HomeΕΛΙΞΗΡΙΑ ΜΝΗΜΗΣΛευκαδίτικος Γάμος – Τα προζύμια

Λευκαδίτικος Γάμος – Τα προζύμια

ΜΕΡΟΣ Ε’

Είμαστε στην τελευταία εβδομάδα πριν από το γάμο. Την Τρίτη το βράδυ «αναπιάνουν» τα προζύμια του γαμπρού. Το πρωί της ίδιας μέρας δύο άνθρωποι του σπιτιού, κρατώντας ένα κόκκινο μαντίλι στο χέρι, γυρίζουν και καλούν τους συγγενείς και φίλους τους, σχεδόν όλο το χωριό, να παραβρεθούν το βράδυ στα προζύμια.

Στα προζύμια συνήθως πάνε οικογενειακώς οι καλεσμένοι. Παλιότερα για τη σύναξη των καλεσμένων έριχναν, συνθηματικά, μερικούς πυροβολισμούς από το σπίτι του γαμπρού. Ο πηγαιμός των συμπεθέρων —απόδειπνα πάντα— γίνεται εντυπωσιακά. Κι ο καθένας μπαίνοντας δίνει την ευχή του: «Καλορίζικα και πάντα από χαρές και στων παιδιώνε σας παντρεμένοι και στα δικά σας ανύπαντροι». Και η ανταπόδοση από τους σπιτικούς είναι ανάλογη.

gamos30

Το κοσκίνισμα σε πολλά χωριά αρχίζει μετά τις 12 τα μεσάνυχτα, γιατί υπάρχει η γνωστή πρόληψη για την Τρίτη. Έτσι ουσιαστικά το ανάπιασμα γίνεται την Τετάρτη. Όταν, λοιπόν, συνταχτούν όλοι και ετοιμαστούν τα σύνεργα: σκαφίδι, αλεύρι, σήτα κ.λπ. κι αφού λαλήσει το πρώτο μεταμεσονύκτιο ορνίθι, αρχίζει η τελετή.

Ο πρώτος που θα κοσκινίσει είναι ένα αγόρι που ζει η μάνα και ο πατέρας του. Παίρνει αδέξια τη σήτα και μισοσυγκινημένο κοσκινίζει, πέρα-δώθε, δυο τρεις φορές. Συγχρόνως όλοι οι παρευρισκόμενοι αναφωνούν καλορίζικα.

gamos 10

Έπειτα δυο ή τέσσερις κοπέλες, αμφιθαλείς επίσης, ανασκουμπώνονται κι αρχίζουν καμαρωτά και προκομμένα τη δουλειά. Στο κεφάλι φορούν κόκκινο μαντίλι ή κόκκινο φέσι. Μα και στη μέση τους επίσης βάνουν ένα κόκκινο μαντίλι, σαν ζωνάρι, και σ’ αυτό σφηνώνουν δεξιά και αριστερά ένα μαχαίρι και ένα πιστόλι. Ο συμβολισμός είναι καταφανής, μια και τα προζύμια γίνονται για τα κουλούρια του λεβέντη γαμπρού. Το φέσι μάλιστα το βάζουν και λίγο στραβά. Συγχρόνως ακούεται και το πρώτο τραγούδι:

«Απόψε κοσκινίζομε για του γαμπρού τη χάρη
κι αύριο βράδυ θα ‘μαστε στης νύφης το καμάρι».

photo-11

Στο προζύμι δίνουν σχήμα μεγάλου κουλουριού και μ’ αυτό θα ζυμώσουν έπειτα, αφού γίνει, τα κουλούρια του γαμπρού. Σαν ετοιμαστεί το προζύμι, θα το σκεπάσουν μ’ ένα κόκκινο μαντίλι κι αμέσως σχεδόν θα πάνε ο πατέρας και η μάνα του γαμπρού να το «ασημώσουν», ρίχνοντας απάνω μερικά κέρματα. Το ίδιο Θα κάμουν και μερικοί από τους πιο στενούς συγγενείς, δίνοντας όπως και οι προηγούμενοι τις ευχές τους: καλορίζικα. Ύστερα παίρνουν μια σήτα, βάζουν μέσα γλυκά, καρύδια, μύγδαλα, σταφίδες κ.ά. και την τοποθετούν μέσα στο σκαφίδι, πλάι στο ζυμάρι. Κατόπιν καλούν το γαμπρό να καθίσει δίπλα στο προζύμι και να το ασημώσει και ο ίδιος.

photo-10

Τα χρήματα, που θα συγκεντρωθούν, θα τα πάρει ο γαμπρός και, αφού δώσει ένα γερό μερδικό απ’ αυτά στις κοπέλες, που ανάπιασαν τα προζύμια του, τα υπόλοιπα θα τα μοιράσει στις άλλες που παρευρίσκονται. Το έθιμο αυτό κόπηκε σε πολλά χωριά, τα τελευταία προπολεμικά χρόνια, κι ο γαμπρός κρατάει τα χρήματα για τα έξοδα του γάμου.

Το τραγούδι και ο χορός συνεχίζονται όλη τη νύχτα, κι οι συμπεθέρες προσφέρουν στους καλεσμένους άφθονο κρασί, μύγδαλα και παξιμάδια. Το πρωί, χαράματα θα ζυμώσουν οι κοπέλες το προζύμι, και θα πλάσουν στην ώρα τους τα κουλούρια του γάμου ή κουλούρια του γαμπρού.

photo-4

Ειδικά για το γαμπρό θα πλάσουν ξεχωριστό κουλούρι, το λεγόμενο «γαμπροκούλουρο» ή «πρωτόπλαστο». Το κουλούρι αυτό το περιποιούνται ιδιαιτέρως και είναι και σε εμφάνιση και σε γεύση διαφορετικό: Το κεντάνε με πηρούνι και μαχαίρι, το καρυκεύουν με κανελογαρύφαλλα και κόλιαντρο και το διακοσμούν με μύγδαλα, καρύδια και σταφίδες. Κι αφού το ψήσουν δεν το κόβουν στο τραπέζι του γάμου, αλλά το «περιτυλίσσουν ερυθρά μετάξη και τηρούσιν εις την οικίαν του γαμπρού μέχρι της τελευταίας ημέρας του γάμου», δηλ. την Τρίτη. Στα περισσότερα όμως χωριά το πρωτόπλαστο του γαμπρού το κόβουν «κατά το γεύμα της Κυριακής του γάμου»

Την Τετάρτη το βράδυ αναπιάνουν τα προζύμια της νύφης, που ακολουθείται η ίδια, πάνω κάτω, διαδικασία: Κάλεσμα, άφιξη των συμπεθέρων απόδειπνα κ.λπ.

Διαβάστε το Α΄ Μέρος: Ο Λευκαδίτικος Γάμος
Διαβάστε το Β΄ Μέρος: Τα προξενιά και το ληγατοχάρτι
Διαβάστε το Γ΄ Μέρος: Οι Αρραβώνες
Διαβάστε το Δ΄ Μέρος:

* «Ο Λευκαδίτικος Γάμος»: Πανταζή Κοντομίχη, Εκδόσεις Γρηγόρη. Αθήνα 1999. ISBN: 960-333-209-7

Προηγουμενο αρθρο
O Ιατρικός Σύλλογος για τον ξαφνικό θάνατο του ιατρού μέλους του
Επομενο αρθρο
Έκτακτη Γενική Συνέλευση μελών της Ε.Α.Σ Λευκάδας «ΤΑΟΛ»

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.