Τα βιβλία είναι καθρέφτες…

Κάρλος Ρουίθ Θαφόν: «Τα βιβλία είναι καθρέφτες. Σ’ αυτά βλέπει κανείς μόνο ό,τι κουβαλάει μέσα του.»

Όταν τελείωσα το διάβασμα του βιβλίου «Η σκιά του ανέμου» του Κάρλος Ρουίθ Θαφόν ένιωσα την πληρότητα της γεύσης, που σου αφήνει στον ουρανίσκο ένα παλιό καλό κρασί. Το ανακάλυψα τυχαία θα έλεγα, αλλά με κέρδισε από την πρώτη κιόλας σελίδα και το απόλαυσα μέχρι την τελευταία. Είναι ένα βιβλίο για τα βιβλία, ένα δυνατό, ατμοσφαιρικό μυθιστόρημα, καλογραμμένο, με καλοδουλεμένους χαρακτήρες, με κοινωνικές και πολιτικές αναφορές στην μαύρη περίοδο της αγριότητας και της ωμότητας του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου. Ένα βιβλίο που θεωρείται το πιο επιτυχημένο εκδοτικά μυθιστόρημα στην Ιστορία της Ισπανίας, μετά τον Δον Κιχώτη, μεταφρασμένο σε 40 γλώσσες με 12 εκατομμύρια πωλήσεις παγκοσμίως.

Η ιστορία του πρωτότυπη. Ο Ντανιέλ, γιος ενός βιβλιοπώλη της Βαρκελώνης, οδηγείται από τον πατέρα του σε ηλικία 10 ετών, τηρώντας την παράδοση της οικογένειας, στο “κοιμητήριο των λησμονημένων βιβλίων” (τι ευρηματικός τίτλος βιβλιοθήκης!) όπου επιλέγει να υιοθετήσει και να προστατέψει ένα βιβλίο με τον τίτλο “Η σκιά του ανέμου” γραμμένο από έναν εξαφανισμένο συγγραφέα.

«Αυτό το μέρος είναι ένα μυστήριο, Ντανιέλ, ένα ιερό. Κάθε βιβλίο, κάθε τόμος που βλέπεις έχει ψυχή. Την ψυχή εκείνου που το έγραψε και τις ψυχές αυτών που το διάβασαν, έζησαν κι ονειρεύτηκαν μαζί του. Κάθε φορά που ένα βιβλίο αλλάζει χέρια, κάθε φορά που το βλέμμα ενός ανθρώπου πλανιέται στις σελίδες του, το πνεύμα του αυξάνεται και δυναμώνει. Πριν από πολλά χρόνια, όταν ο δικός μου πατέρας με έφερε για πρώτη φορά εδώ, ετούτο το μέρος ήταν ήδη παλιό. Ίσως τόσο παλιό όσο και η ίδια η πόλη. Κανένας δεν ξέρει να πει με σιγουριά από πότε υπάρχει ή ποιοι το δημιούργησαν. Θα σου πω μόνο αυτό που μου είπε κι ο πατέρας μου. Όταν μια βιβλιοθήκη εξαφανίζεται, όταν ένα βιβλιοπωλείο κλείνει τις πόρτες του, όταν ένα βιβλίο χάνεται στη λησμονιά, εμείς που γνωρίζουμε τούτο το μέρος, οι φύλακες, φροντίζουμε να σιγουρευτούμε ότι θα καταλήξει εδώ. Σ’ αυτό το μέρος, τα βιβλία που πιά κανείς δεν θυμάται, τα βιβλία που έχουν χαθεί στο χρόνο, ζουν για πάντα, περιμένοντας να βρεθούν κάποια μέρα στα χέρια ενός καινούργιου αναγνώστη, ενός νέου πνεύματος. Εμείς στο μαγαζί τα πουλάμε και τ’ αγοράζουμε, αλλά στην πραγματικότητα τα βιβλία δεν έχουν ιδιοκτήτη. Το καθένα απ’ τα βιβλία που βλέπεις εδώ υπήρξε κάποτε ο καλύτερος φίλος ενός ανθρώπου. Τώρα πια έχουν μόνο εμάς, Ντανιέλ. Πιστεύεις πως θα μπορέσεις να κρατήσεις αυτό το μυστικό;»

Το βλέμμα μου χάθηκε στην απεραντοσύνη εκείνου του χώρου, στο μαγικό του φως. Κατένευσα κι ο πατέρας μου χαμογέλασε.
«Και ξέρεις ποιο είναι το καλύτερο;» με ρώτησε.
Βουβός, του έγνεψα πως όχι, δεν ήξερα.
«Σύμφωνα με το έθιμο, την πρώτη φορά που επισκέπτεται κάποιος αυτό το μέρος, πρέπει να διαλέξει ένα βιβλίο, όποιο προτιμάει, και να το υιοθετήσει, εξασφαλίζοντας πως ποτέ δε θα το αφήσει να εξαφανιστεί, ότι θα μείνει για πάντα ζωντανό. Είναι μια πολύ σημαντική υπόσχεση. Για μια ζωή», μου εξήγησε ο πατέρας μου. «Σήμερα είναι η σειρά σου».

Καθώς μεγαλώνει ο Ντανιέλ, το βιβλίο αυτό θα αλλάξει για πάντα τη ζωή του, θα τον οδηγήσει σε επικίνδυνες περιπέτειες καθώς η ανακάλυψη της αλήθειας γύρω από τον συγγραφέα, θα φέρει στο φως μια ιστορία του παρελθόντος, μια τραγική ιστορία που θα συγκλονίσει το παρόν και το μέλλον του.

Σιγά- σιγά ξεδιπλώνεται η αφήγηση, βήμα-βήμα στήνονται οι ήρωες του βιβλίου, οι χαρακτήρες τους, οι μπερδεμένες σαν αξεδιάλυτο κουβάρι ζωές τους, τα κρυμμένα μυστικά, οι ανεκπλήρωτοι έρωτες, η αδικία, το μίσος, η αγάπη, η φιλία, τα λάθη και τα πάθη, που φτιάχνουν ένα γοητευτικό, απρόβλεπτο, ανατρεπτικό, συναρπαστικό βιβλίο ως την τελευταία του σελίδα.

Ο Ντανιέλ, ο Χουλιάν, ο Φουμέρο, ο Φερμίν, ο Μικέλ, η Νούρια, η Μπέα, η Πενέλοπε, είναι οι ήρωες που σε τραβούν απ’ το χέρι στον κόσμο των σκιών, στα σκοτεινά σοκκάκια της Βαρκελώνεις, όπου συμπάσχεις παρακολουθώντας τις ρημαγμένες ζωές τους.
Δεν θα αποκαλύψω άλλο την ιστορία, δεν θα είχε νόημα άλλωστε, θα αφήσω να την απολαύσετε παίρνοντας στα χέρια σας το βιβλίο. Μπαίνω στον πειρασμό μόνο, να σας παραθέσω ένα ακόμα απόσπασμα από το βιβλίο, που αναφέρεται στα δεινά του πολέμου και στη ιστορία που δυστυχώς επαναλαμβάνεται πάντα, φέρνοντας μαζί της τους εφιάλτες, που αλλοίμονο, δεν μας γίνονται μάθημα.

«Οι τελευταίες μέρες του πολέμου ήταν το προοίμιο της κόλασης. Η πόλη είχε ζήσει τις μάχες από απόσταση, σαν πληγές που πάλλουν ναρκωμένες. Είχαν περάσει μήνες με απόπειρες κατάληψης, συγκρούσεις, βομβαρδισμούς και πείνα. Το φάντασμα των δολοφονιών, των μαχών και των συνωμοσιών χρόνια τώρα στοίχειωνε την καρδιά της πόλης, αλλά, ακόμα κι έτσι, πολλοί ήθελαν να πιστεύουν ότι ο πόλεμος εξακολουθούσε να ‘ναι μακριά, πως ήταν μια κακοκαιρία που θα προσπερνούσε την πόλη δίχως να ξεσπάσει πάνω της. Αν μπορεί κανείς να φανταστεί κάτι τέτοιο, εκείνη η αναμονή έκανε το αναπόφευκτο ακόμα χειρότερο. Όταν ξύπνησε ο πόνος, δεν υπήρχε πια κανένα έλεος. Τίποτα δεν τρέφει τόσο τη λησμονιά όσο ένας πόλεμος, Ντανιέλ. Όλοι σωπαίνουμε και προσπαθούν να μας πείσουν πως αυτά που έχουμε δει, αυτά που έχουμε κάνει, αυτά που μάθαμε για τους ίδιους μας τους εαυτούς και για τους άλλους δεν είναι παρά μια ψευδαίσθηση, ένας περαστικός εφιάλτης. Οι πόλεμοι δεν έχουν μνήμη και κανένας δεν τολμάει να τους καταλάβει μέχρι που πιά δεν απομένουν φωνές για να πουν τι συνέβη, μέχρι που φτάνει η στιγμή που δεν τους αναγνωρίζει πιά κανείς και τότε επιστρέφουν, με άλλη όψη κι όνομα, να καταβροχθίσουν ό,τι άφησαν πίσω».

*Το βιβλίο είναι το πρώτο της τριλογίας. Τα επόμενα είναι «Το παιχνίδι του αγγέλου» και «Ο αιχμάλωτος του ουρανού».

Επιμέλεια: Ελένη Μ.Ματαράγκα