Οι Κυρίες της Λευκάδας…

Γράφει η Τασσώ Γαΐλα
Αρθρογράφος – Ερευνήτρια

Λευκάδα, το τέταρτο σε μέγεθος νησί από τα Επτάνησα, με πληθυσμό 21.000 κατοίκους, πρωτεύουσα του την ομώνυμη πόλη Λευκάδα και που τους πρώτους της κατοίκους τους φιλοξένησε -σύμφωνα με τα ευρήματα των ανασκαφών-, 200.000 χρόνια π.Χ…

Όχι, δεν «θα ρίξουμε άγκυρα» στο λιμάνι της Λευκάδας με την λιμνοθάλασσα στην είσοδό του, υδροβιότοπο με κύκνους και πελεκάνους, αλλά πορεία δυτικά και στάση στο νοτιότερο άκρο του νησιού με τα απόκρημνα βράχια, λευκά άγρια προεξέχοντα βράχια που καταλήγουν στο ακρωτήρι Λευκάτα. Λευκάτας, ονομάζεται αυτό το ακρωτήρι της Λευκάδας από την αρχαιότητα και ήταν το ακρωτήρι τρόμος των αρχαίων ναυτικών, ακρωτήρι το οποίο ο Όμηρος ανέφερε ως είσοδο στον Κάτω Κόσμο, στον Άδη.

Η άγρια ομορφιά του τοπίου, σου κόβει την ανάσα, ένα πανόραμα, δώρο Θεού, του Θεού Απόλλωνα; Στον θεό Απόλλωνα ήταν αφιερωμένος ο περίλαμπρος αρχαίος ναός κτισμένος στην κορυφή του ακρωτηρίου Λευκάτα. Ο θεός Απόλλωνας, κάτι που δεν είναι ευρύτερα γνωστό, ήταν και θεός της θάλασσας, τον θεωρούσαν οι αρχαίοι Έλληνες προστάτη των Ναυτικών. Γι αυτό και τον ονόμαζαν: «Δελφίνος Απόλλων» και χάρη στο Ιερό του στα Λευκάτα πήρε το επίθετο Λευκάτας και …. Το νησί το όνομα Λευκάδα. Ο Θεός Απόλλωνας τον οποίο οι αρχαίοι Έλληνες ναυτικοί λάτρευαν τόσο όσο οι απόγονοί τους Ορθόδοξοι Έλληνες αιώνες μετά θα αγαπήσουν τον Άγιο Νικόλαο προστάτη των ναυτικών, ήταν ο Γιατρός σώματος και ψυχής και του χρεώνουν, του θεού Απόλλωνα, το έθιμο του πηδήματος από βράχο ως μέσο κάθαρσης από το βασανιστικό πάθος ενός έρωτα χωρίς ανταπόκριση. Γι αυτό και το ακρωτήρι Λευκάτα ήταν ο δημοφιλής προορισμός για ερωτευμένους «ιδανικούς αυτόχειρες» των αρχαίων χρόνων, γι΄ αυτό και η Λευκάτα ενέπνευσε πολλούς αρχαίους Έλληνες ποιητές στο να γράψουν ποιήματα αρκετά από οποία (από τον 6ο π.Χ. αιώνα) σώζονται μέχρι σήμερα.

Κυρία της Λευκάδας, η ομορφότερη γυναίκα όλων των αιώνων. Η Θεά Αφροδίτη. Ω, ναι! Η Θεά Αφροδίτη θα έρθει στα απότομα αυτά βράχια και θα πηδήσει στο κενό απελπισμένη από το θάνατο του θεού Άδωνη. Του ωραιότερου Θεού και άνδρα. Από τον έρωτά της, στο νεκρό πια Άδωνη, ήθελε να θεραπευτεί η Αφροδίτη όταν πηδούσε από τα βράχια του Λευκάτα, μα σαν θεά που ήταν…. Δεν πέθανε. Οι δύο επόμενες όμως, «κυρίες της Λευκάδας», άφησαν την τελευταία τους πνοή στη σκιά του Ναού του Θεού Απόλλωνα.

Από την Στερεά Ελλάδα -Ακαρνανία- που από τα αρχαία χρόνια μια στενή λουρίδα γης την ένωνε με το νησί της Λευκάδας, πέρασε στο νησί ένα νέο όμορφο κορίτσι, η Καλύκη και ήρθε εδώ στο Ναό του Απόλλωνα και ….. γκρεμίστηκε από τα βράχια. Η Καλύκη είχε αγαπήσει με πάθος ένα νέο, τον Εύαθλο, εκείνος όμως την περιφρόνησε κι έτσι η Καλύκη απελπισμένη αυτοκτόνησε στα Λεύκατα. (Τραγούδι για την Καλύκη, έγραψε ο Στησίχορος, ένας από τους πιο γνωστούς αρχαίους Έλληνες ποιητές. «Ύμνος στον Δία», το πιο γνωστό έργο του).

Από την κορυφή του ίδιου ακρωτηρίου λίγους αιώνες πριν την Καλύκη, έπεσε στη θάλασσα και αυτοκτόνησε, μία άλλη κυρία. Αιτία; Ένας ανεκπλήρωτος έρωτας. Η κυρία; Η μεγάλη ποιήτρια της αρχαίας Ελλάδας, η Σαπφώ (6ος αι. π.Χ.). Όταν ο νεαρός Φάωνας αρνήθηκε τον έρωτά της, η ποιήτρια απελπισμένη έθεσε τέρμα στη ζωή της εδώ, στον δημοφιλή στην αρχαιότητα τόπο αυτοκτονίας, στο ακρωτήρι Λευκάτα που λέγεται και: Άλμα της Σαπφούς. (Είναι η μία από τις υπάρχουσες εκδοχές για τον τόπο θανάτου της ποιήτριας).

Τιμή στις 3 Κυρίες της Λευκάδας, τη θεά Αφροδίτη, την Καλύκη και την ποιήτρια-θρύλο της αρχαίας Ελλάδας την Σαπφώ, η μικρή μας στάση εδώ, στο Ακρωτήρι της Λευκάτας, στη νότια άκρη της Λευκάδας, εδώ στο πέρασμα στον Κάτω Κόσμο, τον Άδη κατά τον Όμηρο, τον μεγαλύτερο ποιητή όλων των εποχών.

……….

Οι αιώνες περνούν, το ρολόι του χρόνου θα σταματήσει (κι εμείς μαζί του) στον 14ο αιώνα και στο Ενετικό Κάστρο στο λιμάνι της Λευκάδας. Είναι η εποχή που η Λευκάδα θα βρεθεί υπό την κατοχή του Βάλτερ Βρυέννιου (1331 μ.Χ.) και μετά στον Οίκο Ευγενών Τόκο (Tocco).

Ενετοί κατακτητές, λοιπόν, στην πανέμορφη Λευκάδα ή Λευκαδία κατά τον αρχαίο γεωγράφο Στράβωνα, ένα κάστρο-φρούριο στο λιμάνι του νησιού και μία εκκλησία μέσα στο φρούριο. Εκκλησία, «Η Αγία Μαύρα», Santa Maura κι όλο το νησί για περισσότερο από δύο αιώνες θα …… αλλάξει όνομα, από Λευκάδα, Αγία Μαύρα από το όνομα της εκκλησίας. 1331 μ.Χ.! Φράγκοι (έτσι έλεγαν τότε οι Έλληνες τους Καθολικούς της Δύσης) κατακτητές στην Λευκάδα. Αρχηγός τους ο Βάλτερ Βρυέννιος με γενέθλια πόλη την Sainte Maure (Αγία Μαύρα) του σημερινού νομού της Γαλλίας Intrè et Loir. Στην προστάτιδα της γενέτειράς του αφιέρωσε ο Β.Β. την καθολική εκκλησία που έχτισε στην πόλη της Λευκάδας, στην Αγία Μαύρα.

……….

Μία κυρία ακόμη στην Λευκάδα! Η Αγία Μαύρα! Ήρθε, για να μείνει, να μείνει μέχρι σήμερα, αν και το σημερινό εκκλησάκι της στο Κάστρο δεν είναι ασφαλώς η πρώτη εκείνη του Β.Β. λαμπρή εκκλησία, αλλά ένα μικρό εξωκκλήσι.(πανηγυρίζει 3 Μαΐου). Μικρό-λιτό εκκλησάκι στο Κάστρο του νησιού, μεγάλη-βαθιά η σχέση του Ορθόδοξου λαού της Λευκάδας με την Κυρία της Λευκάδας, την Αγία Μαύρα.

Πρώτοι Χριστιανικοί χρόνοι, πόλη Θηβαΐδα στην Αίγυπτο. Δύο νέοι, ο ιερέας Τιμόθεος και η σύζυγος του Μαύρα θα εκτελεστούν με σταυρικό θάνατο από τους διώκτες του Χριστιανισμού. Θάνατος στο Σταυρό, όπως και ο Θεός που πίστεψαν, ο Χριστός. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά την μνήμη του Αγίου Τιμόθεου και της Αγίας Μαύρας στις 3 Μαΐου και η Αγία Μαύρα τιμάται σαν πολιούχος της Λευκάδας, από τότε, τον 14ο αιώνα, όταν κτίστηκε ο μεγαλοπρεπής Ναός της από τον Β.Β.

Αυτόν τον αρχικό Καθολικό Ναό μετέτρεψε σε Ορθόδοξο ή έκτισε άλλον η Κυρία της Λευκάδας Ελένη Παλαιολογίνα; 130 χρόνια έχουν περάσει από το 1331, όταν στα μέσα του 15ου αιώνα θα έρθει στην Λευκάδα -τότε Αγία Μαύρα- η Ελένη Παλαιολογίνα ανιψιά του τελευταίου Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Την Ελένη ο πατέρας της Θωμάς, δεσπότης-άρχοντας του Μυστρά είχε παντρέψει με τον βασιλιά της Σερβίας Βράνκοβιτς. Όταν ο Βράνκοβιτς πέθανε η Ελένη κυβερνούσε μόνη της την Ορθόδοξη Σερβία ώσπου το 1459 και η Σερβία θα ακολουθήσει την μοίρα της Ελλάδας και των υπολοίπων Βαλκανίων και θα βρεθεί υπό την κατοχή των Μουσουλμάνων Τούρκων. Ο Μωάμεθ ο Β΄ λίγα χρόνια πριν είχε κατακτήσει τη γη του πατέρα της Ελένης, τον Μυστρά τελευταία Χριστιανική κοιτίδα και τώρα κατέλαβε και τη Σερβία, όμως επέτρεψε στη βασίλισσα Ελένη να φύγει παίρνοντας μαζί της τους θησαυρούς της. Και η Ελένη έφυγε για…..

Λευκάδα: η Κυρία της Λευκάδας, βασίλισσα Ελένη Παλαιολογίνα έρχεται με το καράβι της στη Λευκάδα με σκοπό να παντρέψει την κόρη της Μελίσα (Melizza) με τον Δούκα της Λευκάδας Λεονάρδο Γ΄ τον Τόκο (Tocco). Το βασιλικό καράβι κινδυνεύει να βουλιάξει από τη σφοδρή θαλασσοταραχή και η θρησκευόμενη Ελένη προσεύχεται και παρακαλά την Αγία Μαύρα, στο νησί της οποίας πηγαίνει, να την σώσει και υπόσχεται αν σωθεί να της κτίσει εκκλησία. (Στοιχεία από το βιβλίο του πατέρα Γεράσιμου Ζαμπέλη: «Η Αγία Μαύρα και το Κάστρο της»).

Η Ελένη σώθηκε, ο γάμος της κόρης της με τον Δούκα Λ. Τόκο έγινε, η Εκκλησία της Αγίας Μαύρας κτίστηκε εξαρχής ή η ευσεβής Ελένη ανακαίνισε και μετέτρεψε από Καθολική σε Ορθόδοξη την Εκκλησία του Βρυέννιου; Ο Ναός της Αγίας Μαύρας, αυτός ο αρχικός, καταστράφηκε το 1810 από τους Άγγλους κατακτητές του νησιού. Ενετοί, Τούρκοι, Γάλλοι, Άγγλοι, πέρασαν από τη Λευκάδα, την Λευκάδα που «ενώθηκε» με την Ελλάδα το 1864, την Λευκάδα που «ενώθηκε» με την Αγία Μαύρα προστάτιδα και Κυρία της από τον 14ο αιώνα!

Η βασίλισσα Ελένη απόγονος της τελευταίας δυναστείας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, των Παλαιολόγων, έμεινε και πέθανε στη Λευκάδα, στις 7 Νοεμβρίου 1467 μ.Χ. (Φρατζής: Μεγάλο Χρονικό). Πέθανε βασίλισσα και …. Μοναχή, με το όνομα Υπομονή, αφού πρώτα προσέφερε στο νησί μεγάλο φιλανθρωπικό έργο, έκτισε εκκλησίες, τη Μονή Παναγίας Οδηγήτριας (υπάρχει και σήμερα) κ.λπ.

Είσοδος, στον Κάτω Κόσμο, στον Άδη -κατά τον Όμηρο- το λευκό ακρωτήρι στο νότιο άκρο της Λευκάδας;

Είσοδος, στον Παράδεισο για την Ελένη των Παλαιολόγων η Λευκάδα, νησί που αγάπησε, προστάτεψε και προστατεύει η Αγία Μαύρα.

Οι Κυρίες της Λευκάδας, ήρθαν κι έμειναν για πάντα στην Λευκάδα, εφόσον στην Λευκάδα βρήκαν… την Ιθάκη τους, βρήκαν την Αθανασία…

Πηγή: www.aixmi-news.gr