσμικής αλληλεγγύης.

Ο Γιάννης Φαλκώνης για πρώτη φορά σε θεατρικό δρώμενο εστίασε στη δύσβατη, για τις κοινές προσλαμβάνουσες, κοσμοθεώρηση του Άγγελου Σικελιανού στη συνοδοιπορία του με την Αμερικανίδα σύζυγό του Εύα Πάλμερ, στους εξελικτικούς αναβαθμούς και στην επική σύλληψη της Δελφικής Ιδέας-σημείο τομής της πολιτικής και της μεταφυσικής του ανησυχίας, όπως και στην αντίληψη της υπερβατικής αποστολής του ποιητή. Με στέρεη γνώση και κριτική επιλογή των σχετικών αποσπασμάτων από αυθεντικά κείμενα, ποιήματα, επιστολές κ.λ.π. ο Γιάννης Φαλκώνης δημιουργεί ένα έντιμο και δυναμικό στην κίνησή του δρώμενο που κατορθώνει –παρά τη διανοητικότητά του- να προσφέρει τη δόνηση και την ορμητική πνοή της ίδιας της ψυχής του ποιητή, του πνεύματος του τόπου του-της Λευκάδας.

Με δωρικά σκηνοθετικά στρατηγήματα, ταιριαστά στη νοητική βαρύτητα του ποιητή και στην αυθεντική λιτότητα του επτανησιακού σκηνικού, ανα-κατασκευάζει ο δημιουργός μια βιωματική σχεδόν ταύτιση με την επικών διαστάσεων σκέψη του ποιητή, και μέχρι την ενανθρωπισμένη εγκατάστασή του στο τρωμένο από τον πόλεμο και την πείνα πρόσωπο του τόπου του, εκείνο το επιλογικό κομμάτι –σπάραγμα γνήσιας ανθρωπιάς που θα το μοιραστεί με την Άννα Σικελιανού. Το ίδιο λιτές και απέριττες, χωρίς υποκριτικές υπερβολές, με το πρέπον μέτρο-ώστε να «ακούγεται» ο λόγος του ποιητή- οι ερμηνείες των Αλέξανδρου Νταβρή-του νέου και ταλαντούχου ηθοποιού- στο ρόλο του Σικελιανού σε νεαρή ηλικία. των γνωστών, έμπειρων και με μακρά και αξιόλογη θητεία στο θέατρο και στον κινηματογράφο, ηθοποιών, Τέλη Ζώτου στο ρόλο του ώριμου Άγγελου Σικελιανού και της Μαίρης Βιδάλη, στο ρόλο της Εύας Πάλμερ. Αξιοπρόσεκτες και δύσκολες οι υποκριτικές μεταμορφώσεις της Γεωργίας Ζώη στους εναλλασσόμενους ρόλους της (ως Χαρίκλεια και Πηνελόπη Σικελιανού, και ως Άννα Σικελιανού), η παρουσία (χορογραφία και χορός) των χαρισματικών χορευτών της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, του Λευκαδίτη Στέλιου Κατωπόδη και της Έλενας Κέκκου, που θα «εικονίσουν» χορευτικά το υποβλητικό Πνευματικό Εμβατήριο σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη. η εξαίσια μουσική σύνθεση του Διονύση Γράψα, που υπομνηματίζει μουσικά τις λυρικές κορυφώσεις της σύλληψης του Αλαφροΐσκιωτου στη λιβυκή έρημο. καθώς και τα παραδοσιακά ηπειρώτικα ακούσματα, ερμηνευμένα από την αισθαντική φωνή, μάλλον ψυχή, της Γεωργίας Ζώη-βίωμα αξεπέραστο της ιδιαίτερης πατρίδας της και μνήμη των πολιτισμικών συναφειών του νησιού της Λευκάδας και των μεγάλων ποιητών της.

Θα μείνω κάπως περισσότερο στη δεύτερη παράσταση. Με τον μονολεκτικό τίτλο «Γαία» και τις ποικίλους συνειρμούς του από τους μύθους γένεσης της ζωής και ως την οριστική της κατάληξη, τον θάνατο, από την υλική της σύσταση μέχρι τη μεταφυσική της διάσταση, ο Γιάννης Φαλκώνης συνθέτει σ’έναν σπαρακτικό μονόλογο συγχρονικής ιστορίας του ανέστιου ανθρώπου της προσφυγιάς και της μετανάστευσης, το επικό χρονικό της ασύλληπτης περιπέτειάς του με προορισμό; την ΕΠΙΒΙΩΣΗ!

Η πρωτοτυπία του θεατρικού δρώμενου είναι ο χώρος παράστασής του. Ένα έργο-θεατρικός μονόλογος- που φέρει τον τίτλο ΓΑΙΑ, υλοποιείται εξ ολοκλήρου μέσα στο νερό. Ο συγγραφέας και σκηνοθέτης του θα επιλέξει, με βαθιά αισθαντικότητα και λυρική έμπνευση την πνευματική και αισθητική αρτιότητα και τους αβίαστους συμβολισμούς της θάλασσας του νησιού του, της Λευκάδας, τον υπήνεμο ορμίσκο της Γύρας, για να στεγάσει το ψυχικό μαρτύριο και την ακαταδάμαστη βούληση για ζωή μιας γυναίκας που βρίσκεται μ’ένα ξένο μωρό στην αγκαλιά, μέσα στα νερά της θάλασσας ν’αγωνίζεται να το σώσει: έχοντας νοηματοδοτήσει μ’αυτό τον τρόπο το απερίγραπτο δράμα της-τραγικό σύνθεμα του έπους της μετανάστευσης, της προσφυγιάς.

Γιατί «Γαία» ένα έργο που διαδραματίζεται μέσα στο νερό, που η εκπληκτική ερμηνεύτριά του, Γεωργία Ζώη, για πάνω από μία ώρα, θα ξετυλίγει με μύρια ηχοχρώματα στη φωνή και στη σωματική της εκφραστικότητα αυτό το κυκλικά επανερχόμενο δράμα της ιστορίας, που άχρωμα το λέμε μεταναστευτικό; Έτσι το είδα: μια Γαία στέρεη και φίλια, μια πατρίδα της καρδιάς η αφετηρία, ο τόπος του κάθε μετανάστη, κι έπειτα διωγμός, η άπιαστη θάλασσα, το ενδιάμεσο μακράς διάρκειας έπος της άφιλης περιπλάνησης. Εκεί που σμιλεύεται το μεγάλο όνειρο μιας πατρίδας ξανά, της ίδιας της αυθεντικής πατρίδας ή μιας άλλης, γαίας κι αυτής, στέρεης όπως τα καλά κι ευοίωνα όνειρα των ανθρώπων. Αρχή και «τέλος» (με τη διττή του σημασία: πέρας και σκοπός) μια γαία σταθερή, κι ενδιάμεση οικτρή παλαίστρα η θάλασσα, που καταβροχθίζει όνειρα και δημογραφίες.

Παράσταση μέσα στο νερό! Στο φυσικό σκηνικό της θάλασσας! Έχει πραγματοποιηθεί η κατασκευή υποβρύχιου σκηνικού, σαν αρχαίο ελληνικό αμφιθέατρο. Και υποβρύχια χορευτική παράσταση. Και διαδραστική παράσταση μέσα στο νερό, των παραμυθιών των αδελφών Γκριμμ. Με άλλη σκηνοθετική σκοποθεσία και διαφορετική νοηματοδότηση. Εδώ δεν πρόκειται απλώς για ένα-ακόμα- σκηνοθετικό εφεύρημα, όπως αρκετές φορές η φαντασία γόνιμων σκηνοθετών έχει αξιοποιήσει επί σκηνής ή εκτός σκηνής. Το «απείραχτο» από όποια καλλιτεχνική παρέμβαση φυσικό περιβάλλον τώρα, η θάλασσα, η ακτή, σπάραγμα μιας θάλασσας (της Μεσογείου) που γέννησε τόσους πολιτισμούς και τώρα τρέφει το θάνατο με οικτρές χειρονομίες αγριότητας.
Μια νύχτα καλοκαιριού αυτοί κι εμείς, στη θάλασσα οι μεν, στη στεριά οι δε, πρωταγωνιστές με πρόσωπο οι μεν, ένα «κοινό» ομαδοποιημένο οι δε, χωρίς πρόσωπο, βιώνουν όμως τα αφηγούμενα. Οι θεατές καθισμένοι στη στέρεα ακρογιαλιά -στη γαία τους-,όπως και στην πραγματική ζωή, αγναντεύουν σαν δρώμενο οθόνης τηλεοπτικής, τη γυναίκα με το παιδί να αναρριχάται στους νυχτερινούς κυματισμούς του νερού και να μας εκτοξεύει -οδύνη, φόβο, απειλή, αρά, στοργή, έλεος. την αβέβαιη, υποθηκευμένη στο θάνατο ζωή τους. Όλες τις αποχρώσεις και τις εκδοχές της «κάθαρσης», ως έλεο και φόβο κατά την αριστοτελική εκδοχή, ως θαυμασμό, κατά την εκδοχή του Κορνέιγ και του Σαιντ Εβρεμόν κι ακόμα ως οίκτο κατά την άποψη του Σίλλερ και του Λέσσινγκ.

Περισσότερο κοντά στην performance art η θαυμαστή παράσταση του Γιάννη, καθώς μεταφέρει την αλήθεια του στο «κάδρο» ενός φυσικού περιβάλλοντος και δημιουργεί: ένα σύνθεμα οπτικοακουστικών εμπειριών, φυσικών και τεχνητών, ώστε να κατασκευάσει το επιδιωκόμενο βίωμα: η φυσική φωνή της γυναίκας, στην αφήγηση και στα σπαράγματα των τρυπητερών τραγουδιών της, ο ήσυχος ρυθμικός παφλασμός των κυμάτων, το μακρινό άκουσμα του κλάματος του μωρού, απέριττος μουσικός υπομνηματισμός… Απαράμιλλα αληθινή στην έκφραση της απελπισίας της γυναίκας μετανάστριας-κορυφαία μορφή σύγχρονης τραγωδίας- η μοναδική ερμηνεύτρια Γεωργία Ζώη, αρθρώνει πειστική τη φωνή της σε δεκάδες τονικότητες ανθρώπινων συναισθημάτων, με ήχους, σιωπές, τραγούδια-«περόνες πόνου», που υπομνηματίζουν όσα η αφήγηση υποκρύπτει σε δύναμη και πειθώ…

Τι πέτυχε ο σκηνοθέτης εκείνη τη νύχτα της 14ης Αυγούστου 2018; Ο Μπέρτολντ Μπρεχτ έβλεπε πάνω στη σκηνή την «ιστοριοποίηση» της καθημερινής εμπειρίας. Ο Γιάννης Φαλκώνης, τόσο με την κειμενική του σύνθεση όσο και με τη σκηνοθετική-σκηνογραφική του παρέμβαση, πέρασε από την απρόσωπη ιστορία στην εξατομικευμένη βίωσή της, προσπαθώντας να καταστήσει οικεία και προσωπική την τραγωδία του ανέστιου ανθρώπου, διαπερνώντας τον θεατή με την ένταση μιας ενσυναισθητικής νόησης. Ήταν σαν δέηση του δημιουργικού λόγου για όλα εκείνα τα θύματα της προσφυγιάς και της αήττητης αναλγησίας της ιστορίας, που επαναλαμβάνεται έρρυθμα, σαν παρατεταμένο ελεγείο, κι εκπέμπει τον στοχαστικό της λόγο, για όσα γίνονται και δεν έπρεπε να γίνονται, αν δεν είχαμε ψευδαισθήσεις για τον ανάπηρο πολιτισμό μας. Η «Γύρα» ή «Τα νερά της Γεωργίας», όπως μπορούμε στο εξής να ονομάζουμε τον γαλήνιο ορμίσκο της Λευκάδας, παραμονή της Παναγίας, αποκαθαίρουν το άγος των άδικων θανάτων με την ελπίδα αλλά και το καθολικό αίτημα μιας φιλόξενης Γαίας…

Ο Γιάννης Φαλκώνης, μ’αυτές του τις παραστάσεις στη Λευκάδα τον Αύγουστο του 2018, έδειξε την πολλαπλότητα των δυνατοτήτων του στο λόγο, στη σκηνοθεσία, στις επιλογές του, στις φιλοσοφικές του ανησυχίες, στη συσσωρευόμενη ολοένα γνώση και δεξιοσύνη του, που μετατρέπεται αυθόρμητα σε αναζήτηση ανθρωπιάς κι ενός οράματος άξιου για τον άνθρωπο, όπου γης. Μας έπεισε τέλος ότι η τέχνη δεν θα σταματήσει επίμονα να το αναζητά και να το σμιλεύει με την «επικίνδυνη» γλώσσα της!

Προηγουμενο αρθρο
Νέες θέσεις απασχόλησης στη Λευκάδα από 10/09 έως 16/09/2018
Επομενο αρθρο
Πιλοτικό κτηματολόγιο ή πολιτών μαρτυρολόγιο;

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.