HomeΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣΗ καταστροφή των δασικών οικοσυστημάτων ενδέχεται να γεννά πανδημίες;

Η καταστροφή των δασικών οικοσυστημάτων ενδέχεται να γεννά πανδημίες;

Δ/νση Δασών Αιτωλ/νιας
Δελτίο Τύπου.

Παγκόσμια ημέρα δασοπονίας σήμερα, και λόγω της πανδημίας που έχει επέλθει μήπως θα πρέπει να σκεφτούμε πλέον ώριμα, τα δασικά οικοσυστήματα και την σπουδαιότητας τους και ότι η καταστροφή τους ενδέχεται να γεννά πανδημίες?

Μήπως θα πρέπει να αναλογιστουμε πολύ σοβαρά και στο πλαίσιο που αναδεικνύει η νέα πανδημία που ζούμε, τη σημασία και σπουδαιότητα της βιοποικιλότητας και της υγείας των οικοσυστημάτων.

Η καταστροφή των οικοσυστημάτων απειλεί με εξαφάνιση πολλά είδη, συμπεριλαμβανομένων φαρμακευτικών φυτών αλλά και χρήσιμων ζώων, στα οποια ο άνθρωπος αλλά και η επιστήμη ανέκαθεν βασιζόταν. Τα είδη που επιβιώνουν, καταφευγουν στα οικοσυστήματα μειωμένης πια έκτασης μετά τις καταστροφές. Το αποτέλεσμα είναι αυξημένες πιθανότητες στενής και επαναλαμβανόμενης επαφής των ζώων με τον άνθρωπο, πράγμα που επιτρέπει στα μικρόβια να εισέρχονται στο σώμα μας, όπου, από καλοήθη, γίνονται θανάσιμα παθογόνα.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο ιός Έμπολα. Μια μελέτη του 2017 αποκάλυψε ότι οι εστίες του ιού, η πηγή του οποίου εντοπίστηκε σε διάφορα είδη νυχτερίδων, είναι πιο συχνές σε περιοχές της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής που υπέστησαν πρόσφατα αποψίλωση των δασών. Όταν αποψιλωνουμε τα δάση τους, αναγκάζουμε τις νυχτερίδες να εγκαταλείψουν τους οικότοπους τους, και καταφύγουν στα δέντρα των κήπων μας και των αγροκτημάτων μας. Είναι λοιπόν εύκολο να φανταστεί κανείς τη συνέχεια: ένας άνθρωπος καταπίνει το σάλιο νυχτερίδας δαγκώνοντας ένα φρούτο που έχει καλυφθεί από αυτό ή, ενώ προσπαθεί να κυνηγήσει και να σκοτώσει αυτόν τον ανεπιθύμητο επισκέπτη, εκτίθεται σε μικρόβια που καταφεύγουν στους ιστούς του. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο ένας μεγάλος αριθμός ιών, των οποίων οι νυχτερίδες είναι φορείς και οι οποίοι παραμένουν ακίνδυνοι όσο μένουν πάνω τους, καταφέρνουν να διεισδύσουν στους ανθρώπινους πληθυσμούς – ας παραθέσουμε για παράδειγμα τον ιό Έμπολα, αλλά και τον Νίπα (Nipah – κυρίως στη Μαλαισία ή το Μπαγκλαντές) ή τον ιό Marburg (ιδιαίτερα στην Ανατολική Αφρική). Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται «πέρασμα του φραγμού του ανθρώπινου είδους». Αν αρχίσει να συμβαίνει συχνά, μπορεί να επιτρέψει στα μικρόβια να προσαρμοστούν στο σώμα μας και να εξελιχθούν σε σημείο να γίνουν παθογόνα.

Το ίδιο ισχύει και για τις ασθένειες που μεταδίδονται από τα κουνούπια, καθώς έχει διαπιστωθεί συσχέτιση μεταξύ της εμφάνισης επιδημιών και της αποψίλωσης των δασών – με τη διαφορά ότι εδώ το πρόβλημα είναι λιγότερο η απώλεια οικοσυστημάτων και περισσότερο η τροποποίησή τους. Μαζί με τα τα δέντρα, εξαφανίζονται το στρώμα οργανικής ουσίας νεκρών φύλλων και οι ρίζες. Το νερό και τα ιζήματα κυλούν ευκολότερα σε αυτό το γυμνό και πλέον ηλιόλουστο έδαφος, σχηματίζοντας νερόλακκους οι οποίοι είναι ευνοΐκός τόπος για την αναπαραγωγή των κουνουπιών που είναι φορείς της ελονοσίας. Σύμφωνα με μια μελέτη σε 12 χώρες, τα είδη κουνουπιών που είναι φορείς παθογόνων μικροοργανισμών για τον άνθρωπο, βρίσκονται σε διπλάσιο αριθμό στις αποψιλωμένες περιοχές, από ό,τι στα άθικτα δάση.

Η καταστροφή των οικοσυστημάτων επιδρά επίσης με την τροποποίηση του πληθυσμού των ειδών, γεγονός που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο διάδοσης παθογόνων παραγόντων. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο ιός του Δυτικού Νείλου, που μεταφέρεται από αποδημητικά πτηνά. Η αποψίλωση των δασικών οικοσυστημάτων καταστρέφει τις οίκοΦωλεες και έτσι τα πτηνά που κατοικούν σε συγκεκριμένο είδος οικοσυστημάτων, όπως οι δρυοκολάπτες και οι νερόκοτες, έχουν πληγεί περισσότερο από ό,τι πτηνά, όπως οι κοκκινολαίμηδες και τα κοράκια, που δεν χρειάζονται συγκεκριμένο είδος οικοσυστήματος. Ενώ τα πρώτα είναι κακοί φορείς του ιού του Δυτικού Νείλου, τα δεύτερα είναι εξαιρετικοί. Εξ ου και η ισχυρή παρουσία τού ιού μεταξύ των κατοικίδιων πτηνών στην περιοχή και η αυξανόμενη πιθανότητα να δει κανείς ένα κουνούπι να τσιμπά ένα μολυσμένο πουλί και στη συνέχεια έναν άνθρωπο.

Ο κατάλογος με τα παραδείγματα από την διεθνή βιβλιογραφία είναι μακρύς και η αναφορά όλων θα ήταν κουραστική. Θα πρέπει όμως να αναλογιστούμε ειδικά σήμερα ότι με την αχαλίνωτη αποψίλωση των δασών, την αστικοποίηση και την εκβιομηχάνιση, παρέχουμε σε μικρόβια τα μέσα για να φθάσουν στο ανθρώπινο σώμα και να προσαρμοστούν.

Ενδεχομένως να ήρθε το πλήρωμα του χρονου ώστε να πρέπει να δούμε ότι η αυξανόμενη ευαλωτότητά μας στις πανδημίες έχει μια βαθύτερη αιτία: την επιταχυνόμενη καταστροφή των οικοσυστημάτων.

Ο Δ/ντης Δασών Αιτωλ/νιας
Νικήτας Μάζης
MSc Δασολόγος-Περιβαλλοντολόγος

Προηγουμενο αρθρο
Οδοντιατρικός Σύλλογος Πρέβεζας: όταν καταλαγιάσει η πανδημία οι ευθύνες θα αποδοθούν
Επομενο αρθρο
Ακύρωση κι αλλαγή παραχώρησης σε άλλη εταιρεία της εκμετάλλευσης του τουριστικού περιπτέρου στο Κάστρο

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.