HomeΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑΤο Μοναστήρι του Αϊ Γιάννη στο Λιβάδι

Το Μοναστήρι του Αϊ Γιάννη στο Λιβάδι

«Σύμφωνα με τους ιστορικούς της Λευκάδας Κωνσταντίνο Μαχαίρα και Παναγιώτη Ροντογιάννη, το 1605 ο ιερομόναχος π. Ιερεμίας Αραβανής από την Καρυά, έχτισε το ναό του Γενεσίου του Τιμίου Προδρόμου στο Λιβάδι της Καρυάς. Μαζί έχτισε και λίγα κελιά και κάλεσε και άλλους δύο μοναχούς να εγκατασταθούν και να ζήσουν το μοναχικό βίο. Έτσι αρχίζει την μακρά και ιστορική πορεία της η Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου Προδρόμου στο Λιβάδι.

27

»Ο πρωτοπρεσβύτερος π. Γεράσιμος Ζαμπέλης, ο οποίος έχει ασχοληθεί επισταμένα με την εκκλησιαστική ιστορία της Λευκάδος και έχει γράψει και βιβλίο σχετικά με την Ι.Μ. Αγίου Ιωάννου, αναφέρει ότι η ιστορία του Μοναστηριού αρχίζει πολύ παλιότερα από τα μέσα του δεκάτου πέμπτου αιώνα. Τότε, μετά της Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους το 1453, έφτασε στην Ελλάδα η Ελένη Παλαιολογίνα, η οποία ήταν θυγατέρα του Θεόδωρου Παλαιολόγου αδελφού του τελευταίου αυτοκράτορα της Ρωμιοσύνης Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Η Ελένη, η οποία έγινε μοναχή με το όνομα Υπομονή, βοήθησε στο χτίσιμο Μονών και Εκκλησιών, όπως η Ιερά Μονή Οδηγήτριας Λευκάδος. Τότε είναι πολύ πιθανόν να ιδρύθηκε και η Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου και αργότερα, το 1605, ο Ιερεμίας Αραβανής ή την αναστήλωσε ή την επέκτεινε.

29

»Ένας από τους κτήτορες της Μονής θεωρείται και ο Σίμων Μπούγας. Σύμφωνα με την παράδοση ήταν οπλαρχηγός και ήλθε στο Μοναστήρι κυνηγημένος από τους Τούρκους για να βρει καταφύγιο, ή ληστής που ήθελε να το λεηλατήσει και η Χάρις του Θεού τον μαλάκωσε, έγινε μοναχός και έζησε στη Μονή μέχρι τον θάνατό του στις 16 Αυγούστου 1622, όπως αναφέρει και η πλάκα στο κέντρο του Καθολικού της Ιεράς Μονής. Αργότερα εγκαταστάθηκαν στο Μοναστήρι και άλλοι μοναχοί και έγινε ένα δραστήριο κέντρο Πνευματικού ανεφοδιασμού των υπόδουλων Λευκαδίων.

1831

»Ο δραστήριος ηγούμενός του Άνθιμος Μαρίνος έγινε το 1686 Αρχιεπίσκοπος Λευκάδος. Μέχρι το 1702 το Μοναστήρι δεν είχε κτηματική περιουσία. Η συντήρησή του γινόταν από δωρεές και προσφορές πιστών. Σιγά-σιγά άρχισε να αποκτάει και κτηματική περιουσία από τις δωρεές των πιστών. Το 1710 ο ηγούμενος, Ευγένιος Μαρίνος, που και αυτός έγινε αργότερα Αρχιεπίσκοπος Λευκάδος, μεγαλώνει τον παλαιό μικρό ναό και του δίνει τη μορφή που έχει σήμερα. Χτίζει κελιά, αποθήκες, ξενώνες, χώρους υποδοχής και περίθαλψης επισκεπτών κλπ. Μέχρι το 1805 το Μοναστήρι συνεχίζει να αναπτύσσεται και να ακμάζει.

3964

»Γίνεται ο πνευματικός φάρος της περιοχής με μεγάλη εθνική, πνευματική, κοινωνική και φιλανθρωπική προσφορά. Συντηρούσε ιδρύματα και ίδρυσε σχολεία, τότε που δεν υπήρχε Εθνική Παιδεία και η Εκκλησία είχε αναλάβει την εκπαίδευση των Ελλήνων. Το 1803 η Ενετική Κυβέρνηση, αποφασίζει τη σκληρή φορολόγηση των ακμαίων μοναστηριών, και του Αγίου Ιωάννου, όχι, όμως, για τη δημιουργία της δημόσιας εκπαίδευσης, αλλά για να βάλει εμπόδια στην πορεία και την προσφορά των Μονών.

3637

»Ενώ το 1805 αποφασίζει τη διάλυση τεσσάρων Ιερών Μονών: του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου, του Ασώματου Μιχαήλ στη Βαυκερή, της Κόκκινης Εκκλησιάς στα Πλατύστομα και του Αγίου Γεωργίου στο Μπισά. Κλείνουν τα μοναστήρια, δημεύεται η περιουσία τους και οι μοναχοί πάνε στα άλλα δύο που διατηρήθηκαν: στην Παναγιά Φανερωμένη και στον Άγιο Γεώργιο στους Σκάρους.

»Αυτό, όμως, δεν κράτησε πολύ. Το 1810 η Αγγλική Κυβέρνηση, που τώρα εξουσιάζει τα Επτάνησα, αναγκάζεται, λόγω της λαϊκής κατακραυγής, να επιτρέψει την επαναλειτουργία των τεσσάρων Ιερών Μονών και παράλληλα τους επιστρέφει την περιουσία τους. Επιβάλει, όμως, μεγάλη ετήσια φορολογία στα μοναστήρια ως εξής:

Άγιος Ιωάννης στο Λιβάδι – 355 τάλιρα
Κόκκινη Εκκλησιά – 166 τάλιρα
Άγιος Γεώργιος στους Σκάρους – 150 τάλιρα
Ασώματος Μιχαήλ – 144 τάλιρα
Παναγιά Φανερωμένη – 122 τάλιρα
Άγιος Γεώργιος Μπισά – 44 τάλιρα

38

»Παρ’ όλη τη μεγάλη φορολογία αρχίζει νέα περίοδος ακμής του Μοναστηριού. Έτσι το 1833 έχει πολλά μετόχια και μεγάλη κτηματική περιουσία: 583 στρέμματα χωράφια, 1390 τσαπιές (μεροκάματα) αμπέλια, 450 ελαιόδεντρα, ελαιοτριβεία κ.α.

5362

»Αδελφός της Ιεράς Μονής ήταν και ο Αρχιεπίσκοπος Λευκάδας και Αγίας Μαύρας Γρηγόριος Αραβανής από την Καρυά (1792 – 1886), ο οποίος εργάστηκε για την Ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα. Μάλιστα, ως εκκλησιαστικός, αλλά και εθνικός, ηγέτης, παρέλαβε το νησί από τους Άγγλους στις 21 Μαΐου 1864 και υπέγραψε την Ανεξαρτησία του.

4963

»Θα περίμενε κανείς ότι μετά την Απελευθέρωση και την Ένωση της Λευκάδας με την μητέρα Ελλάδα θα συνεχιζόταν η ανοδική πορεία της Μονής, αλλά από τότε αρχίζει, δυστυχώς, η παρακμή. Το 1884 στη Μονή εγκαταβιώνουν επτά μοναχοί με ηγούμενο τον Διονύσιο Τούμπα από την Καρυα. Το 1920 η Μονή έχει τέσσερις μοναχούς. Από το 1925 και μετά, η Ιερά Μονή δεν έχει πλέον μοναχούς.

4143

»Δύο νόμοι του ελεύθερου Ελληνικού Κράτους έρχονται να σημαδέψουν το Μοναστήρι και να το κλείσουν: ο νόμος του 1925 περί απαλλοτριώσεων μοναστηριακών κτημάτων υπέρ ακτημόνων καλλιεργητών και ο νόμος του 1931 περί οργανισμού διοικήσεων της εκκλησιαστικής και μοναστηριακής περιουσίας.

47

»Σήμερα η Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου, δεν έχει κανένα απολύτως περιουσιακό στοιχείο. Στις 8 Ιανουαρίου 1866 η Λευκάδα διαιρέθηκε σε 8 δήμου και το Μοναστήρι πέρασε στη δικαιοδοσία του Δήμου Καρυάς. Με την κατάργηση των Δήμων το 1912, το Μοναστήρι θα περιέλθει στην Κοινότητα των Πηγαδισάνων. Από το 1925, που έμεινε χωρίς μοναχούς, μέχρι το 1952, στο Μοναστήρι λειτουργούν περιστασιακά ιερείς από τα γύρω χωριά. Τότε ο προηγούμενος Μητροπολίτης Λευκάδος και Ιθάκης μακαριστός Δωρόθεος, ανέθεσε στον εκάστοτε ιερέα Πινακοχωρίου να είναι υπεύθυνος για την Ιερά Μονή.

61

»Το 1965 στο Μοναστήρι έγινε η τελευταία Θεία Λειτουργία. Μέχρι το 1990 η Ιερά Μονή λεηλατήθηκε και καταστράφηκε ολοσχερώς. Την δεκαετία του 1990 με πρωτοβουλίες της Κοινότητας και της Ενορίας της Καρυάς, αρχίζει μια οργανωμένη προσπάθεια αναστηλώσεων της Ιεράς Μονής.

16

»Ο τότε Πρόεδρος της Κοινότητας Καρυάς Ευστάθιος Βλάχος και το Κοινοτικό Συμβούλιο καταρτίζουν μελέτη για την αποκατάσταση του Καθολικού (Κεντρικής Εκκλησίας). Έτσι αρχίζουν οι πρώτες επισκευές. Διορθώνεται η στέγη, μπαίνουν πόρτες, παράθυρα και το σιδερένιο πορτόνι στην είσοδο, ενώ επιδιορθώνεται και η μάντρα, για να μην μπαίνουν μέσα τα αμνοερίφια, διότι ασυνείδητοι κτηνοτρόφοι, είχαν μεταβάλει την Ιερά Μονή σε στάβλο, μαντρί και στάνη.

2133

»Το 1996 με πρωτοβουλία και ενέργειες του Ιερέως Καρυάς π. Πανογιώργου Κτενά λειτούργησε και πάλι η Ιερά Μονή. Έγινε καθαρισμός και ευπρεπισμός του χώρου και στις 14 Ιουνίου 1996, εορτή του Γενεσίου του Τιμίου Προδρόμου, γέμισε για πρώτη φορά ύστερα από πολλές δεκαετίες το μοναστήρι από προσκυνητές που ήλθαν να λάβουν μέρος στη Θεία Λειτουργία και να δουν την Ιερά Μονή. Την παραμονή 23 Ιουνίου τελέστηκε ο Εσπερινός.

40

»Η μελέτη εγκρίθηκε και χρηματοδοτήθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού, με αποτέλεσμα το 1999 και το 2000 ξεκίνησαν οι εργασίες αναστηλώσεως και στερεώσεων του Καθολικού και συντηρήσεως των σπάνιων τοιχογραφιών, οι οποίες έχουν υποστεί μεγάλες φθορές από το χρόνο και την ανθρώπινη παρέμβαση.

4566

»Έκτοτε, κάθε χρόνο στις 23 και 24 Ιουνίου, λειτουργεί η Ιερά Μονή και πλήθος προσκυνητών την επισκέπτονται. Μένουν ακόμη να γίνουν πολλά, διότι και τα κελιά και τα υπόλοιπα κτίσματα είναι κατεστραμμένα. Σήμερα υπεύθυνος της Ιεράς Μονής με απόφαση του Σεβασμιότατου Μητροπολίτη Λευκάδος και Ιθάκης κ. Κ. Νικηφόρου είναι ο εφημέριος Καρυάς π. Πανογιώργος Κτενάς και η Ιερά Μονή δόθηκε εκεί που ανήκει τοπικά, ιστορικά και συναισθηματικά, στην Καρυά. Τα τελευταία χρόνια με πρωτοβουλία του Δήμου Καρυάς, μετά το πέρας του Εσπερινού, την παραμονή της Εορτής, προσφέρεται στους προσκυνητές η παραδοσιακή Καρσάνικη Ριγανάδα.

4648

»Το 2004 ο αίμνηστος βουλευτής και υπουργός Γιώργος Χρ. Κτενάς, εξασφάλισε τα απαραίτητα χρήματα και ολοκληρώθηκε ο ηλεκτροφωτισμός της Ιεράς Μονής, ενώ ο Ξενοφών Σάντας, από τους Πηγαδισάνους, κατασκεύασε τον ξύλινο πολυέλαιο, στερέωσε το τέμπλο και γενικότερα εργάστηκε με μεγάλο ενδιαφέρον για τη Μονή.»

Το παρόν κείμενο δημοσιεύτηκε στο φύλλο 65 (Ιουλίου – Σεπτεμβρίου 2005) της εφημερίδα «Καρσάνικα Νέα» και είναι ανυπόγραφο, με μόνη επισήμανση τη πληροφοριακή συμβολή του εφημέριου Καρυάς π. Πανογιώργου Κτενά.

Πηγή: www.karya.gr

Προηγουμενο αρθρο
Αλώβητη παρέμεινε και στον αγώνα με τα Γιάννενα η ΝΙΚΗ Λευκάδας
Επομενο αρθρο
Λευκάδα ! καλώς ήρθατε !! Νέα σύνδεση του νησιού της Λευκάδας

3 Σχόλια

  1. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΕΡΕΣ
    6 Αυγούστου 2017 at 09:44 — Απάντηση

    Α)Σίμων Μπούγας:Είναι ο Σίμος Μπούας-Γρίβας (από τη μεγάλη οικογένεια των Γριβαίων) γιος του Θεόδωρου Γρίβα, επιφανούς αρματολού της περιοχής Βόνιτσας και Ξηρομέρου κατά το τέλος του 16ου και τις αρχές του 17ου αιώνα. Κατά τις αδιάκοπες συγκρούσεις με τους Τούρκους και τους ανταγωνιστές αρματολούς ο αδερφός του Θεόδωρου (και θείος του Σίμου) έπεσε μαχόμενος στα σύνορα της Περατιάς με την Πλαγιά (“Μπούγα” λένε το τοπωνύμιο οι ντόπιοι) ο δε Σίμος καταδιωκόμενος πέρασε στη Λευκάδα και βρήκε άσυλο στη Μονή του Αγίου Ιωάννου, όπου και πέθανε το 1622 αφού δώρισε στο μοναστήρι την περιουσία του. Υπάρχει η μαρτυρία ότι είχε καρεί μοναχός (βλέπε Ελληνικά Ανέκδοτα περισυλεχθέντα και εκδιδόμενα ….υπό Κωνσταντίνου Σάθα….τόμος Α΄, Αθήνησι 1867, σ. ρλβ΄-ρλγ΄).
    Β) Το 1803 η βενετική κυριαρχία αποτελούσε παρελθόν και η Λευκάδα αποτελούσε πλέον τμήμα της Επτανήσου Πολιτείας, ενός κρατικού μορφώματος υπό την επικυριαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την προστασία της Ρωσίας. Τότε και τα αμέσως επόμενα χρόνια αποφασίστηκε τα έσοδα για σύσταση δημόσιας εκπαίδευσης να προέλθουν από τη φορολόγηση των μονών. Συγκεκριμένα στη Λευκάδα με απόφαση του Consilio Amministrativo της 11/11/1804 δεσμεύτηκαν τα εισοδήματα των μονών Αγίου Γεωργίου Μπισά (στο Μαραντοχώρι), Κόκκινης Εκκλησιάς, Ασωμάτων και Αγίου Ιωάννου στο Λιβάδι της Καρυάς – απόφαση που ενέκρινε η Γερουσία της Επτανήσου Πολιτείας με τα θεσπίσματα της 20/1/1805 και 15/2/1805 (Βλ. Δημήτρης Σπ. Τσερές, Η Μέση Εκπαίδευση στη Λευκάδα 1829-1929, Επεξεργασμένα στοιχεία για τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές με τη βάση δεδομένων σε CD ROM. Κατάλογος του αρχείου του Γυμνασίου και του Ελληνικού Σχολείου, Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς, αρ. 43, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών Ε.Ι.Ε., Αθήνα 2006, σ. 17-18,).

  2. Κωνσταντίνος Σάντας
    5 Αυγούστου 2017 at 23:44 — Απάντηση

    Ο Ξενοφων Σάντας είναι πατέρας μου και γνωστός στη Λευκάδα για τις επισκευές τεμπλων μετά τους σεισμους του 1948 και 1973.Σημειώνω ότι απεβίωσε το 1992, και ότι η καταγωγή του ηταν από τα Κοντρατα, Πινακοχωρίου. Έζησε στη Λευκάδα από το 1923.

  3. Θ. ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ
    16 Μαρτίου 2015 at 18:41 — Απάντηση

    Θα συμφωνήσω με το παπά-Ζαμπέλη, ότι το μονασήρι κτίσθηκε τον 15ο αιώνα και όχι τον 17ο. Αυτό συνάγεται, κυρίως από τρία σημαντικά σημεία. Πρώτον. Οι τοιχογραφίες, στις οποίες απιεικονίζονται οι δεκατέσσερεις στάσεις του Ακαθίστου Ύμνου, είναι καθαρά βυζαντινής τεχνοτροπίας, αλλά και γνώρισμα, μόνο βυζαντινής εποχής αυτή η απεικόνιση. Δεύτερο. Πάνω από την κεντρική είσοδο, υπάρχει καταπέλτης, στον οποίο τοποθετούσαν καυτό νερό, για να αποτρέπει τους άφιλους επισκέπτες, γνώρισμα καθαρά βυζαντινών εποχών. Τρίτο. Ο αείμνηστος Γεώργιος Λάζαρης απ’το Πινακοχώρι, ο οποίος έζησε στο μοναστήρι, όταν ανήκε στο Πινακοχώρι, και ο οποίος ήτανε κρυμμένος στον γυναικονίτη και άκουσε τα πάντα, όταν συγκεντρώθηκε το ΕΑΜ στην μονή, χωρίς ποτέ να αποκαλύψει κάτι, αυτός ο Γ. Λ διέσωσε, πως, κατά την ναυμαχία της Ναυπάκτου, το 1571, έφτασαν στο μοναστήρι τραυματίες χριστανοί για να νοσηλευθούν. Αν όντως ευσταθεί αυτή η παράδοση, συνεπάγεται ότι η μονή κτίσσθηκς πριν το μέσον του 17ου αιώνα. Και κάποα άλλα σημεία. Για τους Πινακοχωρίτες είναι ΄Αϊ Γιάννης ο Αργανάς, αφού, στις 24 Ιουνίου, που γιορτάζει, μάζευαν την ρίγανη απ’τις γύρω περιοχές και την διάβαζε μπροστά στην Ωραία Πύλη ο παπα Βαγγέλης ο Χαλκιάς και την παλιά ρίγανη την χρησιμοποιούσαν για προσάναμα, ώστε να ανάψουν την φωτιά για <> Ακόμη. Το μοναστήρι λειτούργησε για τελευταία φορά το καλοκαίρι του 1966. και ήμουν δωδεκαετής παρών εκεί, από όπου έχω και την σχετική φωτογραφία μπροστά στην είσοδο του καθολικού της μονής. Όλα τούτα και πολλά άλλα για το μοναστήρι τα γράφω στο βιβλίο μου ΣΦΑΚΙΩΤΕΣ ΛΕΥΚΑΔΟΣ. ΤΟ ΛΙΚΝΟ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΜΑΣ.

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.