HomeΕΛΙΞΗΡΙΑ ΜΝΗΜΗΣΔηλαδή να μην κρατήσουμε κι εμείς κάτι από την παράδοση μας;

Δηλαδή να μην κρατήσουμε κι εμείς κάτι από την παράδοση μας;

Γράφει ο Νίκος Βαγενάς

Δ’ΛΑΔΗ ΝΑ ΜΗ ΓΚΡΑΤΗΣΩΜΕ ΚΑΙ ΜΕΙΣ ΚΑΤ’ ΑΠ’ Τ’ ΜΠΑΡΑΔΟΣΗ ΜΑΣ;

Στις γιορτινές μέρες και ύστερα από «χρόνια των χρονώνε», που λέμε, συναντήθηκα με δυο φίλους, ο ένας δε συμμαθητής στα γυμνασιακά χρόνια. Στην καθιερωμένη επανασυνάντηση στο σπίτι μου, λόγω του γνωστού εποχικού…. ποδαρικού προβλήματος που με ταλανίζει (σ’αυτό το πόδι εδέχθηκα την επίθεση στο άκουσμα του ιερέως… «η δε γυνή να φοβείται τον άνδρα») και αφού πλέον εμοιραστήκαμε τις αναμνήσεις, η συζήτηση περιστράφηκε στα τοπικά δρώμενα.

Το βασικό θέμα της συζήτησης προέκυψε από την απορία του συμμαθητή μου σχετικά με την τοποθέτηση της προτομής του ρώσου ναυάρχου Θεοδώρου Ουσακώφ, στην Β. ανατολική παραλιακή πλατεία της Χώρας. Νωπή είναι ακόμα στη μνήμη η τελευταία, προ τριμήνου περίπου, επίσκεψη ενός ρωσικού πολεμικού πλοίου, κάτι που έχει καθιερωθεί ανά τα Επτάνησα τα τελευταία χρόνια.

Στις αράδες που ακολουθούν, θα επαναλάβω, υπό τύπο συνοπτικότατης εξιστόρησης, μερικά από κείνα που συζήτησα με τους φίλους. Επειδή ο ένας από τους φίλους είχε μισοξεχάσει την τοπική ιστορία, αναγκάστηκα ν’ αναφερθώ ακροθιγώς σε κείνα που είχαν σχέση και γενεσιουργό αίτιο, την τοποθέτηση της προτομής. Τώρα εάν προβαίνω στην αναμάσηση των διαμειβομένων με κάποιες ιστορικές προεκτάσεις, αυτό γίνεται επειδή, ικανός αριθμός των συμπολιτων, ευρίσκεται στην αυτή βαθμίδα άγνοιας (με την καλή έννοια της λέξης) σε ότι αφορά τα ιστορικά γεγονότα του νησιού, πολλώ δε μάλλον της Επτανήσου.

Βρισκόμαστε στα 1797, χρονιά της κατάρρευσης της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας. Οι σύμμαχοι νικητές, Γάλλοι και Αυστριακοί, διαμοιράστηκαν την πόλη-κράτος, όπου οι μεν Αυστριακοί επήραν την Βενετία (κάτι που μέχρι σήμερα οι Βενετσιάνοι δεν συγχώρησαν τους Γάλλους), οι δε Γάλλοι τα Επτάνησα, Πρέβεζα, Πάργα και Βόνιτσα. Και λέγοντας Γάλλους, εννοούμε τους Δημοκρατικούς και κατ’ επέκταση, γνωστούς ως «Καρμανιόλους».(1)

Η επιλογή των Επτανήσων είχε μεγάλη σημασία για τους Γάλλους, αφού τους έδινε «γερό πάτημα» για την προώθηση των συμφερόντων τους στην ανατολική Μεσόγειο κι’ ακόμη πιο πέρα. Ο συναγωνισμός με τους Άγγλους για την επικράτηση σ’ αυτόν τον ζωτικό χώρο, απόρρεε από το ποιος θα έλεγχε το σταυροδρόμι του εμπορίου, από το ποιός θα ελυμαίνετο τους αρχαιολογικούς θησαυρούς, από το ποιος θα καταλήστευε τον ιδρώτα των σκλάβων στις νέες αποικίες και από το ποιος θα στρατολογούσε έμμισθα και άμισθα ντόπια στηρίγματα, προκειμένου να πολεμούν για χάρη τους. Και το τελευταίο, ιδίως οι Άγγλοι: Αναζητούσαν τρόπο να προωθήσουν τα βιομηχανικά προϊόντα της εποχής προς τις παρευξείνιες χώρες και παραδουνάβιες περιοχές, αλλά υπήρχε το εμπόδιο της Ρωσίας.

3

Η μόνη λύση ήταν οι έλληνες, με το ουδέτερο ναυτικό εμπόριο ή με καραβάνια που μετέφεραν τα διάφορα είδη εμπορίου προς τις παραπάνω περιοχές, ιδίως δε αν ληφθεί υπ’ όψη ότι υπήρχαν εγκατεστημένοι έλληνες εμπορευόμενοι που τα προωθούσαν. Προς αυτούς εστήριξαν τις ελπίδες τους και οι δυο δυνάμεις, μετερχόμενοι τα πάντα, ώστε ακόμη έως και σήμερα να μην επιθυμούν την κάθοδο της Ρωσίας στη Μεσόγειο. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ποιοι κρύβονται πίσω από την δολοφονία του Καποδίστρια, ούτε γιατί το ναυτιλιακό μας δαιμόνιο έχει έδρα το … Λονδίνο.

Για να πετύχουν όμως, έπρεπε κάτι να δώσουν στους έλληνες, έτσι για να τους ξεγελάσουν, τάζοντάς τους με κινήματα ελευθερίας (στην Ευρώπη όχι εδώ) την απελευθέρωση. Έτσι λοιπόν, από τη μια μεριά ο σουλτάνος που δεν ήθελε να χάσει εδάφη και από την άλλη οι ρώσοι να μην κλειστούν για πάντα στον Εύξεινο πόντο, προσήλθαν από κοινού και έκαμαν συμμαχία (λυκοφιλία ,αφού είναι γνωστό ότι η έχθρα τους ήταν βαθειά). Βρίσκοντας ως αφορμή την κακοδιοίκηση των «Καρμανιόλων» και την δυσαρέσκεια των επτανησίων που επιζητούσαν την αποτίναξη των ασκούντων την καθ’ εαυτήν εξουσία, Ιακωβίνων, απέστειλαν τον συνασπισμένο στόλο τους υπό τον Θεόδωρο Ουσακώφ και Καντίρ Μπέη και κατέλαβε τα Κύθηρα, ύστερα την Ζάκυνθο, Κεφαλονιά, Λευκάδα και Κέρκυρα.

dscn2387

Η συμφεροντολογική αυτή συμμαχία, για τους δικούς της λόγους, ύστερα από δυόμισι χρόνια, στις 21-3-1801, αποφάσισε την ίδρυση της Επτανήσου Πολιτείας. Για μερικούς, εκείνο το έκτρωμα, του οποίου το Σύνταγμα (το αποκαλούμενο και ως Βυζαντινό), συνέταξε ο Ι. Καποδίστριας, εκλαμβάνεται ως το πρώτο ελληνικό κράτος προ του 1821. Αλλά όμως τι σόι κράτος; Την διοίκηση την είχε ο Τσάρος και τα λεφτά τα ‘παιρνε ο Σουλτάνος!… Αντίδια κράτος δηλαδή!!! Κατά βάση, εξυπηρετούσε τα συμφέροντα των ολίγων στις πόλεις και παρέτεινε την πείνα στα χωριά!

Μέσες-άκρες αυτά! Συνεπώς το όνομα Ουσακώφ έχει ρίζες σ’ εκείνα τα γεγονότα. Τώρα γιατί οι ρώσοι το ξεκίνησαν και που αποβλέπουν, ασφαλώς δεν έχουν σκοπό να μας δώσουν, όχι απάντηση, αλλά την απάντηση. Όπως άλλωστε δεν μπήκαν ποτέ στον κόπο, τόσο οι τοπικοί άρχοντες -διαχρονικά -όσο και του πανελληνίου, να απαντήσουν για τις απίθανες ονομασίες οδών και πλατειών της πατρίδας μας. Και όχι μόνον αυτό, αλλά εάν τους δοθεί και η προς εκμετάλλευση ευκαιρία, αλλάζουν τις ονομασίες σαν τα σώβρακά τους!

Οι ρώσοι λοιπόν, ξεκίνησαν δοκιμαστικά το εγχείρημά τους, περί τοποθετήσεως προτομής, από την Κέρκυρα, καθ’ ότι είναι πασίγνωστο ως πόλη είναι επιρρεπής σε κάθε είδους προβολή, που την έχει ως επίκεντρο. Σεβαστό! Αυτό όμως αφορά τους Κερκυραίους και όχι εμάς! Για τους υπολοίπους συνεπτανησίους, δεν ξέρω! Το θέμα που μας αφορά ή που θα μας αφορά, σε κάποιο κοντινό μέλλον, είναι εάν το στήσιμο της προτομής, του εν λόγω ναυάρχου, θα απαιτήσει μεθαύριο και την απορρέουσα, εξ αυτής, ονομασία της παραλιακής πλατείας.

Προσωπικά δεν αποδέχομαι να μετονομαστεί μια πλατεία η οποία σέρνει, έστω και ανεπισήμως, μια παλαιότερη ονομασία. Εάν, όντως, συμβεί κάτι τέτοιο, τότε με μαθηματική ακρίβεια θα ακολουθήσει το ρητό: «Τρώγοντας έρχεται η όρεξη», δηλαδή θα απαιτηθεί εμμέσως, η ανέγερση ναού ή ναϊσκου επ’ ονόματι του Αγίου Ουσακωφ. Εκτός και αν αρκετοί εξ ημών δεν ξέρουν ότι ο προειπωμένος ναύαρχος έχει αγιοποιηθεί από το πατριαρχείο Μόσχας. Συνεπώς, ελπίζω, ότι δεν θα προταθεί το φτηνιάρικο επιχείρημα, περί ικανοποιήσεως του ρωσικού αιτήματος, από το οποίο θα προκύψουν τουριστικά οφέλη. Δεν θα ευτελίσουμε την όποια υπόστασή μας (ιστορική, κοινωνική, επαγγελματική) χάριν των Rooms, των Studios, των Appartments ή των πισίνων.

dscn2432
Και εδώ επιβάλλεται να βάλουμε τα πράγματα σε κάποια σειρά: Η απρόσωπη Ιστορία, έχει να επιδείξει και καλές και κακές πλευρές. Αυτό δεν αλλάζει! Και επειδή δεν αλλάζει έχει επινοηθεί η μέθοδος του «φκιασιδώματος» με απώτερο σκοπό την παραπλάνηση μέσα από την οποία μάλιστα προκύπτουν και οφέλη. Δυστυχώς κατά την μακραίωνη ιστορία αυτού του τόπου, αρκετές μπαρούφες υιοθετήθηκαν από τους αφελείς. Εν προκειμένω, η μεγαλύτερη ασέβεια (άνευ αποχρώντος λόγου) προς την τοπική ιστορία, είναι η μεταλλαγή των ονομασιών οδών, πλατειών, γεφυρών, γειτονιών, κτηρίων που είναι συνυφασμένες με την τοπική παράδοση.

Παραδείγματα σοβαρότητας και υπευθυνότητας των τοπικών αρχών, μπορεί κανείς να απαντήσει σε όλες σχεδόν τι ευρωπαϊκές πόλεις (μεγάλες ή μικρές). Για παράδειγμα, στην Ισπανία διατηρούνται ακόμη ονόματα Αράβων και Μαυριτανών σε πλατείες, δρόμους, υδραγωγεία. Στη γειτονική μας Ιταλία, ονόματα και ονομασίες της μεσαιώνου περιόδου παραμένουν έως σήμερα, σε πείσμα των αιώνων. Όσο για ‘μας εδώ; Άστο! Ας αλλάξουμε κουβέντα γιατί το έδαφος είναι ολισθηρό!

Βεβαίως, ο Ουσακώφ είναι πρόσωπο ιστορικό και δεν μπορεί να εξοβελιστεί ούτε από την τοπική μας ιστορία ούτε από την επτανησιακή. Μήπως όμως κάτω από αυτή τη λογική θα ‘πρεπε να βρίσκεται και η προτομή του Καντίρ Μπέη; Μην ειπωθεί όμως ότι ο δεύτερος ανήκε (ή ανήκει μεταφυσικά) στους εχθρούς του ελληνισμού! Τα όποια παράπονα στους Βυζαντινούς που κουβάλησαν τους προγόνους του τούρκου ναυάρχου, από τα βάθη της ανατολίας, ως μισθοφόρους, στις μεταξύ των διενέξεις για την αναρρίχηση στο θρόνο.

Ωστόσο, για να ‘μαστε ακριβοδίκαιοι, η προτομή του Ουσακώφ έχει θέση στη Λευκάδα, όχι όμως στην παραλία, αλλά μέσα στο κάστρο της Αγιομαύρας.

Η νεώτερη ιστορία του νησιού, είναι συνδεδεμένη με το κάστρο και επειδή ως ιστορικό πρόσωπο (το οποίο μάλιστα πολιόρκησε) ο Ουσακώφ έχει θέση μόνον εκεί μέσα. Μάλιστα όπως έχω προτείνει και επισήμως (αδημοσίευτα όμως) μία από τις στοές του μεγάλου επιχωματωμένου τείχους, να μετατραπεί σε εκθεσιακό χώρο χαρτών, σχεδίων, πινάκων μαχών-πολιορκιών, προσωπογραφιών-προτομών διαφόρων αξιωματούχων του κάστρου, πολεμικών ενδυμασιών, όπλων, θυρεών, λαβάρων κ.α. Συνεπώς, κατά τη γνώμη μου, η θέση της προτομής μόνο σε τέτοιου χώρο μπορεί να εκτεθεί.

Συνεχίζεται

(1). Επί Δημοκρατικών Γάλλων επιβλήθηκε η θανατική εκτέλεση με την γκιλοτίνα ή καρμανιόλα.

Προηγουμενο αρθρο
Το σούπερ τεχνικό πρόγραμμα του Δήμου!
Επομενο αρθρο
Το Σάββατο 21 Ιανουαρίου για μια εμφάνιση στη Λευκάδα ο Μάριος Κατσάνος

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.