HomeΠΡΩΤΟΣΕΛΙΔΑ«Έλλειψη χώρου» στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας

«Έλλειψη χώρου» στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας

Στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή το βράδυ η παρουσίαση της νέας ποιητικής συλλογής της Νόνης Σταματέλου «Έλλειψη χώρου».

Γέμισε ο κήπος της Βιβλιοθήκης από φίλους και φίλες της ποιήτριας που ήρθαν από κάθε γωνιά του νησιού, αλλά και τα Γιάννενα, να την ακούσουν να απαγγέλλει κάποια από τα ποιήματά της και να της σφίξουν το χέρι.

Δροσερό αεράκι και έκδηλη συγκίνηση χαρακτήρισαν τη βραδιά, η οποία άνοιξε με καλωσόρισμα από την ακούραστη προϊσταμένη της Βιβλιοθήκης, κ. Μαρία Ρούσσου

Για το βιβλίο μίλησαν η φιλόλογος Ντίνα Αυγέρη, ο συγχωριανός της ποιητής Σπύρος Λάμπρου Βρεττός, και η Φιλόλογος Βίκυ Ρίζου, ενώ ακούστηκαν μελοποιημένα ποιήματα της σε μουσική Τάσου Καρακατσάννη.
DSCN9232

11

19

“Μελετώντας την ποίηση της Νόνης, χωρίς να θέλω να αποδομίσω τα ποιήματά της στίχο στίχο, θα βασιστώ στην αρχή της περισσότητας. Η αρχή της περισσότητας λοιπόν αναφέρει πως η ποιητική ιδέα που κυριαρχεί στη συνείδηση αλλά και στο υποσυνείδητο του δημιουργού κατά τη διαδικασία συγγραφής του κειμένου βγαίνει στην επιφάνεια με πολλούς εναλλακτικούς, ισοδύναμους και ταυτοσημους τρόπους. Μιλάμε για μια ανάλυση του ποιητικού κειμένου η οποία βασίζεται σε μια φιλολογική επιστημονική μέθοδο η οποία ονομάζεται στατιστική υφολογία. Όσον αφορά την «έλλειψη χώρου», παρόλο που η ίδια η συγγραφέας, θεωρεί ότι υπερέχει το στοιχείο της έλλειψης του χώρου γι’ αυτό και το τοποθετεί στον τίτλο παρατηρούμε ότι στατιστικά και ποσοτικά υπερέχει και το στοιχείο της έλλειψης του χρόνου. Η δημιουργός καταφεύγει συχνά στην έννοια του χρόνου και όπως η ίδια αναφέρει στο ποίημά της «Αργούμε;»

τεντωμένη χορδή η καρδιά μου, ελπίζει κι απελπίζεται στο χρόνο.

20
Σημαντική λοιπόν η παρουσία του χρόνου στην συγκεκριμένη ποιητική συλλογή, άλλοτε ως αναδρομή στα περασμένα, άλλοτε ως παρόν και σχεδόν ποτέ ως μέλλον. Η αγάπη για το χρόνο της παιδικής ηλικίας και η νοσταλγία για τα περασμένα άλλοτε γίνεται καταφύγιο

«κι επιστρέφω τα μεσάνυχτα κατάκοπη στην πατρίδα των παιδικών μου στίχων»

και αλλού

«για ιδές επιμονή, να ψάχνω μες του κόσμου την αντάρα το παιδικό μου καταφύγιο…

και άλλοτε βουβός πόνος «Πέρασαν κιόλας πενήντα χρόνια, μια ζωή». «Η ποίηση λοιπόν της Νόνης, χωρίς να παραβλέπει κανένα από τα στοιχεία του κόσμου των ενηλίκων στον οποίο κινείται, εντούτοις, βρίσκει συχνά καταφύγιο στον κόσμο των παιδικών της χρόνων. Ξεκινά από την Λευκάδα για να μας δώσει το πανόραμα της εποχής της και πολλές φορές οι καταγραφές της μοιάζουν να είναι ημερολογιακές έτσι που κινείται ανάμεσα στους μήνες αν και η γραφή της είναι σταθερά προσανατολισμένη στο καλοκαίρι. Εξάλλου όπως αναφέρεται και στο ποίημα με τίτλο «Οι μήνες»

…έτσι συνομιλώ με τους μήνες. Που ζηλεύουν τον Αύγουστο γιατί έχει κλέψει την ψυχή μου.

27
Στην χρονική αυτή αναδρομή, ολόκληρη η ζωή της και ολόκληρες ζωές δικών της ανθρώπων ανασυντάσσονται με σπαραγμό θα λέγαμε πολλές φορές. Η ζωή της μάνας, του πατέρα, η ζωή της Μαρίνας, η ζωή της Άννας μεταπλάθονται σε λογοτεχνικές περσόνες. Και μέσα από αυτές τις περσόνες το παρόν συνδιαλέγεται με το παρελθόν και αντίστροφα. Υπάρχει η αγωνία του χρόνου αλλά και ο χρόνος της αγωνίας:

«Πες μου Άννα πως δεν έχουμε ακόμα μεγαλώσει»

ή παρακάτω

«Λαχανιασμένη γράφω. Τρέχει με χίλια η ζωή. Πώς να προφτάσω».

Το ποιητικό υποκείμενο λοιπόν στην συλλογή μας, συντροφευμένο από τα στοιχεία του παρελθόντος, μετρώντας τις συνολικές απώλειες και τα οικογενειακά πένθη, στήνει έναν νοσταλγικό χορό, άλλοτε λυρικό και άλλοτε με δραματική δηλ. με θεατρική εκφορά. Σε πολύ λίγα ποιήματα ο χρόνος προσανατολίζεται σταθερά στο παρόν. Στα περισσότερα στρέφεται εμμονικά στο παρελθόν, και επιχειρεί να το ενσωματώσει στο δυσθεώρητο τώρα, τείνοντας σε μια παρηγορητική συμβίωση των απολεσθέντων με τα τρέχοντα. Το ίδιο συμβαίνει και με την αντίληψη του χώρου. Στρέφεται εμμονικά στον τόπο των παιδικών της χρόνων, στη Λευκάδα, προσπαθώντας να τον ενσωματώσει στο δυσθεώρητο «εδώ» που είναι τα μονίμως συννεφιασμένα Γιάννενα. Σε πολλά άλλωστε ποιήματά της, η Νόνη, στα Γιάννενα τακτοποιεί αναμνήσεις τις Λευκάδας.

16
Επιστρέφοντας στην αρχή της περισσότητας και στη στατιστική υφολογία, παρατηρώ ότι σε όλα τα ποιήματα της Νόνης Σταματέλου (με εξαίρεση τρία) κυριαρχεί το πρώτο ενικό πρόσωπο το οποίο ουσιαστικά αποκαλύπτει μια τάση ενδοσκόπησης. Η ισχνή δράση (γιατί πράγματι δεν υπάρχει αφηγηματική δράση στα ποιήματα της Σταματέλου) αντισταθμίζεται από την πλούσια ψυχική ζωή, από μνήμες, από εφιάλτες, παράπονα, αναζητήσεις και ερωτήματα που αφήνουν την απάντηση στον αναγνώστη. Θα λέγαμε πως η ποίηση της Νόνης Σταματέλου είναι ένας αυτοαναφερόμενος μονόλογος που αποτελεί μια τεχνική κατάκτηση πολύ προσωπική.

28

Θα τολμούσα να πω πως στόχος της ποιητικής γραφής της Νόνης είναι να διασώσει στην προσωπική αλλά και στη συλλογική μνήμη όσα συνάντησε και όσα συναντά στο ταξίδι της ζωής.(Γιατί όπως πολύ όμορφα αναφέρει κάπου και ο ομότεχνός της Τάσος Λειβαδίτης «Ακόμα και η ζωή μου αποκτά σημασία όταν τη διηγούμαι σε κάποιον».
Πέρα από τα στοιχεία αυτά, η νέα ποιητική συλλογή της Νόνης είναι πλούσια σε εικόνες σε βαθμό κινηματογραφικής σκηνοθετικής τελειότητας: τα κίτρινα φύλλα στις άκρες της οδού Δωδώνης, το μαγαζάκι στη Γούναρη με τα καπέλα και τις κορδέλες, οι κόκκινες ροδακινιές του Νοεμβρίου, τα φοιτητικά σπίτια, το πατρικό της σπίτι, η νυφική φωτογραφία με τη σκαλιστή κορνίζα, η μάνα που κερνάει κρύο νερό και σπιτικό γλυκό κυδώνι αλλά και οι κοσμοπολίτικες εικόνες των ταξιδιών της, ο σταθμός του Μόντε Γκόρντο, η Νέα Υόρκη, η Ζυρίχη και πάλι επιστροφή στη φοιτητική κάμαρη με τα χαλάκια της μάνας απλωμένα στο μπαλκονάκι, το παλιό σπίτι με το ελαφρώς τραβηγμένο κουρτινάκι και οι τοίχοι με τις γκραβούρες, τους πολυελαίους, τις ξύλινες σκάλες. Και φυσικά πάντα παρόν το στοιχείο του έρωτα. Εδώ διάβασα ένα από τα ωραιότερα ερωτικά ποιήματα που έχω διαβάσει τον τελευταίο καιρό

Περιπλάνηση μες στη νύχτα,
Φούσκωσε η θάλασσα, τρύπωσε στο πάπλωμα
Τόσοι γλάροι, τόσο πάθος, τόση αλμύρα…
Στα σταυροδρόμια των ανέμων, ο έρωτας,
Πιστός στο ραντεβού του
Κι ανελέητος…

Τέλος, θα ήθελα να πω ότι καμιά φορά οι παρουσιάσεις των κειμένων, επειδή βασίζονται στα λόγια όχι του λογοτέχνη αλλά τρίτων προσώπων, δεν μπορούν να αποδώσουν το μεγαλείο των κειμένων. Εξάλλου τα κείμενα παράγουν σημασία και επικοινωνούν με τον αναγνώστη. Όχι οι συγγραφείς, ούτε οι αναλυτές φιλόλογοι. Διότι όταν παίρνουμε στα χέρια μας ένα λογοτεχνικό έργο, το έργο αυτό παύει να ανήκει στο συγγραφέα και γίνεται δικό μας και ξαναγράφεται κάθε φορά διαφορετικά από την αρχή μέσα από τα μάτια του κάθε αναγνώστη.”*

* Αποσπάσματα από την ομιλία της φιλολόγου Βίκυς Ρίζου.
Οι φωτογραφίες είναι της Καίτης Κακαβούλη.

Προηγουμενο αρθρο
Εσπερινός στον ναό Μεταμόρφωσης Σωτήρος στη Νικιάνα
Επομενο αρθρο
Υποκλινόμαστε στα συνεχή «εκθέματα»!

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.