HomeΕΠΙ ΠΑΝΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΤΟΥΟ Αθανάσιος Ψαλίδας στη Λευκάδα

Ο Αθανάσιος Ψαλίδας στη Λευκάδα

Ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΨΑΛΙΔΑΣ ΣΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ

(Μικρό σκαρίφημα)

Του Δημήτρη Σπ. Τσερέ

Ο Αθανάσιος Ψαλίδας ήρθε στη Λευκάδα στις αρχές του 1829, για να αναλάβει τη διεύθυνση του νεοσύστατου «Δευτερεύοντος Σχολείου Λευκάδος», δηλαδή (τηρουμένων των αναλογιών) του «γυμνασίου» της τότε εποχής. Πιθανότατα έφτασε στη Λευκάδα το τρίτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου 1829, γιατί την πρώτη αναφορά του στην Κέρκυρα την έστειλε με ημεροχρονολογία 30.1.1829, για να γνωστοποιήσει ότι δύο ημέρες μετά την άφιξή του στη Λευκάδα δημοσίευσε την ανακοίνωση για το άνοιγμα του σχολείου και ότι ως την ημέρα αποστολής της αναφοράς του είχαν γραφεί 125 μαθητές, που έγιναν 145 στις 6.2.1829, όπως πληροφορούμαστε από νέα αναφορά του, αριθμός πολύ μεγάλος για τα δεδομένα της εποχής (βλ. Πάνου Γ. Ροντογιάννη, Η εκπαίδευση στη Λευκάδα 1613-1950, Αθήνα 1994, σ221-222).

Το κτίριο, στο οποίο στεγάστηκε το Δευτερεύον Σχολείο, όταν ήταν διευθυντής του ο Ψαλίδας και ως το 1835 (οπότε το «κατέλαβαν» κυριολεκτικά οι δικαστικοί) ήταν το νεότευκτο (μετά τον καταστρεπτικό σεισμό του 1825) κτίριο, στο οποίο στεγάζονταν παλιότερα τα Δικαστήρια και στο ισόγειό του στεγάζονται σήμερα τα ΓΑΚ-Αρχεία Νομού Λευκάδας (βλ. Δημήτρης Σπ. Τσερές, «Η Καινούργια Χώρα», Επετηρίς Εταιρείας Λευκαδικών Μελετών, ΙΓ 2012-2016, Αθήνα 2017, σ. 189 και 196. αναρτημένο και στο «Αρωμα Λευκάδας»).

Τα μαθήματα του Δευτερύοντος Σχολείου άρχισαν στις 2.2.1829 με πανηγυρικό τρόπο. Έγινε δοξολογία στη Μητρόπολη με συμμετοχή του Αρχιεπισκόπου Λευκάδας και όλων των Αρχών του τόπου και κατόπιν δεξίωση και ομιλίες στο σχολείο, όπως μας πληροφορεί η αναφορά του Ψαλίδα προς τη Γενική Επιτροπή της Παιδείας στην Κέρκυρα με ημεροχρονολογία 20.2.1829 (βλ. Πάνου Γ. Ροντογιάννη, ό.π.224).

Ο Ψαλίδας πρόλαβε να διδάξει μόνο ένα εξάμηνο. Πέθανε τον Ιούλιο του 1829 (Πάνος Γ. Ροντογιάννης, Η εκπαίδευση…ό. π., σ. 226). Το τελευταίο έγγραφό του (που σώζεται στο «Βιβλίο Αλληλογραφίας» του Δευτερεύοντος Σχολείου Λευκάδας) είναι το πρωτότυπο της από 13.7.1829 αναφοράς του στον Γραμματέα της Γενικής Επιτροπής της Παιδείας στην Κέρκυρα. Ύστερα από το έγγραφο αυτό και στην πρώτη σελίδα του επόμενου φύλλου του «Βιβλίου Αλληλογραφίας» το χέρι του Ιωάννη Σολαίρ (διάδοχου του Ψαλίδα στη διεύθυνση του σχολείου) έχει γράψει τις εξής τρεις γραμμές στη λατινική γλώσσα: Die 20 Juli 1829 obiit meritissimus, et praeclarissimus doctor dominus Athanasios Psallida insulae Lucadiae studiorum praefectus, et professor linguae graeca (= Στις 20 Ιουλίου 1829 απεβίωσε ο αξιότατος και επιφανέστατος δόκτορας κύριος Αθανάσιος Ψαλίδας, προϊστάμενος των σπουδών στη νήσο Λευκάδα και καθηγητής της ελληνικής γλώσσας).

Η ληξιαρχική πράξη θανάτου του Ψαλίδα (καταχωρημένη την 9/21 Ιουλίου 1829, ημέρα του ενταφιασμού του, στο ληξιαρχικό βιβλίο με τα εξής στοιχεία στο εξώφυλλό του: 1827 Αγία Μαύρα. Βιβλίον της Εκκλησίας των Αγίων Μαρτύρων Μηνά, Βίκτωρος και Βικεντίου. Εις το οποίον σημειώνονται τα βαπτίσια, οι γάμοι και οι θανές. Η΄ , εν μηνί Αυγούστου 26 Έτος Παλαιό, που απόκειται στα ΓΑΚ-Αρχεία Νομού Λευκάδας) περιλαμβάνει τα εξής στοιχεία: όνομα του τεθνεώτος: ο κύριος Σοφολωγιότατος Αθανάσιος Ψαλίδας, Μαχαλάς, Κοντράδα και στράτα: Μ1, Κ6 (δηλαδή: Μαχαλάς 1 και Κοντράδα 6), Νούμερο του οσπιτίου: 26, Όνομα του πατρός του: π. [=ποτέ]: Πέτρου, Ηλικία του αποθανόντος: χρονών 62, Παρατηρήσεις: εις το αυθεντικόν οσπίτιον της νέας οικοδομής.

Δηλαδή, το σπίτι του Ψαλίδα ήταν το σπίτι με αριθμό 26 της Καινούργιας Χώρας. Δεν ξέρουμε πώς ακριβώς γινόταν η αρίθμηση των σπιτιών και, επομένως, ποιο ήταν το σπίτι με τον αριθμό 26. Το ότι πάντως ο ίδιος αριθμός σπιτιού της Καινούργιας Χώρας καταγράφεται στην ίδια σελίδα του αυτού ληξιαρχικού βιβλίου ως οικία και δύο άλλων θανόντων (της Αργύρως Φατούρου, συζύγου Γρηγορίου Σολδάτου, ετών 25, και του Δημητρίου Σολδάτου του Γρηγορίου, ετών 3, οι οποίοι, κατά πάσα πιθανότητα, είναι μάνα και γιος, η άδεια ταφής των οποίων εκδόθηκε την ίδια μέρα με την άδεια ταφής του Ψαλίδα), μάς επιτρέπει να υποθέσομε βάσιμα ότι οι οικίες του Ψαλίδα και των δύο άλλων θανόντων αποτελούσαν μία διπλοκατοικία και άρα το σπίτι, στο οποίο έμενε ο Ψαλίδας, ανήκει στα υπερυψωμένα αντισεισμικά της Καινούργιας Χώρας, δηλαδή τα σπίτια τα οποία βρίσκονταν στη βόρεια πλευρά της σημερινής οδού Θεοδώρου Στράτου και τα οποία είχαν κατασκευαστεί ως διπλοκατοικίες (βλ. Δημήτρης Σπ. Τσερές, «Η Καινούργια Χώρα», ό.π, σ. 181, υποσημείωση 17).

Η φράση «αυθεντικόν οσπίτιον» σημαίνει: δημόσια οίκημα• «της νέας οικοδομής» σημαίνει: της Καινούργιας Χώρας). Δηλαδή το «αυθεντικόν οσπίτιον» ανήκε στο Δημόσιο(1), το οποίο η τοπική διοίκηση το παραχώρησε για κατοικία του επιφανούς διευθυντή του νεοσύστατου σχολείου και της οικογένειάς του. Των σπιτιών της Καινούργιας Χώρας λοιπόν η κυριότητα ανήκε στο Δημόσιο και παραχωρούνταν στους ενοίκους τους μόνο το δικαίωμα της οίκησης. Έτσι, στο ληξιαρχικό βιβλίο του Αγίου Μηνά (ΓΑΚ-Αρχεία Νομού Λευκάδας: 1827 Αγία Μαύρα. Βιβλίον της Εκκλησίας των Αγίων Μαρτύρων Μηνά, Βίκτωρος και Βικεντίου. Εις το οποίον σημειώνονται τα βαπτίσια, οι γάμοι και οι θανές. Η΄, εν μηνί Αυγούστου 26 Έτος Παλαιόν) στην πράξη θανάτου του γιου του Ψαλίδα, του Πλάτωνα, ο οποίος ενταφιάζεται την 5/17 Μαρτίου 1830 σε ηλικία 18 ετών, ως κατοικία του δεν αναφέρεται το «αυθεντικόν οσπίτιον της νέας οικοδομής» αλλά το σπίτι με τον αριθμό 4, στη «στράτα του Αγίου Χαραλάμπους», στον μαχαλά 4 και στην κοντράδα 10: αυτό κατά πάσα πιθανότητα σημαίνει ότι η οικογένεια του Ψαλίδα, μετά τον θανατό του έχασε το δικαίωμα οίκησης σε «αυθεντικόν οσπίτιον» και μετακόμισε στη συνοικία του Αγίου Χαραλάμπους – αλλιώς πρέπει να δεχτούμε ότι ο γιος έμενε χώρια από τον πατέρα του (Βλ. και Σπύρος Ασδραχάς, Πατριδογραφήματα. Προλεγόμενα Δημητρίου Χ. Σκλαβενίτη, Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Αθήνα 2003, σ. 395).

Κατά τον Πάνο Ροντογιάννη (ό.π., σ. 227-228) ο τάφος του Ψαλίδα βρίσκεται στο προαύλιο του Αγίου Μηνά «στη ΒΑ γωνιά του ναού στην αρχή ακριβώς της βορεινής πλευράς…Δυστυχώς νέα εδώ έργα και πεζούλι αναστάτωσαν κατά το 1960 το χώρο και έβλαψαν τους τάφους». Σήμερα είναι πια δύσκολο να διακρίνουμε τον τάφο αυτό.

1) «Δημόσιο» για την εποχή εκείνη ήταν η Τοπική Κυβέρνηση του νησιού της Λευκάδας. Το Ιόνιο Κράτος, (επίσημη ονομασία: «Ηνωμένο Κράτος των Ιονίων Νήσων»), βάσει της συνθήκης των Παρισίων και του Συντάγματος του 1817, ήταν ένα ομόσπονδο κράτος και κάθε νησί αποτελούσε μια οιονεί πολιτεία με τις δικές της αρχές. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο μετά την Ένωση το ελληνικό κράτος, ο νόμιμος κληρονόμος του καταργούμενου «Ηνωμένου Κράτους των Ιονίων Νήσων», δεν κατέστη και κληρονόμος της περιουσίας του κάθε νησιού. Το 1866 ψηφίστηκε ο Ν. ΡΝ «Περί εισαγωγής εν Επτανήσω της εν τω λοιπώ βασιλείω ισχυούσης νομοθεσίας», στον οποίο γίνεται αναφορά στις διατάξεις περί «επιχωρίων προσόδων», ήτοι των εσόδων κάθε νησιού (άρθρο 10) και ορίσθηκε ότι, μέχρι την έκδοση ειδικού νόμου για τη διανομή της «επιχωρίου» περιουσίας του κάθε νησιού στους δήμους που το αποτελούν, η διοίκηση της περιουσίας του ανατίθεται σε επιτροπή.

Προηγουμενο αρθρο
Καρναβάλι Λευκάδας 2019 - Τα Πρόσωπα!
Επομενο αρθρο
62 χιλ. θα διανύσουν οι αθλητές του Φίλανδρου, προς τιμήν του μεγάλου αρχαιολόγου Βίλχελμ Νταίρπφελντ

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.