Λευκαδίτισσες στις Αλυκές Μεσολογγίου;
Μετά την μεγάλη και εποικοδομητική συζήτηση που ακολούθησε τη δημοσίευση της φωτογραφίας και των νέων στοιχείων που πρόεκυψαν, είμαστε σε θέση να κάνουμε μια νέα ανάγνωση αυτής.
Η φωτογραφία πρέπει να είναι τραβηγμένη το 1958. Οι Αλυκές της πόλης σταμάτησαν να λειτουργούν μετά τον πόλεμο. Έκλεισαν οριστικά το 1948. Επομένως δεν τραβήχτηκε στις Αλυκές. Η ακριβής τοποθεσία εντοπίστηκε από τον Νίκο Ζαβιτσάνο, θα εξηγήσουμε παρακάτω.
Οι γυναίκες στις Αλυκές δεν χρησιμοποιούσαν τενεκέδες. Για τις Αλυκές Αλεξάνδρου που έχουμε γραπτές μαρτυρίες και εικόνες -αντίθετα με αυτές της πόλης- σε καμία από τις εικόνες και περιγραφές δεν αναφέρεται τενεκές.
Ο τόπος που τραβήχτηκε η φωτογραφία είναι η Λευκάδα και όχι το Μεσολόγγι. Εκτός της γεωγραφικής εξακρίβωσης, λόγω της απόστασης, δείχνει απίθανο γυναίκες από τη Λευκάδα να πήγαιναν στο Μεσολόγγι για να δουλέψουν.
Πρόκειται να μια εκπληκτική φωτογραφία ενός άριστου φωτογράφου. Έχει αιχμαλωτίσει τον παλμό και την κίνηση, το θρόισμα του αέρα στα φουστάνια, αριστοτεχνικά.
Προσεκτική παρατήρηση στα βλέμματα των γυναικών, πλην των δυο που φορούν την παραδοσιακή φορεσιά της ανύπαντρης, δείχνει καθαρά πως κοιτούν ένα συγκεκριμένο σημείο, δηλαδή τον φωτογράφο.
Οι γυναίκες στέκονται στον δρόμο του Κάστρου με κατεύθυνση την πόλη, λίγο πριν τον παλιό Πόντε (ο προηγούμενος του σημερινού). Ο φωτογράφος στέκει στα δεξιά τους, στο σημείο που έκανε πλάτωμα ο δρόμος. Η κολώνα πίσω τους είναι από τον τηλέγραφο ή της Ηλεκτρικής Εταιρείας. Στο σημείο που περπατά το κοριτσάκι στην άκρη του δρόμου, το 1958, δεν υπήρχαν πεζούλια. Τοποθετήθηκαν αργότερα κατά μήκος του δρόμου.
Επομένως οι γυναίκες στήθηκαν και φωτογραφήθηκαν ακολουθώντας μια συγκεκριμένη σκηνοθεσία ενός πολύ καλού φωτογράφου και πιθανόν ενός καλού λαογράφου, που φρόντισε να παρουσιάσει και τις δυο καθημερινές παραδοσιακές φορεσιές του νησιού, της παντρεμένης και της ανύπαντρης γυναίκας.
Οι τενεκέδες μόνο δείχνουν ξένο σώμα στην εικόνα, αν ο σκοπός της φωτογράφισης ήταν οι γυναίκες που δούλευαν στις Αλυκές. Και επειδή αυτή η ιστοσελίδα είναι αχανής, μόλις σήμερα ανακαλύψαμε πως η ίδια φωτογραφία, από άλλη πηγή, έχει δημοσιευτεί ξανά και μάλιστα πριν από δυο μήνες, έχοντας ως λεζάντα: «Λευκάδα: εργάτριες στις Αλυκές, 1958».
Θυμίζουμε πως αιτία δημοσίευσης αυτής της φωτογραφίας ήταν το βιβλίο «Νίκος Π. Κορδόσης, Το Μεσολόγγι που έφυγε, εκδ. ΚΕΝΤΡΟ ΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΣ «ΔΙΕΞΟΔΟΣ», Μεσολόγγι 2015». Παρουσιάζει αλατεργάτριες, σε ώρα εργασίας, στην «Ασπρη Αλυκή» Μεσολογγίου. Στη λεζάντα χαρακτηρίζονται ως Επτανήσιες.
Πρόκειται για μια σοβαρή έκδοση η οποία στο συγκεκριμένο σημείο δείχνει να παραπλανήθηκε. Όποιος ασχολείται με τις παλιές φωτογραφίες δεν παραξενεύεται καθόλου. Πολύ εύκολα και ο καλύτερος ερευνητής μπορεί να παραπλανηθεί. Στη δεκαετία που ασχολούμαστε με τις παλιές φωτογραφίες έχουν δει πολλά τα μάτια μας. Πολλοί αγράμματοι και απαίδευτοι κάνουν… καριέρα στο facebook με τις παλιές φωτογραφίες. Προσωπικά έχουμε δεχτεί μπλοκαρίσματα στην προσπάθεια μας να αποτρέψουμε κλοπές, ανακρίβειες και ανοησίες μικρόνοων…
13 Σχόλια
Μετά την μεγάλη και εποικοδομητική συζήτηση που ακολούθησε τη δημοσίευση της φωτογραφίας και των νέων στοιχείων που πρόεκυψαν, είμαστε σε θέση να κάνουμε μια νέα ανάγνωση αυτής.
Η φωτογραφία πρέπει να είναι τραβηγμένη το 1958. Οι Αλυκές της πόλης σταμάτησαν να λειτουργούν μετά τον πόλεμο. Έκλεισαν οριστικά το 1948. Επομένως δεν τραβήχτηκε στις Αλυκές. Η ακριβής τοποθεσία εντοπίστηκε από τον Νίκο Ζαβιτσάνο, θα εξηγήσουμε παρακάτω.
Οι γυναίκες στις Αλυκές δεν χρησιμοποιούσαν τενεκέδες. Για τις Αλυκές Αλεξάνδρου που έχουμε γραπτές μαρτυρίες και εικόνες -αντίθετα με αυτές της πόλης- σε καμία από τις εικόνες και περιγραφές δεν αναφέρεται τενεκές.
Ο τόπος που τραβήχτηκε η φωτογραφία είναι η Λευκάδα και όχι το Μεσολόγγι. Εκτός της γεωγραφικής εξακρίβωσης, λόγω της απόστασης, δείχνει απίθανο γυναίκες από τη Λευκάδα να πήγαιναν στο Μεσολόγγι για να δουλέψουν.
Πρόκειται να μια εκπληκτική φωτογραφία ενός άριστου φωτογράφου. Έχει αιχμαλωτίσει τον παλμό και την κίνηση, το θρόισμα του αέρα στα φουστάνια, αριστοτεχνικά.
Προσεκτική παρατήρηση στα βλέμματα των γυναικών, πλην των δυο που φορούν την παραδοσιακή φορεσιά της ανύπαντρης, δείχνει καθαρά πως κοιτούν ένα συγκεκριμένο σημείο, δηλαδή τον φωτογράφο.
Οι γυναίκες στέκονται στον δρόμο του Κάστρου με κατεύθυνση την πόλη, λίγο πριν τον παλιό Πόντε (ο προηγούμενος του σημερινού). Ο φωτογράφος στέκει στα δεξιά τους, στο σημείο που έκανε πλάτωμα ο δρόμος. Η κολώνα πίσω τους είναι από τον τηλέγραφο. Στο σημείο που περπατά το κοριτσάκι στην άκρη του δρόμου, το 1958, δεν υπήρχαν πεζούλια. Τοποθετήθηκαν αργότερα κατά μήκος του δρόμου.
Επομένως οι γυναίκες στήθηκαν και φωτογραφήθηκαν ακολουθώντας μια συγκεκριμένη σκηνοθεσία ενός πολύ καλού φωτογράφου και πιθανόν ενός καλού λαογράφου, που φρόντισε να παρουσιάσει και τις δυο καθημερινές παραδοσιακές φορεσιές του νησιού, της παντρεμένης και της ανύπαντρης γυναίκας.
Οι τενεκέδες μόνο δείχνουν ξένο σώμα στην εικόνα, αν ο σκοπός της φωτογράφισης ήταν οι γυναίκες που δούλευαν στις Αλυκές. Και επειδή αυτή η ιστοσελίδα είναι αχανής, μόλις σήμερα ανακαλύψαμε πως η ίδια φωτογραφία, από άλλη πηγή, έχει δημοσιευτεί ξανά και μάλιστα πριν από δυο μήνες, έχοντας ως λεζάντα: «Λευκάδα: εργάτριες στις Αλυκές, 1958».
Θυμίζουμε πως αιτία δημοσίευσης αυτής της φωτογραφίας ήταν το βιβλίο «Νίκος Π. Κορδόσης, Το Μεσολόγγι που έφυγε, εκδ. ΚΕΝΤΡΟ ΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΣ «ΔΙΕΞΟΔΟΣ», Μεσολόγγι 2015». Παρουσιάζει αλατεργάτριες, σε ώρα εργασίας, στην «Ασπρη Αλυκή» Μεσολογγίου. Στη λεζάντα χαρακτηρίζονται ως Επτανήσιες.
Πρόκειται για μια σοβαρή έκδοση η οποία στο συγκεκριμένο σημείο δείχνει να παραπλανήθηκε. Όποιος ασχολείται με τις παλιές φωτογραφίες δεν παραξενεύεται καθόλου. Πολύ εύκολα και ο καλύτερος ερευνητής μπορεί να παραπλανηθεί. Στη δεκαετία που ασχολούμαστε με τις παλιές φωτογραφίες έχουν δει πολλά τα μάτια μας. Πολλοί αγράμματοι και απαίδευτοι κάνουν… καριέρα στο facebook με τις παλιές φωτογραφίες. Προσωπικά έχουμε δεχτεί μπλοκαρίσματα στην προσπάθεια μας να αποτρέψουμε κλοπές, ανακρίβειες και ανοησίες μικρονόων…
Πρωτον, Αν ο φωτογράφος έλαβε την φωτογραφία απ’ την πλευρά του Αιτωλικού τότε η Παλιοβούνα θα φαίνονταν βορειοανατολκά στην περιοχή του Γαλατά αχνά στο βάθος διότι παρεμβάλεται η τεράστια πεδιάδα του Ευηνοχωρίου. Εδώ βλέπομε να παρεμβάλεται θάλασσα και όχι πεδιάδα,
Δεύτερον. Αν ο φωτογράφος ήταν απ’ την πλευρά της Λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου τότε στην πλάτη των Αλυκών και βοειοδυτικά θα ήταν το ιστορικό βουνό Αράκυνθος με τα παρακλάδια του και θα φαίνονταν το τείχος της αρχαίας Πλευρώνας έτσι όπως είναι ορατό και απ’ τον διεθνή δρόμο.
Τρίτον. Αν ο φωτογράφος ήταν απ’ την πλευρά της πόλεως του Μεσολογγίου τότε στο βάθος θα φαίνονταν αχνά το Αιτωλικό.
Τέταρτον. Σε μια άκρως συντηρητική και ολόκλειστη Λευκαδίτικη κοινωνία που έμοιαζε στα ήθη και στις συμπεριφορές απέναντι στις γυναικες με μεσαίωνα, που δεν τολμούσαν το κότολο να είναι πάνω απ’ τον αστράγαλο και με την τσίπα μπαρμπλωμένες χειμώνα καλοκαίρι, ποιες Λευκαδίτισες παντρεμένες και ανύπαντρες θα τολμούσαν να πάνε να μείνουν ένα και δύο μήνες στο Μεσολόγγι μακριά από οικογένεια και άνδρα… Αντίθετα οι Κεφαλλονίτισσες πιο χειραφετειμένες πήγαιναν μέσω Αστακού…
Απ’ τα τέσσερα δεν συμβαίνει απολύτως τίποτα… Άρα Αλυκές Λευκάδας και Λάμια με χίλια…Το φαινόμενο είναι σύνηθες να οικειοποιούνται έστω και εκ λάθους φωτογραφίες… Δεν συμβαίνει για πρώτη φορά και δεν είναι και έγκλημα…
Αγαπητοί μου.
Κατά την ταπεινή μου γνώμη, δεν έχει και πολύ μεγάλο ενδιαφέρον ο τόπος που έχει τραβηχθεί η φωτογραφία.
Σημασία έχει ότι όπου και να τραβήχτηκε θα ήσουν άτυχος αν πέρναγες από δίπλα τους.
Θα πούντιαζες απ¨τον αγέρα που σήκωναν τα μακριά τους φουστάνια.
Δέν υπάρχει αμφιβολία οτι η φωτογραφία αυτή είναι στη Λευκάδα στο δρόμο του κάστρου κοντά στο παλιό ¨ποντε” και το βουνό πίσω είναι η Λάμια. Απο την πρώτη στιγμή που την είδα , το βράδυ της Τετάρτης που είχαμε και ένα πολύωρο Δημοτικό Συμβούλιο ήμουν και είμαι βέβαιος οτι η φωτογραφία είναι στη Λευκάδα.
Για του λόγου το αληθές στη διεύθυνση: https://aromalefkadas.gr/%cf%80%cf%8c%ce%bd%cf%84%ce%b5%cf%82-%ce%b7-%ce%b4%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%ce%bc%ce%b1%cf%82-%ce%b3%ce%ad%cf%86%cf%85%cf%81%ce%b1/
δείτε το δρόμο απο το κάστρο προς το πόντε το έτος 1958 και θα δείτε και την κολόνα που φαίνεται στη φωτογραφία και θα σας φύγει κάθε αμφιβολία.
Αρθρο στο ΑΡΩΜΑ ΛΕΥΚΑΔΑΣ στις 28-01-2019
Νίκος Ζαβιτσάνος
Νομιζω οτι ειναι η Λαμια,αυτο το βουνο. Η παλιοβουνα ειναι θεορατη και πιο μυτερη (ειναι ανενεργο ηφαιστειο). Οι γυναικες μπορει να εκαναν δουλεια αλλου,οχι σε αλυκες, να αδειαζαν καποιο χυμα εμπορευμα απο καραβι η καικι. Κατι διακρινεται πισω.Το κοριτσι στο πλαι δεξια δειχνει να περπαταει στο μουραγιο. Μαλιστα νομιζω οτι εχουν ηδη τελειωσει την δουλεια και φευγουν..Οσο για το πονταλι, πολλες το φορουσαν και στη δουλεια για να κλεινει το μπουστο. Αν ειχαν καμια παραμανα την εβαζαν διαφορετικα αφηναν τη…στολη οπως ηταν καθε μερα.
1) Δεν νομίζω ότι είναι κολώνα ηλεκτροφωτισμο, Μάκη. Αν η φωτογραφία είναι του 1958, είναι κολώνα από τον τηλέγραφο. Ο ηλεκτρισμός ήρθε στην πόλη τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1960.
2) Επίσης, μετά από τη συζήτηση που αναπτύχθηκε, καταλήγω στο συμπέρασμα, ότι οι γυναίκες στήθηκαν στην παραλία είτε για κάποια κινηματογραφική ταινία είτε για κατά παραγγελία φωτογράφιση, μπροστά σε έναν εξαιρετικό φωτογράφο, ο οποίος έπιασε τον παλμό της κίνησης αριστοτεχνικά. Καμία γυναίκα δεν δούλευε φορώντας το ποντάλι της. Αν προσέξεις καλύτερα δυο από της γυναίκες φορούν χρυσό ποντάλι!
Θα ακολουθησει ηλεκτρονικη ταυτιση απο τη Λαμια
Κα Σαντα τι θα πει “το βιβλιο ειναι μια σοβαρη εκδοση”.. Πολλες εκδοσεις αστειες ειναι πολυ πιο αξιοπιστες….Η φωτογραφια δεν ειναι απο τις αλυκες αλλα απο αλλη εργασια που εγινε στη Λευκαδα και στην οποια εργαστηκαν Λευκαδιτισσες απο τα χωρια γυρω απο τη πολη πχ Φρυνι , Τσουκαλαδες κλπ. Στην εργασια αυτη χρησιμοποιηθηκαν οι τενεκεδες… Απο τις Λευκαδιτικες φορεσιες διακρινονται ποιες ειναι ανυπαντρες και ποιες παντρεμενες, Το βουνο πισω ταιριαζει με την απολυτα με τη Λαμια , το κοριτσι μπροστα βαδιζει στο τοιχειο του δρομου προς ( η απο) το Καστρο προς την πλευρα του μεγαλου ιβαριου και μεταξυ των πρωτων εργατριων διακρινεται ενα μερος απο σκαφος και ακομη μια κολωνα ηλεκτροφωτισμου. Απο τις σκιες των γυναικων , φαινεται πως ειναι απογευματικη ωρα τραβηγμενη η φωτογραφια Η φωτογραφια μπηκε για “μπουγιο ” στο βιβλιο απο τον ….σοβαρο ερευνητη…Αυτα και καλη σας μερα!
Μπορεί το βουνό να μην είναι η “Παλιοβούνα”- καλύτερα: δεν είναι η “Παλιοβούνα”. Αυτό δεν σημαίνει ότι η φωτογραφία δείχνει Λευκάδα. Υπάρχουν άλλα βουνά που αποτελούν “φόντο” πίσω από τις Αλυκές Μεσολογγίου και το Αιτωλικό, όπως ακριβώς φαίνεται στη φωτογραφία. Και επιλογικά: ο Ν. Κορδόσης είναι σοβαρός ερευνητής και αξιόπιστος “μάρτυρας”.
Αιτωλικό: Όμορφες εικόνες από το ξημέρωμα ως το λιόγερμα
Η Παληοβούνα δεν φαίνεται από το Μεσολόγγι γιατί παρεμβάλλεται άλλο βουνό, άσε που απέχει και 25 χιλιόμετρα σε ευθεία γραμμή. Ενώ ως εικόνα δεν έχει καμμία σχέση με το βουνό της φωτογραφίας. Σχετικό φωτογραφικό υλικό έστειλα με mail στο αρομα Λευκαδας. Μια απλή έρευνα στο google earth θα σας πείσει..
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ:
-Τη φωτογραφία την “αλίευσε” ο Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης και μου την έστειλε.
-Στο βάθος φαίνεται η “Παλιοβούνα”, δηλαδή το βουνό, που συναντάμε πριν πάρουμε τις κατηφόρες για το Ρίο.
-Η παραλία, όπως εξήγησε η Βιολέττα, δεν μπορεί να είναι της Λευκάδας.
-Στις Αλυκές Λευκάδας δεν χρησιμοποιούσαν τενεκέδες αλλά άλλα “αγγειά”.
Σπύρο, είχαμε τον ίδιο προβληματισμό με τον κ. Τσερέ πριν από την δημοσίευση. Η Αλυκές της πόλης είχαν σταματήσει τη λειτουργία τους από το 1948. Αν η φωτογραφία είναι του 1958, είμαστε 10 χρόνια μετά. Το βιβλίο είναι μια σοβαρή έκδοση και δεχτήκαμε την ημερομηνία του ως σωστή.
Νομίζω ότι στο βάθος βλέπουμε την Λάμια και δεξιά στην μέση του κοριτσιού φαίνεται η ξέρα του διαύλου. Η φωτογραφία είναι στην παραλία της Λευκάδας. Δεν υπάρχει αμφιβολία.
Κρητικος Σπύρος