Η Λευκάδα του ’80 σε άσπρο – μαύρο (Το νησί με τις σκάλες και τις λιθιές)

«Ο Λευκαδίτης είναι καλός και ακούραστος καλλιεργητής. Μα ποτέ η έκταση γης, που του ανήκε δεν ήταν αρκετή. Πάντα κακοτράχαλη και περιορισμένη. Εντούτοις η ανάγκη να επιβιώσει, κι αυτός και η οικογένειά του, του ‘δινε τη δύναμη της επιμονής, τον έκανε και εφευρετικό ακόμα, έτσι που μετέβαλλε πεισματικά τα βραχερά κι αφιλόξενα πλάγια σ’ ομορφοδουλεμένα κτήματα.

«Έτσι σι ορεινές πλαγιές φυτευτήκαν με αμπέλια και οι πεδινές με ελιές. Μια μεγάλη επίσης έκταση, πεδινή ή πλαγερή – τα χωράφια – σπέρνονταν με δημητριακά, κυρίως σιτάρι.

«Για να συγκρατεί το χώμα στα κατηφορικά εδάφη, τα πρανή, που παρασέρνονταν απ’ τις πολλές βροχές, αλλά και για να δουλεύει άνετα, εφάρμοσε το σύστημα των λιθιών σε γενική κλίμακα, έτσι που σπάνια το βρίσκεις σε άλλον τόπο, έστω και φτωχοχώματο όπως η Λευκάδα.

»Ύψωνε δηλ. με πέτρες που έβγαζε μέσα από το ίδιο του το κτήμα, σκάβοντας βαθειά για να το βελτιώσει, μονούς ξερότοιχους (χωρίς λάντζα) που βάσταγαν τα χώματα και ίσιωναν τον τόπο κλιμακωτά. Έτσι δημιουργούνταν οι άλλοτε πλατειές κι άλλοτε στενότερες σκάλες που έδιναν στο κτήμα οριζόντιες επιφάνειες.

»Αυτό το θέαμα παρουσίαζαν σι πλαγιές του νησιού, απ’ τη μιαν άκρη του ως την άλλη, κι ήταν να χαίρεσαι αληθινά την εργατικότητα και την υπομονή των ανθρώπων που πότιζαν, κυριολεκτικά, τη γη με τον ιδρώτα τους και την έκαναν να παράγει σε αφθονία ολόμεστους και εύχυμους καρπούς.

»Ήταν αληθινή ευλογία τούτες οι αμπελόφυτες – κατά το πλείστον – πλαγιές και χαιρόσουν να βλέπεις τα θρασεμένα κλήματα να προβάλλουν γιομάτα τσαμπιά ανάμεσα από γρανιτώδεις πέτρες.

»Κι αυτό το απόκτημα των χεριών του το ‘θελε πάντα καθαρό και περιποιημένο, απαλλαγμένο από τα κάθε λογής επιβλαβή θαμνώδη ριζώματα, από τα αγκάθια, τα βάτα κ.λπ.

»Ακόμα και τις μικροπέτρες, τα σόμπολα, που ξεχώριζαν στην επιφάνεια τα μάζευε και τα κανε βολιό (= σωρό) σε μιαν άκρη του κτήματος.

»Ήταν λοιπόν κι ομορφοδούλης, πραγματικός νοικοκύρης στο φτωχικό του, κι έκανε τη νύχτα μέρα. Τώρα αν οι απολαβές αντιστοιχούσαν στον τόσο μόχθο του είναι άλλο θέμα. Σίγουρα όχι. Απλώς κατάφερνε να επιβιώνει ζώντας μια στερεμένη ζωή, πάντα φτωχός και καταφρονεμένος.

»Σήμερα τούτες οι σκάλες στη Λευκάδα καταρρέουν και σβήνουν σε μιαν ατέλειωτη και θαμνώδη κατηφόρια. Κανείς πια δε σηκώνει μια πέτρα, έστω, με τα χέρια του να στυλώσει την καταρρέουσα λιθιά.

»Κάποτε εδώ σ’ αυτά τα βράχια ήταν απέραντοι κι ολόδροσοι αμπελώνες. Χαρά Θεού! Μια τέτοια επιγραφή θα ‘πρεπε να στηθεί κάπου εκεί για να θυμίζει το μόχθο και τη νοικοκυροσύνη του παλιού Λευκαδίτη γεωργού.*

*Πανταζή Κοντομίχη: «Τα Γεωργικά της Λευκάδας», Εκδόσεις Γρηγόρη.

* Για να δείτε όλες τις φωτογραφίες της Καίτης Κακαβούλη κάντε [κλικ εδώ]