HomeΕΛΙΞΗΡΙΑ ΜΝΗΜΗΣΌταν το θανατικό άραξε στη Λευκάδα- Η πανώλη ενέσκηψε στο νησί τον Μάιο του 1743

Όταν το θανατικό άραξε στη Λευκάδα- Η πανώλη ενέσκηψε στο νησί τον Μάιο του 1743

Καλοκαίρι του 1743: Οι κάτοικοι της Αμαξικής σπεύδουν πανικόβλητοι στους συμβολαιογράφους του νησιού για να συντάξουν τη διαθήκη τους ή να διευθετήσουν άλλες οικονομικές τους υποθέσεις, «επιδίτις και τρέχει ο νόσος του θανατικού ειστίν παρούσα χοραν».

H πανώλη ενέσκηψε στη Λευκάδα τον Μάιο (21 ή 27) του 1743 και διαγνώστηκε, τον Ιούνιο, αφού ακολούθησε τη θαλάσσια διαδρομή από το Μεσολόγγι στη Μεσσήνη της Ιταλίας και από εκεί μεταδόθηκε στην Αγία Μαύρα με το καράβι του Ζάχου Ρογγό, που ξέφυγε από τον αποκλεισμό και έφτασε στο νησί πριν από την είδηση της επιδημίας.

πανωλη

«Τά συμπτώματα ήσαν φοβερά. Τό πρόσωπον, άποβάλλον τήν φυσικήν αυτού χροιάν, άπεκτα έντός όλίγου τήν τού πτωματος. Η ϊρις τών όφθαλμών διεστέλλετο, τα χείλη συνενοϋντο, ή γλώσα έξηραίνετο. Ταύτα συνωδεύοντο υπό δίψης, ρίγους, παραληρήματος καί μανίας, παρά τά τοσαύτα δέ δεινά τό σώμα, έκλειπούσης πάσης τού όργανισμού άντιδράσεως. κατέκειτο ώς πτώμα. Οιδήματα είς τούς βουβώνας, ή υπό τάς μασχάλας. Τήν κοιλίαν καί τό στήθος έκάλυπτον άνθρακες, σημείον άλάνθαστον σωτηρίας, άν ζωηροί καί όδυνηροί, θανάτου δέ, άν ώχροί καί άνώδυνοι. Ούδεμία διάκρισις ήλικίας, φύλου, κοινωνικής τάξεως. Γενικός ό κίνδυνος καί ό τρόμος. ‘Εν τρισίν, ή πέντε ήμέραις οί προσβαλλόμενοι άπέθνησκον, εύτυχεϊς δέ όσοι έν όλίγαις ώραις άπηλλάσσοντο τών δεινών των».*

Στις αρχές του καλοκαιριού του 1743 όταν ξέσπασε το θανατικό στην πόλη της Αμαξικής τη βρήκε ήδη τραυματισμένη, με τις πληγές ακόμη χαίνουσες από τον καταστροφικό σεισμό της Ι0ης Φεβρουαρίου του ίδιου χρόνου. Η νόσος, που έπληξε ιδιαίτερα την πόλη και το κάστρο, είχε ταχεία εξέλιξη κυρίως τους δύο πρώτους θερινούς μήνες, ενώ από τις αρχάς του φθινοπώρου είχε ήδη αρχίσει να υποχωρεί και ακριβώς ένα χρόνο μετά την εμφάνισή της η Λευκάδα και επίσημα πλέον έπαψε να θεωρείται πανωλόβλητη.

Υγειονομείο Λευκάδας (Λιθογραφία) – Λαογραφικό Μουσείο Ορφέα
Υγειονομείο Λευκάδας (Λιθογραφία) – Λαογραφικό Μουσείο Ορφέα

Η πανώλη εισβάλλοντας στην Αμαξική βρήκε τις Αρχές όχι μόνο απροετοίμαστες αλλά δίχως καμιά ενημέρωση και ανυποψίαστες για το επικείμενο κακό έτσι, δεν υπήρξε ο χρόνος για τη λήψη προληπτικών μέτρων και η μόνη δυνατότητα που απέμενε ήταν η προσπάθεια με κάθε τρόπο περιορισμού και καταστολής του μιάσματος.
Οι βενετικές Αρχές ως πρώτο διοικητικό μέτρο που έλαβαν για την αντιμετώπιση της επιδημίας ήταν η σύσταση ειδικής Υγειονομικής Επιτροπής (Collegetto) επιφορτισμένης με την εφαρμογή των μέτρων για την αναχαίτιση της νόσου.

Όταν άρχισαν να λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα (λοιμοκαθαρτήριο, υγειονομική ταφή νεκρών κ.ά.), το κακό άρχισε σταδιακά να υποχωρεί από το φθινόπωρο του 1743. Σε επιστολή του προς τον Δόγη της Βενετίας, ο ενετός αξιωματούχος στο νησί Αντόνιο Μόρο υπογράμμιζε, μεταξύ των άλλων, πως ο καθαρός αέρας της περιοχής, που είχε επιλεγεί για τη μεταφορά των ασθενών, σε συνδυασμό με τη σωστή διατροφή, συνέβαλαν καθοριστικά στη σύντομη ανάρρωση των πανωλόβλητων. Τελικά, όλα εξελίχθηκαν σχετικά ομαλά και το νησί κηρύχθηκε ελεύθερο από κάθε υποψία πανώλης στις 10 Ιουνίου του 1744.

Στο πέρασμά της από το νησί και μέσα σε μισό περίπου χρόνο η πανώλη άφησε πίσω της 1.028 θύματα, δηλαδή το 1/3 περίπου του αστικού πληθυσμού (3.457 κάτοικοι), σύμφωνα με τον απολογισμό που συνέταξε ο Προβλεπτής της Λευκάδας τον Μάρτιο του 1744.

πανωλη 3πανωλη1

Τον Αύγουστο του 1743, ο ιερομόναχος Ματθαίος μετέφερε στη Λευκάδα την κάρα του Αγίου Βησσαρίωνος, Αρχιεπισκόπου Λαρίσης, που βρισκόταν στη μονή Δουσίκου, κοντά στα Τρίκαλα. Οι επιζήσαντες Λευκαδίτες αναγνώρισαν ότι σώθηκαν από τη φοβερή ασθένεια χάρη στη βοήθεια του Αγίου και προς τιμήν του ανήγειραν ναό στο χώρο, όπου είχε στηθεί προηγουμένως το λοιμοκαθαρτήριο. Η περιοχή εκείνη μέχρι σήμερα ονομάζεται Αγία Κάρα.

* «Η Λευκάς επί Ενετοκρατίας» Κωνστ. Γ. Μαχαιρά
Στοιχεία αντλήθηκαν :1) Εργασία της Ευτυχίας Δ. Λιάτσα: «Μέρες του 1743 όταν το θανατικό άραξε στη Λευκάδα». Επετηρίς τόμος ΙΒ’ (2009-2011) Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Αθηνα 2013.
2) www.sansimera.gr

Προηγουμενο αρθρο
Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα: «Γιατί τον σκότωσαν, γιατί, το γελαστό τον ποιητή;»
Επομενο αρθρο
Λευκάδα - Γράφει ο Κωνσταντίνος Αργυρός

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.