Βαλέριος Χατζηγεωργίου – εις μνήμην

Πρωτάκουσα το όνομά του μικρή, στη δεκαετία του 1960, στο χωριό μου. Τον γνώρισα εξ όψεως στη δεκαετία του 1980. Λίγο το σπάνιο όνομά του, λίγο το επάγγελμά του, μοναδικό για την εποχή, τον έκαναν γνωστό από άκρη σε άκρη στο νησί.

Η προσφορά του πολυποίκιλη. Ήταν το ίδιο απαραίτητος στον χωριάτη που του έφερνε το ραδιόφωνο για επισκευή, στην τέλεση της δοξολογίας της Φανερωμένης, στις παρελάσεις, στην τεχνική και λειτουργική υποστήριξη των γιορτών Λόγου και Τέχνης. Ήταν παρών σε κάθε σημαντική στιγμή του νησιού λόγω της μικροφωνικής εγκατάστασης που κατείχε. Ήταν ο τεχνικός δημιουργός και υποστηρικτής του ραδιοφωνικού σταθμού του Ορφέα. Έφερε και εγκατέστησε τις πρώτες ασπρόμαυρες τηλεοράσεις στη Λευκάδα.

Υπήρξε ένας πανέξυπνος και σπινθηροβόλος νεαρός, ψηλός και λεπτός, με γυαλιά και μουστάκι. Υπηρέτησε την θητεία του στο στρατό το 1956 ως τεχνικός ασυρμάτου. Αυτό μάλλον έγινε και η αφορμή για την μετέπειτα ενασχόλησή του ως ραδιοτεχνίτης, ένα επάγγελμα άγνωστο στο μικρό νησί μας εκείνα, αλλά και για πολλά χρόνια μεταγενέστερα.

Γεννήθηκε το 1933 στη Λευκάδα, από γονείς πρόσφυγες από την Σινώπη του Πόντου.

Ο ελληνικός πληθυσμός της Σινώπης πριν το 1914 ήταν 5.000 και ο τουρκικός 9.000. Οι Έλληνες διατηρούσαν αστική σχολή, Παρθεναγωγείο και 3 εκκλησίες. Στα περίχωρα δε, υπήρχαν άλλοι 2.000 Έλληνες. Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου, οι Έλληνες της πόλης και των γύρω χωριών υπέστησαν πολλές κακουχίες και οι επιζήσαντες μετανάστευσαν στην Ελλάδα κατά τη διετία 1923-1924, κατά την υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή.

Το νησί μας ευτύχησε να δεχτεί στα χώματά του αρκετούς πρόσφυγες. Μπολιάστηκε, όπως και όλη η Ελλάδα, με τα προτερήματα που κουβάλησαν οι πρόσφυγες στις νέες πατρίδες τους. Ένα νησί που μαστίζονταν από  φτώχεια και  αναλφαβητισμό, πρόσφερε κουτσά στραβά πατρίδα και διαβίωση, σε ανθρώπους με υψηλότερο βιοτικό επίπεδο στις πατρίδες τους, σε ανθρώπους τις περισσότερες φορές εγγράμματους και καλλιεργημένους, σε ανήσυχα πνεύματα που είχαν το επιχειρείν στο αίμα τους.

Ο πατέρας του Βαλέριου, Χρύσανθος Χατζηγεωργίου, ένας αρχοντάνθρωπος, γιος ξυλεμπόρου, ήταν χρυσοχόος στη Σινώπη. Ενσωματώθηκε γρήγορα στην κοινωνία της Λευκάδας, πρόκοψε, έδωσε και πήρε, έχαιρε εκτίμησης και σεβασμού. Άνοιξε χρυσοχοείο απέναντι από την Δημόσια Βιβλιοθήκη.

Απέκτησε δυο παιδιά τον Βαλέριο και την Σοφία-Φωφώ.

(Για να κάνουμε γέφυρα με το σήμερα: ο Βαλέριος απέκτησε επίσης δυο παιδιά τον Χρύσανθο και την Βάλια και η Φωφώ τον Περικλή και τον Χρήστο Βλάχο).

Ο νεαρός Βαλέριος τελείωσε το εξατάξιο Γυμνάσιο στη Νίκαια του Πειραιά κοντά σε συγγενείς του. Αφού υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία και παρά την παρότρυνση των γονιών του για ανώτατες σπουδές, διάλεξε να γίνει τεχνικός. Ήταν σίγουρος και αποφασισμένος. Ήθελε να δουλεύει με τα χέρια αλλά και το μυαλό ταυτόχρονα. Δεν θα μπορούσε να ζήσει θεωρητικολογώντας.

Φοίτησε δυο χρόνια στην ονομαστή για την εποχή της Τεχνική σχολή «Πάλμερ». Εργάστηκε στην Αθήνα σε μεγάλο κατάστημα του κέντρου, και, παρά τις ευοίωνες προοπτικές που ανοίγονταν μπροστά του, κάθε φορά που επέστρεφε στη Λευκάδα με τον «Γλάρο», βούρκωναν τα μάτια του λίγο πριν αντικρύσει το λιμάνι. Είχε… μπολιαστεί για τα καλά.. Ένας γιος μετανάστη που έγινε πιο ντόπιος από τους ντόπιους.

Σε μια τέτοια επιστροφή στη Λευκάδα γνώρισε και την μετέπειτα σύζυγό του Μαρία. Γυναίκα έξυπνη, τολμηρή και δραστήρια, υπήρξε σύντροφος και στυλοβάτης σε όλη του τη ζωή.

Το τεχνικό εργαστήριο του Βαλέριου στεγαζόταν μαζί με το χρυσοχοείο του πατέρα του. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 μετακόμισε στην κεντρική αγορά στο ύψος της εκκλησιάς του Αγίου Νικολάου. Στο μπροστά μέρος ήταν το Χρυσοχοείο και στο πίσω το εργαστήριο του Βαλέριου.

Από εκείνο το εργαστήριο ξεκίνησε και την επαγγελματική του σταδιοδρομία. Ραδοτεχνίτης στην αρχή για να εξελιχτεί σε ένα επίλεκτο μέλος της κοινωνίας της Λευκάδας με προσφορά σημαντική στους ανθρώπους, τον πολιτισμό και στην εξέλιξη του νησιού, αφού με την κατάρτισή του ήταν πάντα ένα βήμα πιο μπροστά από την τεχνολογία.

Το πρώτο καταναλωτικό αγαθό που απέκτησαν οι άνθρωποι στη δυτική Ευρώπη μετά την Β’ παγκόσμιο πόλεμο, όταν άρχισαν να ζουν σε συνθήκες ειρήνης και ανόδου του βιοτικού τους επιπέδου, ήταν το ραδιόφωνο. Κάτι ανάλογο έγινε και στην πατρίδα και το νησί μας, αλλά με πολλά χρόνια καθυστέρηση, για τους γνωστούς λόγους.

Τα πρώτα οικιακά ραδιόφωνα εκείνης της εποχής ήταν είδη… πολυτελείας. Προσέφεραν ενημέρωση και ψυχαγωγία. Στην αρχή ήταν μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού, οι κάτοχοι ραδιοφώνων στα χωριά του νησιού, κυρίως. Και ο Βαλέριος ήταν ο γιατρός τους. «Το πήγα στον Βαλέριο», έλεγαν, όταν τα πηνία και οι λυχνίες πάθαιναν βλάβη και ήταν σίγουροι πως θα το ξαναπάρουν πίσω καινούργιο.

Οι πρώτες ασπρόμαυρες τηλεοράσεις βρήκαν το Βαλέριο έτοιμο. Πνεύμα ανήσυχο, δεν σταμάτησε ποτέ του να ερευνά και να πειραματίζεται. Ήταν ο μοναδικός. Έγινε αναντικατάστατος. Ποιος δεν χρειάστηκε την συμβολή του στις πρώτες εκείνες ασπρόμαυρες τηλεοράσεις -μπαούλα;

Ένα ακόμα στέκι της κεντρικής αγοράς στέγασε το 1968 το εργαστήριο του Βαλέριου. Το τελευταίο κατάστημα του, στεγάστηκε στη θέση που βρίσκεται σήμερα το Φαρμακείο «Γαντζία».

Εκτός από τις επισκευές των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, στις οποίες για πάνω από 25 χρόνια υπήρξε μοναδικός και αναντικατάστατος, μεγάλη υπήρξε η προσφορά του σε κάθε κοινωνική εκδήλωση του νησιού. Κατέχοντας τα μοναδικά στο νησί μηχανήματα, όπως μικροφωνική εγκατάσταση, ενισχυτές και κονσόλα, καμία εκδήλωση δεν ξεκινούσε, χωρίς την δική του συμβολή. Από την λειτουργία της Φανερωμένης, την τεχνική κάλυψη των γιορτών λόγου και Τέχνης, μέχρι την επίσκεψη του βασιλικού ζεύγους Παύλου και Φρειδερίκης στο νησί, ήταν πανταχού παρών.

Υπήρξε ακόμα δημοτικός σύμβουλος και αντιπρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου Λευκάδας.

Το 1963, ο ίδιος με τις τεχνικές γνώσεις του, δημιούργησε τον ραδιοφωνικό σταθμό του Ορφέα που εξέπεμπε στα Μεσαία κύματα. Ήταν ο ίδιος που το 1967 κατάφερε να περισώσει κάποια μηχανήματα του σταθμού πριν τα κατασχέσει η χούντα. Ήταν ο ίδιος, που το 2002 ανάστησε τεχνικά, ξανά το σταθμό στη δεύτερη θητεία του.

Ο νεαρός μαθητής με το κοστούμι και το κοντό παντελονάκι επέλεξε σε δύσκολους καιρούς το επάγγελμα του μέλλοντος. Υπήρξε για πάνω από 25 χρόνια μοναδικός επαγγελματίας στο είδος του σε όλο το νησί. Δεν τα κατάφερε όμως όχι να γίνει πλούσιος αλλά ούτε καν, να «κάμει λεφτά».

Σε ένα τόπο μια στάλα, πως να ξεχωρίσεις το επάγγελμα από την προσφορά, όταν ο ίδιος αποτελείς ζωντανό και ενεργό κύτταρο της κοινωνίας; Και από που να βγουν τα πολλά λεφτά; Στο Φεστιβάλ Φολκλόρ εκείνα τα χρόνια όλοι δούλευαν αφιλοκερδώς. Μήπως από τον Ορφέα, όταν ο ίδιος ήταν φίλος και μέλος του σωματείου; Ή μήπως από τον μπάρμπα Μήτσο, για τον οποίο η ασπρόμαυρη τηλεόραση ήταν η μοναδική συντροφιά;

Το 1981 ο Βαλέριος Χατζηγεωργίου διορίστηκε τεχνικός στη βάση της Αεροπορίας. Στη θέση του άλλος θα χρησιμοποιούσε τη μονιμότητα, για ξεκούραση. Αυτός όμως σε όλη τη πορεία του μέχρι την συνταξιοδότηση, δεν ησύχασε. Διακρίθηκε με εύφημες μνείες και ηθικές αμοιβές για τις εξαιρετικές και πέραν των καθηκόντων του τεχνικές υπηρεσίες, που προσέφερε στη λειτουργία της μονάδας.

Με τον διορισμό του έκλεισε το κατάστημα της κεντρικής αγοράς. Κράτησε το ιδιόκτητο εργαστήριο απέναντι από την Δημόσια Βιβλιοθήκη. Εκεί περνούσε τον ελεύθερο χρόνο του. Η φιλοσοφία του ήταν πρωτοποριακή, ακόμα και για εκείνες τις εποχές, που οι άνθρωποι παρήγαγαν ελάχιστα απορρίμματα: δεν πετάμε τίποτα πριν βεβαιωθούμε ότι με κάποιες μετατροπές μπορεί να ξαναχρησιμοποιηθεί. Επεξεργάστηκε και κατοχύρωσε πατέντες και ευρεσιτεχνίες πρωτοποριακές για την εποχή τους.

Πέθανε το 2017 σε ηλικία 84 ετών από σοβαρή ασθένεια. Δυστυχώς, λίγο πριν πεθάνει, δέχτηκε την μεγαλύτερη πίκρα της ζωής του. Με την πυρκαγιά του 2016, καταστράφηκε το εργαστήριο αποθήκη που διατηρούσε απέναντι από την Βιβλιοθήκη. Μαζί με το κτίριο κάηκαν και ένα σωρό αντικείμενα συναισθηματικής κυρίως αξίας. Όργανα ακριβείας, παλιά ρολόγια με εκκρεμές…
Ο γιος του Χρύσανθος προσέφερε στον Ορφέα έναν από τους πομπούς του ραδιοφωνικού σταθμού που περισώθηκε.

Ο Βαλέριος Χατζηγεωργίου άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στη Λευκάδα σε εκείνες τις εποχές που οι «αξίες μετρούσαν». Οι ρίζες του βαθιές. Αγάπησε το νησί μας, το γνώρισε, το περπάτησε. Παρέδιδε ο ίδιος τις τηλεοράσεις που επισκεύαζε στα χωριά κάθε Κυριακή, παρέα με όλη την οικογένεια, ακόμα και σε εποχές που η διαμάχη μπρανέλου χωριάτη δεν είχε εντελώς εκλείψει. Έτσι τα δυο του παιδιά γνώρισαν και αγάπησαν όλα τα χωριά του νησιού. Η συμβολή του στην προκοπή του νησιού μας, ανήκει σε αυτά που μας κάνουν περήφανους. Στο κομμάτι εκείνο του παρελθόντος που χάθηκε για πάντα.

Ευχαριστώ τον Χρύσανθο Χατζηγεωργίου για την παραχώρηση του φωτογραφικού υλικού και την πολύτιμη βοήθεια.