Οι σεισμοί της Λευκάδας του 1914 και το τσουνάμι που προκλήθηκε

Ένα σημαντικό ντοκουμέντο για τους σεισμούς του 1914 και την Λευκάδα. Πρόκειται για μια εργασία-μελέτη-καταγραφή του σεισμού εκείνου, που εκδόθηκε το 1916. Την εργασία υπογράφει ο Νικόλαος Κρητικός και είναι γραμμένη στη Γαλλική γλώσσα. Περιλαμβάνει και φωτογραφίες από χωριά της Λευκάδας που επλήγησαν περισσότερο από το σεισμό καθώς και σχεδιαγράμματα. Γίνεται επίσης αναφορά για το τσουνάμι που εκδηλώθηκε δυο μέρες μετά και θεωρήθηκε το μεγαλύτερο της εποχής.

Οι σημερινές επί πλέον αναφορές έρχονται να συμπληρώσουν και να εμπλουτίσουν αυτές του προηγούμενου (2015) άρθρου μας, για τον σεισμό του 1914.

Ο Νικόλαος Κρητικός γεννήθηκε το 1888 στον Πειραιά. Παρακολούθησε μαθήματα στο Πρακτικό Λύκειο της Αθήνας και σπούδασε στο Εθνικό Πανεπιστήμιο, όπου αναγορεύτηκε διδάκτωρ των φυσικών επιστημών. Σπούδασε Γεωφυσική και Σεισμολογία στο Γκέτιγκεν της Γερμανίας, στο Αμβούργο και στην Ιένα. Επέστρεψε στην Ελλάδα και εργάστηκε στο εργαστήριο Αστρονομίας, το Αστεροσκοπείο Αθηνών, διορίστηκε καθηγητής Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας και αλλού.

Οι εικόνες της εργασίας πρέπει να είναι μοναδικές για εκείνη την εποχή.

«Την Πέμπτη 27 Νοεμβρίου 1914 ένας ισχυρός σεισμός μεγέθους 6,3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ έπληξε τη Λευκάδα. Επρόκειτο για ακόμη ένα θερμό επεισόδιο στην αέναη και σταθερή σύγκρουση ανάμεσα στην ευρασιατική και στην αφρικανική πλάκα, οι οποίες, σπρωγμένες από την περιστροφή της Γης γύρω από τον εαυτό της, συγκρούονται πάνω στην τάφρο του Ιονίου στα ανοιχτά της Κεφαλλονιάς, της Λευκάδας και των Κυθήρων.

Πρόκειται για ένα γεωλογικό φαινόμενο που κρατάει από τότε που ο εξωτερικός φλοιός της Γης στερεοποιήθηκε και άρχισε να ταξιδεύει πάνω στην καυτή θάλασσα μάγματος στο εσωτερικό του πλανήτη μας.

Η Λευκάδα βρίσκεται σε μία από τις πλέον δραστήριες σεισμικά περιοχές της Ευρώπης. Στο πέρασμα των αιώνων η ευρύτερη περιοχή έχει χτυπηθεί από πολλούς σεισμούς, άλλους μικρότερης και άλλους μεγαλύτερης έντασης, και οι κάτοικοί της έχουν μάθει να ζουν με την αγωνία του επόμενου «χτυπήματος».

Όπως αναφέρει ο κ. Γ. Παπαθανασίου, καθηγητής Γεωλογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ο σεισμός του 1914 «έπληξε πιο πολύ τη δυτική πλευρά του νησιού, και συγκεκριμένα τα χωριά Αθάνι, Δράγανο, Διαμιλιάνοι, Χορτάτα, Κομηλιό, Εξάνθεια, Καλαμίτσι και Τσουκαλάδες».

Δεν γνωρίζουμε την ακριβή ώρα που σημειώθηκε ο σεισμός. Οι κάτοικοι στα χωριά Χορτάτα, Αθάνι και Δράγανο αναγκάστηκαν να διανυκτερεύσουν στην ύπαιθρο, επειδή σχεδόν όλες οι κατοικίες στους συγκεκριμένους οικισμούς είχαν καταρρεύσει. Το γεγονός ότι οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές δεν ξεπέρασαν τους 16 νεκρούς μάς επιτρέπει να υποθέσουμε ότι ο Εγκέλαδος χτύπησε στη διάρκεια της ημέρας, όπου πολλοί βρίσκονταν έξω από τις κατοικίες τους.

«Στους οικισμούς Βασιλική, Βουρνικά, Καρυά, Εγκλουβή και Λαζαράτα οι κατοικίες υπέστησαν σοβαρές ζημιές, ενώ μικρότερης έκτασης βλάβες προκλήθηκαν στα χωριά Αγιος Πέτρος, Σύβρος, Αγιος Ηλίας, Πόρος, Βαυκερή, Δρυμώνας, Πηγαδησανοί, Πινακοχώρι, Καρυώτες, Κατούνα και Καλλιγόνη. Στην πόλη της Λευκάδας ζημιές υπέστησαν περισσότερα από 500 σπίτια κυρίως στο παραλιακό τμήμα της» σημειώνει ο κ. Παπαθανασίου.

Από τη σεισμική δόνηση δημιουργήθηκαν στο έδαφος ρωγμές πλάτους 30 εκ., βάθους μέχρι και ενός μέτρου και μήκους που έφθανε και τα 3 χλμ. στον δρόμο που ενώνει την πόλη της Λευκάδας με τον Άγιο Νικήτα.

Σημειώθηκαν επίσης μικρής κλίμακας κατολισθήσεις και πτώσεις βράχων στην περιοχή Πευκούλια και στα χωριά Αθάνι, Κομηλιό, Καρυά, Εγκλουβή και Χορτάτα. «Επίσης στη νότια εκβολή του ποταμού Δημοσάρη, στο Νυδρί, ο λιμενοβραχίονας υπέστη καθίζηση, πιθανώς λόγω ρευστοποίησης των εδαφικών σχηματισμών» επισημαίνει ο κ. Παπαθανασίου.

Το τσουνάμι που δημιουργήθηκε μετά τον σεισμό ήταν ύψους δύο-τριών μέτρων και μαζί με εκείνο που χτύπησε την Κάρπαθο το 1948 ήταν ένα από τα μεγαλύτερα που έχουν πλήξει περιοχές της Ελλάδας τα τελευταία εκατό χρόνια.

Πριν από τον σεισμό της 27ης Νοεμβρίου είχαν προηγηθεί αρκετοί προσεισμοί και ακολούθησε έντονη μετασεισμική δραστηριότητα. Από τους προσεισμούς ο μεγαλύτερος σημειώθηκε στις 23 Νοεμβρίου, ήταν μεγέθους 5,3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ και προκάλεσε μικρές βλάβες στη Λευκάδα και στις γύρω περιοχές (Πρέβεζα, Αιτωλικό, Μεσολόγγι, Αργοστόλι). Μετά τον κύριο σεισμό ακολούθησαν πολλοί μετασεισμοί, ο μεγαλύτερος των οποίων έγινε στις 3 Δεκεμβρίου και ήταν μεγέθους 4,6 ρίχτερ...

Στην εφημερίδα «Εμπρός» την Παρασκευή 28 Νοεμβρίου διαβάζουμε ότι ο νομάρχης Κερκύρας κ. Υψηλάντης έστειλε τηλεγράφημα στον μηχανικό Βεργιανίτη με το οποίο τον πληροφορούσε ότι είχε προμηθευθεί 100.000 κεραμίδια για την αποκατάσταση των οικιών που είχαν πάθει ζημιές και στις οποίες στεγάζονταν άποροι. Με επιστολή του ο νομάρχης ζητεί να του στείλουν ιστιοφόρα, προκειμένου να μεταφερθούν τα κεραμίδια στη Λευκάδα.

«Με εντολή του υπουργείου Εσωτερικών εγένετο ενταύθα προμήθεια ποσότητος τροφίμων διανεμηθέντων εις τους απόρους. Παρελήφθησαν και διενεμήθησαν ομοίως νέα βοηθήματα αποσταλέντα παρά της κυβερνήσεως. Αναμένονται ανυπομόνως νέαι σκηναί και ξυλεία προς κατασκευήν εγκαίρως παραπηγμάτων, προτού ο καιρός μετατραπή εις βροχερόν» αναφέρει το δημοσίευμα της εφημερίδας.

Στο ίδιο ρεπορτάζ διαβάζουμε ότι ο νομάρχης Κερκύρας σε τηλεγράφημά του προς το υπουργείο Εσωτερικών αναφέρει πως ο τελωνοφύλακας Σ. Ισσίδης, ο οποίος είχε αναχωρήσει από την πόλη της Λευκάδας για τον Άγιο Νικήτα, εξαφανίστηκε. Το πιο πιθανό είναι ότι θάφτηκε κάτω από τα συντρίμμια ενός σπιτιού που είχε καταρρεύσει…»

Σχετικά άρθρα: Οι καταστρεπτικοί σεισμοί του 1914 στη Λευκάδα