HomeΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣΈνα «αδέξιο» σημείωμα κριτικής για το βιβλίο της Παρασκευής Κοψιδά-Βρεττού: «Το παιδί και η φύση του –Προς μια ποιητική παιδαγωγική»

Ένα «αδέξιο» σημείωμα κριτικής για το βιβλίο της Παρασκευής Κοψιδά-Βρεττού: «Το παιδί και η φύση του –Προς μια ποιητική παιδαγωγική»

Ένα “αδέξιο” σημείωμα κριτικής για το βιβλίο της Παρασκευής Κοψιδά-Βρεττού: Το παιδί και η φύση του –Προς μια ποιητική παιδαγωγική (εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2019)

Δεν είμαι κριτικός βιβλίου ούτε οι σπουδές και το επάγγελμά μου έχουν σχέση με την εκπαίδευση. Η μόνη ιδιότητα που μου επιτρέπει-μάλλον μου επιβάλλει- να εκφράσω τη γνώμη μου για το συγκεκριμένο βιβλίο, είναι το ότι πέρασα, όπως άλλωστε όλοι μας, από τα σχολικά θρανία. Και μια ακόμα, όχι ιδιότητα, αλλά τύχη, το ότι υπήρξα για δύο χρόνια στο Λύκειο, όταν ο πατέρας μου μετατέθηκε στη Λευκάδα, μαθήτρια της κ. Παρασκευής Κοψιδά, της συγγραφέως του συγκλονιστικού βιβλίου: Το παιδί και η φύση του-Προς μια ποιητική παιδαγωγική (εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2019).

Όταν το είδα στη βιτρίνα βιβλιοπωλείου στην Αθήνα έτρεξα να το αγοράσω. Μου φάνηκε πως θα ήταν έπειτα από χρόνια η συνάντηση με την αγαπημένη μου καθηγήτρια, τη μαγική παρουσία της οποίας απολαμβάναμε καθημερινά και μετρούσαμε τις παράξενες λέξεις που χρησιμοποιούσε και τα καινούρια βιβλία που καθημερινά μας έφερνε μέσα στην ταλαίπωρη από το βάρος τσάντα της.

Τότε δεν ήμαστε ακριβώς σε θέση να εκτιμήσουμε όλα όσα εκείνη μας έλεγε και που ήταν πολύ πέρα από τα σχολικά μας βιβλία και που δεν μπορούσαμε πουθενά να ανακαλύψουμε. Αλλά εκείνο που καταλαβαίναμε όλοι-και προπάντων οι μη καλοί ή άριστοι μαθητές-, γιατί οι καλοί και οι άριστοι είχαν την εύνοια όλων των καθηγητών τους-, ήταν η πίστη που μας ενέπνεε πως όλοι είχαμε αξία, πως όλοι μπορούσαμε, πως όμως το πιο δύσκολο ήταν να πειστούμε εμείς οι ίδιοι για την αξία μας και πως μελλοντικά η πορεία μας θα μας δικαίωνε. Όταν δηλαδή θα ερχόταν η στιγμή να αναπτύξουμε και να εφαρμόσουμε σε συγκεκριμένα πεδία αυτές τις ικανότητες, τις δεξιότητες και τις γνώσεις που εμείς θα επιλέγαμε με βάση την προσωπικότητα και τις κλίσεις μας, με βάση την αληθινή μας φύση. Όπως η καθηγήτριά μας με τον τρόπο της προσπαθούσε να μας πει.

Τώρα ξαναβρέθηκα στον κύκλο της σκέψης της. Τώρα ανασαίνω ξανά τον αέρα της ανθρωπιάς της. Τώρα ξαναθυμάμαι την υψηλή ευγένεια του λόγου και της πράξης της. Τώρα ξανακούω όχι τα λόγια της αλλά την ίδια την ψυχή της, που τόσο αληθινά ήταν κοντά μας και τόσα μας δίδαξε για την τέχνη, την ομορφιά, την ανθρωπιά! Τώρα που διαβάζω αυτό το ανεπανάληπτο παιδαγωγικό της επίτευγμα, θυμάμαι που μας μιλούσε για τα ελεύθερα σχολεία, για τη Μοντεσόρι, τον Ντιούι, μέχρι και ένα σχολείο που (δεν θυμάμαι το όνομά του) τότε μας είχε κάμει εντύπωση και μας ενθουσίασε ο πειραματισμός, και ήταν σαν ακραία αντίδραση στα αυταρχικά σχολεία της Ευρώπης. Μερικοί μάλιστα-δεν της το είχαμε πει ποτέ αυτό- φτιάχναμε ευρετήριο με τις παράξενες λέξεις που χρησιμοποιούσε συχνά κι άλλοι ημερολόγιο των βιβλίων που μας ανάφερε! Της το εξομολογούμαι τώρα, αφού τόσα κι αυτή με το βιβλίο της μας έχει εξομολογηθεί για τη μεγάλη τέχνη του να είσαι δάσκαλος!

Ώστε λοιπόν η «κυρία» μας, η κ. Κοψιδά, έτσι μας έβλεπε τότε. Όπως τα γράφει και τα αναλύει στο βιβλίο της. Σαν ποιητές! Τι τύχη! Να σε βλέπει ο δάσκαλός σου σαν μια φύση που έχει μέσα της τα σπέρματα του ποιητή. Γιατί έτσι εξετάζει η κ. Κοψιδά σ’αυτό το έργο της το παιδί. Σαν τον ποιητή. Και αναλύει τις αρχές της «ποιητικής ανθρωπολογίας», όπως γράφει, που χαρακτηρίζουν το παιδί, το κάθε παιδί: το βίωμα της ανεξαρτησίας, τη συνείδηση της μοναδικότητας, τη συναίσθηση της αξίας, την ποίηση του λάθους, τη σχέση του παιδιού με την ποίηση του παραλόγου, την παραμυθική σύλληψη του κόσμου, το σύμπαν των ονείρων, τη σχέση του παιδιού με την αφαίρεση, την παντοδυναμία της φαντασίας του, τη σχέση του με τον χρόνο, το σύμπαν της αγάπης του, τη γλώσσα των συναισθημάτων, τις αξίες του, την εφηβική ιδανίκευση, την ισχυρή βούλησή του, το χάρισμα της απορίας και το χάρισμα της πλήξης, την ποιητική της αλήθειας, την κουλτούρα του γέλι(οί)ου, τη χαρά της ζωής… (Αυτά τα έχω πάρει από τα περιεχόμενα του βιβλίου).

Κι αφού μας αναλύσει τι είναι και πώς αισθάνεται το παιδί, μετά έρχεται στα πιο δύσκολα: πώς αντιμετωπίζουμε εμείς οι μεγάλοι το παιδί. Και πώς πρέπει να το αντιμετωπίζουμε. Προπάντων οι δάσκαλοι, αλλά και οι γονείς και η κοινωνία των ενηλίκων. Σε σελίδες με σπαρταριστό ενδιαφέρον μας παραδίνει μαθήματα «ποιητικής παιδαγωγικής»-έτσι τα ονομάζει. Αλήθεια πρώτη φορά ακούω τον όρο. Το έψαξα κιόλας, αλλά πουθενά δεν αναφέρεται. Σε κανένα σύγγραμμα παιδαγωγικό. Και πώς να αναφέρεται; Ποιος είδε το παιδί σαν τον ποιητή, δάσκαλος ή γονιός ή οποιοσδήποτε ενήλικας, ώστε να μιλήσει για ποιητική παιδαγωγική; Αναπτύσσει με όμορφη, απλή, κατανοητή γλώσσα τις αρχές της ποιητικής παιδαγωγικής, μιλάει και με παραδείγματα (πιστεύω πως τα έχει πάρει από τη δική της διδακτική εμπειρία, γιατί αναγνωρίζω σ’αυτά τη μοναδική παιδαγωγική της μέσα στην τάξη), για τον τρόπο με τον οποίο η παιδαγωγική θα πρέπει να παρεμβαίνει στο παιδί, να το αφουγκράζεται, να μην διαταράσσει με αφύσικο τρόπο τον κόσμο του, να κάνει το ίδιο το παιδί συμμέτοχο και συνυπεύθυνο της αγωγής του. Πόσο όμορφος κόσμος! Πόση αγάπη για το παιδί, για τον δάσκαλο, για τον άνθρωπο!

Τώρα έχουν περάσει χρόνια από τότε που είχα την τύχη να γνωρίσω την κ. Κοψιδά, να την έχω καθηγήτρια σε κείνα τα ανώριμα χρόνια της μαθήτριας του Λυκείου. Μεγάλωσα κι εγώ, αρκετά έχουν μεγαλώσει και τα παιδιά μου. Και διαβάζοντας τώρα το βιβλίο της κ. Κοψιδά, καθώς αναμετρώμαι με τη δική μου αγωγή των παιδιών μου, αισθάνομαι πόσο λάθος έκανα πολύ συχνά στο μεγάλωμά τους…και πόσο τώρα θα ήθελα να ξεκινήσω από την αρχή! Με τόση ωραία γνώση, τόση κατασταλαγμένη παιδαγωγική σοφία!

Αισθάνομαι την ανάγκη αυτή τη στιγμή, κι όλο και πιο δυνατά, καθώς προχωρώ την ανάγνωση του βιβλίου, να ζητήσω συγνώμη από τα παιδιά μου, για ό,τι δεν κατάλαβα, για την ομορφιά που είχαν τα λάθη και οι αταξίες τους και προπάντων για την ομορφιά που είχε πολλές φορές η βούλησή τους να επιμένουν στη φύση και στον χαρακτήρα τους. Κι ακόμα να βρω έναν τρόπο να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στη φιλόλογο καθηγήτριά μου κ. Παρασκευή Κοψιδά, γιατί τώρα περισσότερο από ποτέ, κατάλαβα πόσο τυχερή υπήρξα που βρέθηκα μαθήτριά της. Και τώρα με το βιβλίο της, δηλώνω μαθήτριά της δια βίου. Και προτείνω σε όλους τους μαθητές και τις μαθήτριες της γενιάς μου και της κάθε γενιάς να διαβάσουν αυτό το βιβλίο γιατί θα νιώσουν υπερήφανοι για την αξία τους και ίσως στη ζωή τους να προσπαθήσουν να γίνουν και καλύτεροι άνθρωποι…

Ίσως αυτό το «αδέξιο», αλλά αληθινό κείμενό μου ( ας ελπίσω πως θα είναι επιεικής τώρα η καθηγήτριά μου στη βαθμολογία της), να είναι ένας πνευματικός τρόπος-όπως εκείνη μας δίδαξε- να της πω ευχαριστώ! Έτσι απλά, μ’αυτή τη λέξη που κάποτε βαραίνει πολύ περισσότερο από τα πολλά λόγια. Και να μοιραστώ με όσους θα τύχει να διαβάσουν αυτό το σημείωμά μου, τη χαρά που νιώθω διαβάζοντας το βιβλίο «Το παιδί και η φύση του: Προς μια Ποιητική Παιδαγωγική», λέγοντάς τους πως από καμιά βιβλιοθήκη δεν θα πρέπει να λείπει, προπάντων από καμιά καρδιά…

Γιάννα Αποστόλου

Προηγουμενο αρθρο
Νέος πρόεδρος της Βουλής ο Κώστας Τασούλας με ιστορικό ρεκόρ ψήφων
Επομενο αρθρο
Ευχαριστήριο ΚΔΑΠ- ΜΕΑ

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.