HomeΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣΔασκάλα στην εκπαιδευτική περιφέρεια Λευκάδος μετά το 1945

Δασκάλα στην εκπαιδευτική περιφέρεια Λευκάδος μετά το 1945

Γράφει η Παρασκευή Σιδερά-Λύτρα

Όταν τον Σεπτέμβριο του 1946 με οδήγησε ο πατέρας μου στο Δημοτικό Σχολείο του χωριού μας, της Κανδήλας Ακαρνανίας, υπαγόμενο τότε στην Εκπαιδευτικη Περιφέρεια Λευκάδος, για την εγγραφή μου στην Α´ τάξη, μὲ υποδέχθηκε μια δασκάλα ψηλή, λιγνὴ μαυροφορεμένη, με τη μελαγχολία απεικονισμένη στο πρόσωπό της. Το όνομά της Κατίνα, έτσι ήταν γνωστή στο χωριό, Κατίνα Πανταζή, όπως έμαθα αργότερα, καταγόμενη από την Πάτρα.

Μετά από μέρες, όταν άρχισαν τα μαθήματα, υπδεχθήκαμε τη μοναδική αυτή δασκάλα του σχολείου εμείς οι μαθητές, μικροί και μεγάλοι, όλοι μαζί, καθισμένοι στα γόνατα ή σταυροπόδι στο πάτωμα, μέσα στην αχανή γυμνή αίθουσα του “απάνω” Σχολείου. (Τα θρανία είχαν γίνει καυσόξυλα στη διάρκεια της Κατοχής, αφού το Σχολείο καθ᾽αυτό δεν λειτουργούσε για χρόνια ως τόπος μάθησης, αλλά ως διοικητήριο των κατοχικών δυνάμεων, και τόπος βασανιστηρίων).

Μοίρα της αναφερθείσας πρώτης μου δασκάλας ήταν, να βρεθεί στο Σχολείο αυτό κάτω από πρωτόγονες συνθήκες: Ο χώρος άδειοςς από αντικείμενα, γεμάτος όμως, πλήρης, υπερπλήρης από μαθητές έξι τάξεων, όλων μαζί: μικρών πρωτόφερτων, αλλά και μεγάλων, πολύ μεγάλων, υπερήλικων, θα λέγαμε, για σχολείο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, εφήβων, που για πέντε χρόνια δεν είχαν τη δυνατότητα φοίτησης και επέστρεψαν στα θρανία – ευφημιστικός όρος, το λέει ο λόγος –, επέστρεψαν στο … πάτωμα, για να πάρουν το Απολυτήριο του Δημοτικού.

Εύκολο να φανταστεί κανείς τη δυσκολία επαναπροσαρμογής τους στον περιορισμό των κανονισμών της ομάδας και της υπακοής στις υποδείξεις της δασκάλας για επιβολή ησυχίας, για να επικρατήσουν συνθήκες μάθησης, στο κλείσιμο στους τέσσερις τοίχους της τάξης αυτών, που για πέντε χρόνια αλώνιζαν τον κάμπο και τις πλαγιές των Ακαρνανικών ορέων. Η αδύνατη και αδύναμη αυτή γυναίκα είχε μπροστά της ένα πλήθος άτακτο – ευφημισμός –, εξαγριωμένο πλήθος φωνασκούντων και κινούμενων πέρα-δώθε μέσα στην αίθουσα και αποχωρούντων κατά βούλση – ένα πλήθος υπερδιακοσίων μαθητών, κατά μέγα μέρος εφήβων, έτοιμων να εκραγούν, κάνοντας μαύρη τη ζωή της άμοιρης δασκάλας.

Και πέραν όλων αυτών, μέσα σε τόσο πλήθος μαθητών των έξι τάξεων, κάτω από την ευθύνη αυτής και μόνον της μίας, δεν ήταν εύκολο, αν όχι αδύνατον, να έχει εκείνη εποπτεία και γνώση των μαθητών κατά τάξεις.

Ποιοί ήταν στην πρώτη, στη δευτέρα ή στην τρίτη, έτσι ανακατωμένοι στο πάτωμα, ήταν φορές που δεν το ήξερε. Αναφέρω ένα ενδεικτικό παράδειγμα, φαιδρό να το διηγείσαι τώρα –χωρίς να μέμφομαι τη δυστυχή δασκάλα: “Τα παιδιά της Δευτέρας να καθίσουν εδώ, τα παιδιά της Τρίτης να καθίσουν εκεί”, και όπως τύχει. Όταν, απὸ παρεξήγηση των υποδείξεων της δασκάλας, μαθητής της Τρίτης πλέον βρέθηκε ανάμεσα στους μαθητές της νέας Δευτέρας, δεν έγινε αντιληπτό, ότι επαναλάμβανει τη Δευτέρα, και στο τέλος της χρονιάς “προβιβάστηκε” στην …Τρίτη, μένοντας αναδρομικά στάσιμος ο τότε ατυχής μαθητής – αργότερα καθηγητής Πανεπιστημίου!

Την έζησα την άμοιρη δασκάλα, την Κατίνα, δυό χρόνια. Πώς ένιωθε; Πώς περνούσε τη ζωή της, πώς άντεχε;

Λυπάμαι, που δεν μού δόθηκε αργότερα η ευκαιρία να την συναντήσω, για να μου διηγηθεί τα Πάθη της! Και όλα τα εντός του σχολείου διαδραματίζονταν, βέβαια, μέσα στο πανελλήνιο μετακατοχικό κλίμα. Ακόμη και ένα βίωμα, μια εικόνα φρίκης, πήρε μαζί της από τους χώρους της καθημερινής της δράσης. Όταν μια Κυριακή εμείς οι μαθητές περιμέναμε στην αυλή, να μας οδηγήσει η δασκάλα μας στον καθιερωμένο εκκλησιασμό, μπαίνοντας εκείνη για λίγο μέσα στο σχολείο, και ανοίγοντας την πόρτα, αντίκρυσε ένα θέαμα, που δεν ανήκε σε χώρους διδασκαλίας. Αντίκρυσε ένα νεκρό, κάτοικο γειτονικού χωριού. Έπρεπε να το αντέξει κι αυτό. Μας οδήγησε στην Ἐκκλησία!

Τότε δεν ήμουν σε θέση να εκτιμήσω την τραγικότητα των φρικτών συνθηκών διαβίωσής της στὸ Σχολεῖο καθημερινά. Τότε αυτό ήταν η πραγματικότητα. Εγώ και οι άλλοι “αλφαβητικοί”, παρά τις συνθήκες, μάθαμε γράμματα, μάς τα έμαθε η Κατίνα.

Αναλογιζόμενη όμως τώρα, όσα διαδραματίζονταν μέσα στην αίθουσα και στην αυλή του Σχολείου, μεταφέρομαι στη θέση αυτής της πολύπαθης δασκάλας, που είχε μόνη τὴν ευθύνη για το Σχολείο με το πλήθος ανυπότακτων.

Εντούτοις εγώ προσωπικά έχω και μιαν ανάμνηση τρυφερότητας εκ μέρους της. Όταν στο τέλος του σχολικού έτους 1946-47, παρ᾽όλα τα επικρατούντα, διοργάνωσε σχολική γιορτή με παράσταση θεατρικών έργων και απαγγελίες ποιημάτων και ώς την τελευταία στιγμή δεν ήξερε, αν θα εμφανιστούν οι αναλαβόντες τους ρόλους για την παράσταση, – αναζητώντας ίσως παρηγοριά από τους μικρούς υπάκουους – με πλησίασε και, βάζοντας το χέρι της γύρω στους ώμους μου, μού είπε: “Εμείς θα πούμε το ποιηματάκι μας”! Τελικά οι … “ηθοποιοί” εμφανίσττηκαν στην αυλή του σχολείου, και δόθηκε η παράσταση – και… είπα κι ἐγὼ τὸ ποιηματάκι μου: “Η Ανοιξη” (της Χλόης Αχαϊκού): “Τί να πρωταγκαλιάσω και να ιδώ απὸ της Άνοιξης τα κάλλη…”

Εβδομῆντα τόσα χρόνια ἀπὸ τότε! Πῶς να φανταστοῦν οι δάσκαλοι των σημερινών συνθηκών τις πρωτόγονες συνθήκες διδασκαλίας, σε ένα για χρόνια διαλυμένο Σχολείο, ανάμεσα σε ένα τέτοιον μετακατοχικό μαθητόκοσμο ανυπότακτων “υπερήλικων”! Για μένα αυτή η πρώτη μου δασκάλα, η δεσποινίς Κατίνα Πανταζή, ήταν μια ηρωίδα δασκάλα, που έκανε καθημερινά έναν αγώνα επιβολής και επιβίωσης.

Η Παρασκευή Σιδερά – Λύτρα γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κανδήλα, φοίτησε στο Γυμνάσιο Λευκάδας. Σπούδασε στη Ράλλειο Παιδαγωγική Ακαδημία και μετεκπαιδεύτηκε στο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαιδεύσεως. Σπούδασε κατόπιν στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Γοττίγγης Κλασσική Φιλολογία, Παιδαγωγική και Ψυχολογία.
Δίδαξε σε σχολεία στην Ελλάδα και στη Γερμανία και τελευταία Νεοελληνική Γλώσσα ως εντεταλμένη στο Πανεπιστήμιο της Γοττίγγης. Έχει δημοσιεύσει σε περιοδικά άρθρα και βιβλιοκρισίες και έχει μεταφράσει θεωρητικά και λογοτεχνικά έργα από τα γερμανικά στα ελληνικά και αντιστρόφως.
Κάτοχος του κρατικού βραβείου μετάφρασης έργου ελληνικής λογοτεχνίας σε ξένη γλώσσα 2007.

Προηγουμενο αρθρο
Πράσινο φως στην ολοκλήρωση του διαγωνισμού για το Άκτιο-Αμβρακία
Επομενο αρθρο
Σύλληψη πλοιάρχου ημερόπλοιου για μεταφορά υπεράριθμων επιβατών

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.