Ένα μικρό νησί, ένα «μεγάλο Κάστρο» και τα σαπιοκάραβα

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα μικρό νησί. Οι σύγχρονοι κάτοικοί του κληρονόμησαν ένα Κάστρο. Είναι άρρηκτα δεμένο με την ιστορία του νησιού. Πήρε τη μορφή που έχει σήμερα αφού δέχτηκε επεμβάσεις από όλους σχεδόν τους κατακτητές του.
Για την σύγχρονη ιστορία του ξεκινώντας από την Ένωση της Επτανήσου το 1864, θυμίζουμε:

Στις 21 Μάιου 1864 στην τελετή παράδοσης του νησιού ο Άγγλος αξιωματικός παρέδωσε το κλειδί του Κάστρου στον Αστυνόμο της Ιονίου Χωροφυλακής. Στο κάστρο επίσης την ίδια μέρα, υψώθηκε για πρώτη φορά και η Ελληνική σημαία.

Στους πολέμους του 1912 και του 1913 χρησιμοποιήθηκε σαν φυλακή για Τούρκους αιχμαλώτους.
Στην τριετία 1913-1917 στέγασε το 15ο Σύνταγμα Πεζικού.
Στην δεκαετία 1922-1932 τα σπιτάκια του Κάστρου στέγασαν πρόσφυγες από την Μικρά Ασία.
Εκεί επίσης κατασκευάστηκε και γήπεδο ποδοσφαίρου το οποίο αποτέλεσε την πρώτη έδρα του Τηλυκράτη.

Από κει και μέχρι τις μέρες μας το Κάστρο δέχτηκε ανελέητες καταστροφές τόσο από το κεντρικό κράτος όσο, και σπουδαιότερο, από τους ίδιους τους κατοίκους του νησιού.

Το οχυρό που βρίσκεται μπροστά από την ανατολική πύλη, πουλήθηκε από την εκκλησία σε ιδιώτη.

Το 1938 το καθεστώς του Μεταξά προχώρησε σε μία από τις χειρότερες ενέργειες που έχουν γίνει σε βάρος αρχαιολογικών μνημείων. Δημοπράτησε ολόκληρο το φρούριο, με σκοπό στην εκποίηση των υλικών υπέρ του Μετοχικού Ταμείου Στρατού. Τα τείχη, τα κτίρια και οι προμαχώνες υπέστησαν την επέλαση των εργολάβων. Προκλήθηκε τόση καταστροφή όση δεν επέφεραν οι πολυήμερες πολιορκίες του παρελθόντος.

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έφερε στο Κάστρο τόσο Ιταλούς άσο και Γερμανούς, σι οποίοι έκαναν κάποιες επισκευές διότι το χρησιμοποίησαν ως στρατόπεδο. Το τελειωτικό χτύπημα ήρθε αμέσως μετά την αποχώρηση των ναζί, όταν κυκλοφόρησε η φήμη ότι οι Γερμανοί είχαν κρύψει θησαυρούς μέσα στο Κάστρο. Οι κάτοικοι του νησιού προξένησαν καταστροφές στα εσωτερικά τείχη, διέλυσαν τα οικήματα που είχαν ανακατασκευάσει οι κατοχικές δυνάμεις και γέμισαν λάκκους το εσωτερικό του, αναζητώντας τους ανύπαρκτους θησαυρούς.

Σαν θετική ενέργεια των μετέπειτα χρόνων αναγνωρίζεται η μετακίνηση του καρνάγιου στα τέλη της δεκαετίας του ’60, που είχε δημιουργηθεί στον περιβάλλοντα χώρο.

Από τότε και μέχρι τις μέρες μας δεν ξανάγινε πλιάτσικο στο εσωτερικό του Κάστρου. Τι να πάρουν εξάλλου; Στα χρόνια που θυμόμαστε, υπήρξαν εποχές που τα χορτάρια και τα δέντρα ήταν τόσο μεγάλα που το έκαναν απροσπέλαστο στον επισκέπτη. Τα σχολεία της πόλης έκαναν και κάνουν τις ημερήσιες εκδρομές τους στους Μύλους. Η άγνοια της ιστορίας, η φιλοσοφία του τουρισμού που βασίστηκε στις παραλίες, έριξαν το κάστρο στην αφάνεια. Επιτρέψαμε και μεταμορφώθηκε και ο περιβάλλων χώρος σε νεκροταφείο σκαφών και κάθε είδους άχρηστου μηχανήματος.

Αυτό τον καιρό ο περιβάλλων χώρος του κάστρου άδειασε μερικώς. Στη θέση τους παραμένουν ακόμα μια βάρκα μισοβουλιγμένη, μια ερειπωμένη στη στεριά και ένας γερανός. Πέραν αυτών, ο χώρος του καλαφατίσματος των σκαφών μεγαλώνει από τις καινούργιες αφίξεις.

Τρία από τα εγκαταλειμμένα σκάφη μεταφέρθηκαν στη ξέρα, λίγο πριν το καρνάγιο, προκαλώντας οπτική αλλά και θαλάσσια ρύπανση. Το πρόβλημα του Κάστρου μετατίθεται λίγο παρακάτω. Λέγεται πως η λύση είναι προσωρινή, κάτι που η ιστορία το διαψεύδει και να γιατί:

1) Στο χώρο της ξέρας που μετέφεραν τις τρεις βάρκες προϋπήρχε ένα ιστιοπλοϊκό. κατασχέθηκε από το Λιμεναρχείο και μεταφέρθηκε πριν από 2 ή 3 χρόνια. Βγαίνει σε δημοπρασία κάθε τόσο. Επειδή δεν πρόκειται να βρεθεί αγοραστής, είναι δύσκολο έως αδύνατο να μετακινηθεί. Γιατί να μην έχουν την ίδια τύχη και οι πρόσφατες μετακομίσεις.

2) Στη δεκαετία του ’90 στο κομμάτι του διαύλου μεταξύ του Πόντε και της πλωτής γέφυρας είχε εγκαταλειφθεί μια παλιά βυθοκόρος -φαγάνα στην τοπική διάλεκτο. (Είναι το μηχάνημα που ανασύρει την άμμο από την θάλασσα). Κάποια στιγμή άρχισαν οι διαμαρτυρίες στους αρμοδίους, για την εικόνα που έδινε στους τουρίστες στην είσοδο του νησιού ένα παλιό σκουριασμένο και εγκαταλειμμένο πλοίο. Ένα ωραίο πρωί το μηχάνημα προσδέθηκε σε άλλο, προχώρησε στο δίαυλο και χάθηκε από την εικόνα της πόλης. Κανένας δεν αναρωτήθηκε που ακριβώς έφτασε η παλιά βυθοκόρος που μας χάλαγε τη φάτσα.

Πριν από 5 χρόνια, υπερπηδώντας την υπάρχουσα περίφραξη, βρεθήκαμε στον αναπλασμένο σκουπιδότοπο απέναντι από το ΚΤΕΛ. Εκεί λοιπόν στην άκρη της θάλασσας, βρήκαμε τα σιδερένια κομμάτια του πλοίου, όσα είχαν απομείνει. Τραβήξαμε φωτογραφίες και ψάχνοντας, μάθαμε την ιστορία της κρυμμένης βυθοκόρου. Από τη Μαρίνα αυτό το κουφάρι φαινόταν καθαρά όλα τα χρόνια.

Τι είχε γίνει; Μετέφεραν το πλοίο από το Κάστρο στο χώρο δίπλα από τη Μαρίνα, που τότε ήταν σκουπιδότοπος και το «έκρυψαν»! Λόφοι τα σκουπίδια τότε, βουνό δημιουργήθηκε στη συνέχεια με τα χώματα που χρησιμοποιήθηκαν για την ανάπλαση του χώρου. Το πλοίο κρύφτηκε από ξηράς για τα καλά. Οι πολλαπλές επιδρομές των Ρομά στη συνέχεια αφαίρεσαν από το πλοίο ό,τι μπορούσε να σηκωθεί. Η θάλασσα πήρε κι αυτή ότι μπορούσε να πάρει, και απέμεινε ένα σιδερένιο «ψαροκόκαλο», μέχρι τον περασμένο χρόνο, που με τα έργα του διαύλου αφαιρέθηκε.

Προσωρινά είχε κρυφτεί κι εκείνο!! Κι αν δεν ήταν τα έργα του διαύλου θα μπορούσαμε να οργανώνουμε εκδρομές ακόμα, για να το καμαρώνουμε!

Να γιατί φοβόμαστε πως η λύση που επιλέχτηκε για την μεταφορά του νεκροταφείου σκαφών από το Κάστρο στον δίαυλο και την ξέρα, δεν θα είναι προσωρινή. Εξάλλου στη Λευκάδα ζούμε. Νομός της Ελλάδας είναι. Το: «ουδέν μονιμότερο του προσωρινού», είναι κανόνας.

Από τα λίγα που γνωρίζουμε και από πληροφορίες που αντλήσαμε από το διαδίκτυο, η καταστροφή των σκαφών δεν γίνεται βουλιάζοντάς τα στη θάλασσα. Γίνεται σε ειδικούς χώρους γιατί τα υλικά από τα οποία αποτελούνται είναι επικίνδυνα. Περιέχουν κατά περίπτωση αμίαντο, PCBs (τοξικά), χρώματα και πολλά άλλα.

——————————-

Στοιχεία για την ιστορία του Κάστρου αντλήθηκαν από το βιβλίο του Μάρκου Σφέτσα: «Συνοπτική Ιστορία του Κάστρου της Αγίας Μαύρας – Οδηγός για τον επισκέπτη», των εκδόσεων fagottobooks.