Η Βιβλιοθήκη Νίκου Σβορώνου «ξαναζωντανεύει»

Η Βιβλιοθήκη του Νίκου Σβορώνου έχει παραχωρηθεί από τους κληρονόμους του στο Δήμο Λευκάδας λόγω της καταγωγής και της αγάπης που έτρεφε ο Νίκος Σβορώνος στην ιδιαίτερη πατρίδα του τη Λευκάδα.
Το κτίριο που στεγάζεται βρίσκεται στην πλατεία Μαρκά. Είναι ακριβώς απέναντι από τη Χαραμόγλειο Βιβλιοθήκη. Το κτίριο μετά το σεισμό του 2003 έπαθε σημαντικές ρωγμές και μέχρι σήμερα -παρότι η ζημιές του σεισμού αποκαταστάθηκαν- παρέμεινε κλειστό.

Τις τελευταίες μέρες το κτίριο που στεγάζεται η Βιβλιοθήκη ξανάνοιξε και γίνεται μια προσπάθεια ταξινόμησης όλου του υλικού.

Το μεγαλύτερο μέρος των βιβλίων και του αρχείου της Συλλογής του Νίκου Σβορώνου είχε παραμείνει στη Γαλλία ακόμα και μετά την επιστροφή του ιδίου και μετεγκατάστασή του στην Ελλάδα τα πρώτα έτη της μεταπολίτευσης. Φαίνεται ότι με την επιστροφή του στην Ελλάδα ο Νίκος Σβορώνος μετέφερε μόνο τα πιο απαραίτητα για τις επιστημονικές του εργασίες βιβλία και σ’ αυτά προστέθηκε ένας αριθμός νέων τίτλων από αγορές ή δωρεές. Ο κατάλογος των Βιβλίων της Γαλλίας περιλαμβάνει περίπου 3004 τίτλους ενώ ο κατάλογος των εν Ελλάδι βιβλίων περιλαμβάνει περίπου 1581 τίτλους.

Το 2011 ολοκληρώθηκε η μεταφορά όλου του υλικού στη Λευκάδα που περιλάμβανε 81 επί πλέον κούτες.
Το αρχειακό υλικό είναι ομαδοποιημένο στις ακόλουθες κατηγορίες:
Έγγραφα, αποκόμματα εφημερίδων, σπάνια φυλλάδια και εφημερίδες της δεκαετίας του 40 (αντίσταση, εμφύλιος, παράνομος τύπος, κλπ), φυλλάδια και εφημερίδες της περιόδου του αντιδικτατορικού αγώνα (1967-1974), αδημοσίευτες διδακτορικές διατριβές.

Η αίθουσα που στεγάζεται η Βιβλιοθήκη είναι όμορφη και δείχνει να είναι εργονομικά σχεδιασμένη, έχει δε μια πανοραμική άποψη σε όλη την πλατεία Μαρκά. Το κτίριο όμως εξακολουθεί να χρειάζεται επισκευές. Τα κουφώματα είναι σε άθλια κατάσταση. Το χειμώνα με τις βροχές ίσως υπάρξει πρόβλημα στεγανότητας για το πολύτιμο υλικό που περιλαμβάνει.

Ο Νίκος Σβορώνος γεννήθηκε το 1911 στη Λευκάδα και πέθανε το 1989 στην Αθήνα. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εργάσθηκε στο Μεσαιωνικό Αρχείο της Ακαδημίας Αθηνών. Πήρε μέρος στην αντίσταση κατά της γερμανικής κατοχής μέσα από τις γραμμές του ΕΛΑΣ.
Το 1945, χάρις τις ενέργειες του διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου Οκτάβ Μερλιέ και με υποτροφία της Γαλλικής Δημοκρατίας, κατέφυγε στη Γαλλία μαζί με άλλους αριστερούς διανοούμενους. Το 1955 του αφαιρέθηκε η ελληνική ιθαγένεια και το 1961 απέκτησε τη γαλλική.
Το 1962 απέκτησε το doctorat τρίτου κύκλου και το 1975 ανακυρήχθηκε Docteur es Lettres της Σορβόννης.
Εργάσθηκε στο CNRS και δίδαξε ως διευθυντής σπουδών στην Ecole Pratique des Hautes Etudes (IV Section) ιστορία των θεσμών της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Μετά την πτώση της δικτατορίας δίδαξε στα πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Κρήτης, διετέλεσε μέλος της διοικούσας επιτροπής του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, και ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ των Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης.

Η κυρία Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού, Έφορος Βιβλιοθηκών Πνευματικού Κέντρου Δήμου Λευκάδας, η οποία έχει την ευθύνη του έργου της αναγέννησης και λειτουργίας της Βιβλιοθήκης σημειώνει τα παρακάτω:

«H Βιβλιοθήκη Σβορώνου συνιστά μια από τις σημαντικότερες πνευματικές δομές της Λευκάδας και η δωρεά της προς το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Λευκάδας, ένα πεδίο ευθύνης για τη λειτουργία και την πολλαπλή της αξιοποίηση. Πρόκειται για μια μεγάλη ακαδημαϊκή-επιστημονική βιβλιοθήκη, η οποία-πέρα από την τεκμηρίωση του διανοητικού, επιστημονικού και ερευνητικού διαμετρήματος του κατόχου της, του ιστορικού Νίκου Σβορώνου, προσφέρει τη δυνατότητα ανάπτυξης της ιστορικής έρευνας στον τόπο μας αλλά και ευρύτερα. Μαζί με τη Χαραμόγλειο Ειδική Λευκαδιακή Βιβλιοθήκη και τα ΓΑΚ Λευκάδας μπορούν να στηρίξουν την ιστορική έρευνα και να παραγάγουν νέα γνώση.

»Ως Έφορος Βιβλιοθηκών του Πνευματικού Κέντρου –ρόλο που μου ανέθεσε ο Δήμαρχος Λευκάδας κ. Κώστας Δρακονταειδής, ο οποίος από την αρχή της ανάληψης των καθηκόντων του επέδειξε ενδιαφέρον για το άνοιγμα της Βιβλιοθήκης, έχω προχωρήσει σε ένα σχεδιασμό που θα επιτρέψει την όσο το δυνατόν ευρύτερη πολιτισμική, εκπαιδευτική και ακαδημαϊκή λειτουργικότητα της πολύτιμης αυτής κληρονομιάς.

»Έπειτα από αλλεπάλληλες επισκέψεις μου στην κλειστή και εγκαταλελειμμένη για χρόνια Βιβλιοθήκη Σβορώνου και αποτίμηση της πραγματικότητας της Βιβλιοθήκης, πρότεινα ως πρώτη προτεραιότητα την πρόσληψη Βιβλιοθηκονόμου και ταυτόχρονα την αντιμετώπιση των κτιριακών προβλημάτων. Η κ. Ελένη Λογοθέτη, η οποία πρόσφατα ανέλαβε τα καθήκοντά της ως βιβλιοθηκονόμος, σε αγαστή συνεργασία μαζί μου, έχει ήδη αρχίσει το έργο της ταξινόμησης του περιεχομένου της Βιβλιοθήκης και του ευτρεπισμού τού για χρόνια εκαταλελειμμένου χώρου. Με αυξημένη συναίσθηση ευθύνης απέναντι στο διανοητικό μόχθο ενός σημαντικού ανθρώπου και στη σημασία της πνευματικής του κληρονομιάς έχω οργανώσει ένα σχέδιο ανάπτυξης και αξιοποίησης της Βιβλιοθήκης. Συγκεκριμένα:

»Την ταξινόμηση και καταγραφή του περιεχομένου της Βιβλιοθήκης και την όσο το δυνατόν ευχερέστερη διάθεσή της στον μελετητή. Kαι για τον σκοπό αυτό την ένταξή της στο εγγύς μέλλον σε ηλεκτρονικό πρόγραμμα ψηφιοποίησης.

»Την επισκεψιμότητα της Βιβλιοθήκης και την εκπαιδευτική αξιοποίησή της από τα σχολεία του νομού και το τοπικό ΤΕΙ, αν και γνωρίζουμε την ιδιαιτερότητά της και τον υψηλό βαθμό επιστημονικής εξειδίκευσης που απαιτεί. Την παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού για την αποτελεσματική παιδαγωγική ξενάγηση στη Βιβλιοθήκη και την εσωτερίκευση της γνώσης που η εμπειρία της Βιβλιοθήκης προσφέρει.

»Τη διασύνδεσή της με τα Τμήματα Ιστορίας, και Αρχειονομίας και Βιβλιοθηκονομίας του Ιόνιου Πανεπιστημίου και του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, αλλά και άλλων ακαδημαϊκών ιδρυμάτων για την πρακτική άσκηση των φοιτητών, την αξιοποίησή της στη συγγραφή προπτυχιακών και μεταπτυχιακών εργασιών, στην υποστήριξη και τόνωση του ερευνητικού ιστορικού έργου.

»Την ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων και ξεναγήσεων στο χώρο και στο περιεχόμενο της Βιβλιοθήκης.

»Την ανάδειξη της Βιβλιοθήκης σε πεδίο επιστημονικής αναζωογόνησης στο χώρο της Ιστορίας και των Κοινωνικών Επιστημών γενικότερα, με την ανάληψη πρωτοβουλιών διοργάνωσης επιστημονικών συναντήσεων (ημερίδων, συνεδρίων, σεμιναριακών μαθημάτων, διαλέξεων κ.λ.π.) που θα τονώσουν και την επικοινωνία με τις έννοιες και τον προσανατολισμό των σύγχρονων ιστορικών σπουδών και μεθόδων έρευνας.

»Την πρόσκληση ειδικών επιστημόνων Ελλήνων και ξένων από το χώρο της Ιστορίας και των Κοινωνικών Επιστημών για την προαγωγή της επικοινωνίας των κατοίκων του τόπου μας με θέματα ιστορικού ενδιαφέροντος και τις νέες προσεγγίσεις σ’ αυτά.

»Για όλους αυτούς τους λόγους και με δεδομένη την ευαισθησία –και τη νομική ευαισθησία- μιας τέτοιας Βιβλιοθήκης, έχω αρχίσει επικοινωνία με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και σύντομα, από την αρχή της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς, θα έχουμε την πρώτη συνεργασία, αφού προηγουμένως διευθετηθούν ζητήματα γύρω από τη συντήρηση του υπάρχοντος κτιρίου και την πρώτη καταγραφή του υλικού. Θα απαιτηθεί βέβαια η άμεση ψηφιοποίησή του, και ο εξοπλισμός της Βιβλιοθήκης με σύγχρονα ηλεκτρονικά μέσα, προσπάθεια που συντελείται σε συνεργασία με τον Δήμαρχο και το Πνευματικό Κέντρο. Προϋπόθεση άλλωστε για κάθε έργο είναι να κατανοήσουμε την αξία και τη σημασία του, όχι μόνο για τον ειδικό αλλά για την πνευματική ανάπτυξη ολόκληρης της κοινωνίας που εναγώνια την επιζητεί και την έχει ανάγκη. Κι αυτό πιστεύω ότι πρέπει να μας γίνει συνείδηση πια για τις προτεραιότητες και την ποιότητα των επιλογών μας.»

Σχετικά άρθρα: Ο διαχρονικός δάσκαλος Ν. Σβορώνος