HomeΕΛΙΞΗΡΙΑ ΜΝΗΜΗΣΗ Λευκάδα της δεκαετίας του 1950 όπως την φωτογράφισε ο Κώστας Μπαλάφας

Η Λευκάδα της δεκαετίας του 1950 όπως την φωτογράφισε ο Κώστας Μπαλάφας

Ο Κώστας Μπαλάφας (1920 -2011) ανήκει στη γενιά των μεταπολεμικών Ελλήνων δημιουργών που με το έργο τους στιγμάτισαν την εγχώρια φωτογραφία, πέρα απ’ το ότι στην ουσία τη δημιούργησαν. Το φωτογραφικό του έργο δεν είναι παραγγελία κάποιου οργανισμού, αλλά παράγγελμα του απλού καθημερινού ανθρώπου, μια μοναχική καλλιτεχνική, φωτεινή διαδρομή σε δύσβατα και κακοτράχαλα φωτογραφικά μονοπάτια.

Γεννημένος στο χωριό Κυψέλη της Άρτας, είναι ο τελευταίος από μια γενιά φωτογράφων οι οποίοι διαμόρφωσαν και καθόρισαν τη φωτογραφία της μεταπολεμικής Ελλάδας. Με εργαλεία πρωτόγονα, με μέσα πενιχρά.

Υπηρξε φωτογράφος της παράδοσης της ελληνικής υπαίθρου, με τα γιοφύρια της, τα χειμαδιά, τα παζάρια, τη σχέση μανάδων και παιδιών, τους αναστενάρηδες της Θεσσαλονίκης, τους ψαράδες στα νησιά, όλους τους ανθρώπους του μόχθου.

Το 2008 δώρισε το φωτογραφικό αρχείο του στο Μουσείο Μπενάκη, αποτελούμενο από 15.000 ασπρόμαυρα αρνητικά από το 1939 έως το 2000 και 60 ταινίες μικρού μήκους έτοιμες για ψηφιακή επεξεργασία, με κεντρικό θέμα τα ήθη και τα έθιμα της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας.

Στα πολλά εξερευνητικά ταξίδια που έκανε τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 ήταν και η Λευκάδα. Συγκινήθηκε από τον αρχέγονο μόχθο των γυναικών στις αλυκές του νησιού. «Ήταν σαν τις Καρυάτιδες σε κόντρα φως. Με τους τεντζερέδες που ήταν γεμάτοι αλάτι, να πηγαινοέρχονται σε διαγώνιες γραμμές μέσα στο κάτασπρο από το αλάτι τοπίο των αλυκών», θυμάται. «Πόσο επιδέξια κινούνταν, παρά το βάρος στο κεφάλι. Πόσο περήφανες και απέριττες ήταν οι κορμοστασιές τους. Νεαρά κορίτσια της Λευκάδας μαζί με γηραιότερες γυναίκες σε μια ατέρμονη σειρά, ανέβαιναν πάνω στους λόφους από αλάτι καθώς ανέμιζαν τα μπαλωμένα παραδοσιακά τους φορέματα. Αυτές τις γυναίκες δεν τις ξέχασα ποτέ στη ζωή μου. Λυπάμαι που δεν θυμάμαι τα ονόματά τους».

13

Γι’ αυτό και επέστρεψε ξανά και ξανά στο όμορφο νησί του Ιονίου για να τις φωτογραφίσει αλλά και να τις κινηματογραφήσει «παρά τις τρομερές δυσκολίες της εποχής και το πάρα πολύ ακριβό φιλμ», εξηγεί.

14

1

2

4

5

6

8

9

10

11

12

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

38

Προηγουμενο αρθρο
Παραλία Γιαλός: Πανέμορφη, αλλά απροσπέλαστη προς το παρόν
Επομενο αρθρο
Mε επιτυχία πραγματοποιήθηκε το Χριστουγεννιάτικο παζάρι Νυδριού

2 Σχόλια

  1. Χ.Μ
    22 Οκτωβρίου 2023 at 19:27 — Απάντηση

    Ο Κ. Μπαλάφας, «ζυμωμένος με την στουρναρόπετρα της γης που τον γέννησε», κουβαλώντας «τη σκληρότητα του Ηπειρώτη, αυτήν του κακοτράχαλου βουνού», όπως γράφει ο ίδιος, απεικόνισε με τον φωτογραφικό του φακό ανθρώπους, αξίες, ιδέες, ιδανικά μιας Ελλάδας από το παρελθόν.
    Χάρη στον αμείλικτο ρεαλισμό του φωτογραφικού του φακού απομόνωσε όλα όσα είχαν αισθητική αξία και νόημα, «για να τους δώσει ακριβώς αυτή την αίγλη που έχει η τέχνη, τη μαγεία της αλήθειας και της πραγματικότητας».
    Δε χωρεί αμφιβολία πως τα πλούσια φωτογραφικά κοιτάσματα του Κ. Μπαλάφα, που πάσχισε σε όλη του τη ζωή να γνωρίσει τους ανθρώπους, τα έργα τους και τα συναισθήματά τους, είναι, μια αληθινή πλευρά της Ελλάδας.
    «Είδα από κοντά, έζησα, τους ανθρώπους του μόχθου και της βιοπάλης με τη λαγαρή σκέψη και την ξεκάθαρη λογική, τους ξωμάχους της κακοτράχαλης γης, ανθρώπους αγνούς και φιλότιμους να ορκίζονται στη φιλία και το ψωμί, που έγιναν ένα, σκληροί, με τη στουρναρόπετρα της γης που τους γέννησε, να οργώνουν με το ξύλινο αλέτρι την άγονη γη, να έχουν το χώμα σφηνωμένο στα νύχια και να το ποτίζουν με ιδρώτα για να το κάνουν να καρπίσει».
    Είναι , θαρρώ, χρέος, όλων των τοπικών φορέων και των πολιτών να δουν με πολλή προσοχή και σεβασμό όλες εκείνες τις συγκινητικές μορφές που έγραψαν την ιστορία του τόπου, και την ιστορία του Έθνους μας. Και είναι θέμα, προτεραιότητας για τις τοπικές αρχές, η ανάδειξη του τοπικού πολιτισμού και της τοπικής παράδοσης και όσων προσφέρουν σ αυτή την κατεύθυνση.

  2. Αναγνώστης
    22 Οκτωβρίου 2023 at 04:36 — Απάντηση

    Ο κορυφαίος κλασικός αρχαιολόγος και καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, για 41 χρόνια διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη Άγγελος Δεληβοριάς στο εισαγωγικό του σημείωμα στο βιβλίο του Κώστα Μπουμπουρή «O Κώστας Μπαλάφας και η Ελλάδα του», έγραψε μεταξύ άλλων:
    «Ο εγκάρδιος χαιρετισμός και η βαθιά μου υπόκλιση έχουν ως παραλήπτη τους έναν σπουδαίο φωτογράφο, έναν μεγάλο καλλιτέχνη, έναν σπάνιο άνθρωπο ο οποίος γνώρισε και αγάπησε όσο λίγοι την Ελλάδα..
    Σε μια περίοδο σκοτεινή, όπως αυτή που διανύουμε, όσα μας υπενθυμίζει με τις φωτογραφίες του ο Κώστας Μπαλάφας δεν καλλιεργούν μόνο τις αντιστάσεις μας, ούτε μας καταπραΰνουν μόνο παρηγορητικά. Αλλά τονώνουν και τη μαχητική μας διάθεση με τα πρότυπα που μας προσφέρουν για αξίες, αρχές και υποδείγματα περασμένων καιρών, για στιγμές κατά τις οποίες το νόημα της συμμετοχής σε κοινούς αγώνες είχε διαφορετικό περιεχόμενο, για τα βιώματα του δράματος της ανάγκης και του μεγαλείου των εκρήξεων, για τις κεραίες που επιτρέπουν στα μεγάλα ταλέντα να διακρίνουν τις ποιότητες των πραγμάτων και να αναμεταδίδουν τα μηνύματά τους.
    Μηνύματα αυτοσυνειδησίας, περισσότερο απαραίτητα σήμερα από κάθε άλλη φορά. Διαβάζοντας στην παρούσα έκδοση το προλογικό σημείωμα του Μπαλάφα, διαπιστώνω και πάλι πόσο άμεσα εξαρτημένη είναι η μεγάλη τέχνη από την εγρήγορση της συνείδησης και τη συναίσθηση του καθήκοντος.
    Από έναν υψηλό δείκτη αυτογνωσίας και τη συναίσθηση του κόστους των δακρύων και του αίματος, του πόνου και των συμφορών. Αλλά και από μια διάθεση προσφοράς, από την αναγνώριση της σημασίας που έχει η εμπέδωση των διδαγμάτων, η πειθαρχία της μαθητείας και η έγνοια για τις επόμενες γενιές.
    Κάπως έτσι μελοποιήθηκε το υμνητικό που αναπέμπουν οι φωτογραφίες του στα ανθρώπινα μεγέθη, με κεντρικό θέμα μια απροκάλυπτη υπερηφάνεια για τη χώρα αυτή και για όσους την κατοίκησαν, την υπερασπίστηκαν και εξακολουθούν να ανθίστανται θέλοντας να περισώσουν το τραυματισμένο της κύρος».

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.