Τα λέμε. Τα ξέρουμε;

Το Μεγανησιώτικο γλωσσικό ιδίωμα είναι από τα πιο πολύχρωμα στην Ελλάδα, κι αυτό γιατί διανύει πολυ διαφορετικά μονοπάτια και δέχτηκε πολυποίκιλες επιρροές: από ρίζες ή και αυτούσιες λέξεις αρχαίες, από την βαριά προφορά και τις χαρακτηριστικές συντμήσεις της Στερεάς Ελλάδας, από Σουλιώτικα και Ηπειρωτικά γενικότερα δάνεια και φυσικά από την Ενετική διάλεκτο, αλλά και την ορολογία των ναυτικών και των ψαράδων. Σήμερα ελάχιστοι νέοι εξακολουθούν να χρησιμοποιούν την ντοπιολαλιά μας κι όταν γίνεται αυτό, γίνεται μάλλον για πλάκα παρά από ανάγκη διάσωσής της.

Εντούτοις, ακόμα και κάποιοι που χρησιμοποιούν λέξεις και φράσεις της ντοπιολαλιάς μας, πολλές φορές δεν γνωρίζουν την ακριβή σημασία τους. Μισοσοβαρά- μισοαστεία λοιπόν σκέφτηκα να υπενθυμίζω από καιρό σε καιρό κάποιες από αυτές, αλλά όχι απλά με…θεωρία, με εικόνα. Τα λέμε, ας τα ξέρουμε κιόλας!

Κοκκοτός

Είναι φυσικά ο κόκκορας. Συναντάται και στο πασίγνωστο κλαρινόβιο άσμα «Κόκκορας», στην αποστροφή «με τον κοκκοτό του Κρίτσα»

Π’λακίδα

Η ερωμένη του προανεφερθέντα, aka νεαρή κότα.

Αβάλη

Ο μικρός και ήσυχος (συνήθως απάνεμος) ορμίσκος. Το Μεγανήσι, όπως φαίνεται και στην φωτογραφία, βρίθει από αβάλες. Οι «απάνωκείθε» τα λένε φιόρδ.

«Αδράχτια»

Είναι φυσικά το κλωστικό εργαλείο των γιαγιάδων μας, παρόμοιο με αυτό που τσίμπησε στο δάχτυλο την Ωραία Κοιμωμένη και έχει να ματαξυπνήσει. Αυτό το ξέρει όλη η Ελλάδα. Ωστόσο μεταφορικά στο Μεγανήσι με τον όρο «αδράχτια» ή «έγινε αδράχτια» εννοούμε και κάτι άλλο:

Μαρτίνι

Λέξη που έκλεψαν (sic) κατά τα φαινόμενα οι Ιταλοί για να βαφτίσουν γνωστό ποτό. Στο Μεγανήσι όμως, Μαρτίνι είναι το νεαρό πρόβατο. Γι” αυτό προσοχή τι παραγγέλνετε στα μπαράκια.

Σκουτρινέλα

Είναι η μεγάλη πράσινη σαύρα. Συνεκδοχικά, η πολύ άσχημη γυναίκα. Φωτογραφία τέτοιας δεν βάζω για να μην παρεξηγηθώ, κι εξάλλου περί ορέξεως κολοκυθόπιτα μεγανησιώτικη.

Γλόζος

Από το ιταλικό goloso. Ο λαίμαργος, αυτός που λιμπίζεται όλα τα φαγιά. Στην εικόνα μας τρώει σπαέτο (σπαγγέτι).

Σκιαζούρης

Ο φοβιτσιάρης, ο ανασφαλής, αυτός που τρομάζει με το παραμικρό.

Αγγαστριά

Η πολύ όμορφη περίοδος της εγκυμοσύνης, ή η πολύ άσχημη εμπειρία κάποιος να σε πρήζει με τις εμμονές του. Η δεύτερη εκδοχή είναι πιο συχνή και άρα πιο εύχρηστη.

Κεφαλάρια

Δεν έχει σχέση με συνοικία της Αθήνας. Είναι ο έντονος πονοκέφαλος. Όταν μάλιστα συνοδεύεται και από ελαφρά ζάλη γίνεται βαζούρα.

Καβαγιάδα

Η χαρακτηριστική (σχεδόν… γλυπτή) χωρίστρα στα μαλλιά, που έρχεται από τον μεσοπόλεμο, στα πρότυπα των σταρ του Χόλιγουντ.

Αγρατσούμπρο

Το άγριο βατόμουρο. Μα την πεθυμιά του.

Παδέλα

Πήλινο συνήθως κυκλικό, ρηχό σκεύος και …τελοσπάντων σαν κι αυτό της εικόνας. Καλό για ούλα -σχεδόν- τα φαγιά. Στα ιταλικά padella είναι το τηγάνι.

Γρούξιμο

Η ενέργεια του γκρινιάρη, ήτοι γκρίνια και μουρμουρητό. Για λόγους όπως τον εικονιζόμενο

Το θέμα φυσικά δεν έχει τελειωμό, οπότε θα συνεχιστεί κάποια στιγμή. Να σημειώσω μόνο κλείνοντας ότι στην αρχική φωτογραφία είναι η Βγενία (Ευγενία) Μάντζαρη, η γυναίκα του συχωρεμένου του Βλάχου (Γεράσιμου) και μπήκε ως ένδειξη τιμής στην γενιά που σώζει ακόμα παραδοσιακή φορεσιά και μιλιά.

Πηγή: www.meganisitimes.gr

Άρωμα Λευκάδας: Δυο μικρές διαφοροποιήσεις που υπάρχουν στα δικά μας μέρη, όπως τα έχω στη μνήμη μου. Λέμε τη σαύρα, Σκοταρέλα και τον φοβητσιάρη, Σκιαζάρη.