HomeΕΛΙΞΗΡΙΑ ΜΝΗΜΗΣΗ ξενιτιά και τα τραγούδια της

Η ξενιτιά και τα τραγούδια της

Επιμέλεια: Πηνελόπη Κοψιδά

Το κείμενο και τα τραγούδια που ακολουθούν αναφέρονται στην αποδημία και αποτελούν τμήμα προπτυχιακής εργασίας της φιλολόγου Σταυρούλας Βερυκίου (1946-2002). Η εργασία περιλαμβάνει συλλογή λαογραφικής ύλης από το χωριό Δρυμώνα Λευκάδας, που είναι και ο τόπος καταγωγής της φιλολόγου, κατά το έτος 1969. Η καταγραφή, που έγινε με τρόπο άμεσο και έχει τη μορφή του ρέοντα προφορικού λόγου όσων έδωσαν τις πληροφορίες, χωρίς η γλώσσα να υποστεί καμιά επεξεργασία, μας κάνει κοινωνούς μιας διαλέκτου πηγαίας και γνήσιας της ορεινής Λευκάδας, η οποία τείνει να εξαφανιστεί.
(Έχει διατηρηθεί η ορθογραφία του πρωτοτύπου, πλην του πολυτονικού συστήματος)

Α π ο δ η μ ί α

Μέχρι το 1910 δεν υπήρχε ξενητιά για τους Λευκαδίτες, καθότ΄ η Ήπειρο, απ΄την Πρέβεζα κι απάν΄ ήτανε Τουρκοκρατούμενη και μοναχά μερικοί εγκληματίες φεύγανε λαθραία στο τούρκικο για ν΄αποφύουνε το νόμο. Κάποιος ξαδερφός μου, ο Θοδωρής, ήτανε στρατιώτης στο Άκτιο τσ΄ Πρέβεζας. Είναι μακρυά απ΄το χωριό μας περίπου 30 χιλιόμετρα. Θυμάμαι πόγραψε κι έλεγε ότι βρίσκεται μακρυά απ΄την πατρίδα. Μεγαλύτερη ξενητιά δεν θυμάμαι νάτανε. Και νάτανε λίοι, ήτανε εκείνοι πολύ λίοι (λίγοι) πούτανε φευγάτ΄.

Από το 1912 κι ύστερα άνοιξε η Β. Αμερική. Τότενες εφύβγανε πολλοί. Άμα θα ξενητεύονταν κανένας απ΄το χωριό μας, εγύριζε απ΄το πρωί κι αποχαιρέταε ούλους τσ΄ χωριανούς στα σπίτια τσ΄. Το βράδυ συμμαζωνόντανε στο σπίτ΄ αυτουνού που θα ξενητευόντανε οι συγγενήδες του και οι φίλοι τ΄ και γλεντάανε όλη νύχτα με τραγούδια της ξενητιάς.

Το πρωί που θα φευγε, έβγαινε όλο το χωριό για να τόνε ξεπροβοδίσει. Απ΄τσ΄ δικούς του, του χαρίζανε κάτι για να τσ΄ θυμάται στα ξένα που θα πάη (πετσέτες του προσώπου, μαντανίες, εσώρουχα).

Πληροφοριοδότης: Τιμολέων Βερύκιος- Ετών 72 – Απόφοιτος 4τάξιου Δημοτικού.

Τραγούδια της ξενιτιάς

Δρυμώνας 1969 – όλο το χωριό έχει μαζευτεί να αποχαιρετίσει τον Σπυρογιάννη Ε. Φίλιππα που φεύγει για την Αμερική.

Μια μάνα απόψε μάλλωνε, μαλλώνει με το γυιο της
Γυιόκα μ΄ στα ξένα να μη πας κι απ΄το χωριό μη φεύγης
στα ξένα μάννα δε θα βρης το πόνο σου να λέγης
κι η ξενητειά είναι βαριά έχει πολλά φαρμάκια
κι η ξενητειά μου έκανε τα σωθικά μου μαύρα.

-Ξένε μου δε μπεζέρισες τόσο καιρό στα ξένα
στα ξύστρωτα στα ξύσκεπα και στα κακοστρωμένα
για κάνε κι έλα μια φορά, τον Μάη και τον Απρίλη
και τον καϋμένο Αύγουστο να φας γλυκό σταφύλι
~~~~
-Ούλο τον κόσμο γύρισα να βρω γλυκό σταφύλι
γλυκότερο δεν ηύρηκα απ΄της μάννας μου τα χείλη
Που να ΄βρω γω χρυσό χαρτί μαλαματένια πέννα
να γράψω στη μαννούλα μου πως τα περνάω στα ξένα.
~~~~
Τα ξένα έχουν βάσανα τα ξένα έχουν λάβρα
κι η ξενητειά μου έκανε τα σωθικά μου μαύρα
Ο ξένος πουν΄στην ξενητειά πως τον αλησμονούνε
σαν εκκλησά στην ερημιά που δεν τη λειτουργούνε.
~~~~
Ο Ξένος πουν΄στην ξενητειά πρέπει να βάλη μαύρα
να του ταιριάζει η φορεσά με της καρδιάς τη λαύρα.
Επήρα πέννα και χαρτί κι έκατσα να σου γράψω
και μια πεννιά δεν έβαλα χωρίς ν΄αναστενάξω
Αχ, βαχ, γλυκειά μου μάννα!

Μια κόρη ετραγούδησε από γυαλένιο πύργο
τση πήρε αέρας τη φωνή και στο γυαλό την πάη
κι ότι καράβια αρμένιζαν στην άκρη παν κι αράζουν
κι ο καπετάνιος φώναζε απάν΄από την πλώρη

-Τσοπάτε ναύτες τα κουπιά σουρίστρα τη σουρίστρα
ν΄ακούσουμε τη λυγερή σα τι τραγούδι λέει
-Εγώ κι αν ετραγούδησα ξενητεμένο τούπα
έχω αδερφό στην ξενητειά εδώ και δέκα χρόνια.

Ξύπνα πουλάκι μ΄το πρωί κι ανέβα σε κλαράκι
και χτύπα τα φτερούγια σου να πέφτει η δροσά σου
να λούζεται η αγάπη μου εκεί στα ξένα πούνε.

Δρυμώνας 1969 – όλο το χωριό έχει μαζευτεί να αποχαιρετίσει τον Σπυρογιάννη Ε. Φίλιππα που φεύγει για την Αμερική

Ανάθεμά σε Αμερική, παν τα ματάκια μου βροχή
μας επήρες τους λεβέντες, και ρημώσαν οι ταβέρνες.
~~~~
Παν΄τα κορίτσια για νερό, βρίσκουν τον τόπο αδειανό
και κάθονται και κλαίνε, πουν΄τα παλληκάρια λένε.
~~~~
Στο βαπόρι εμπήκανε, στη Ν. Υόρκη εβήκανε
γυρίζνε τριγυρίζνε και κανένα δε γνωρίζνε.
~~~~
Ανάθεμά σε Αμερική και σένα Καστριγκάρι (έλεγχος μεταναστών)
που παίρνεις τα παιδάκια μας και τρέμω σαν το ψάρι.

Πληροφοριοδότης:Γαρυφαλλιά Βερυκίου-ετών 66-αγράμματος.

 

*Ο Σπυρογιάννης φίλιππας γεννήθηκε στο Δρυμώνα το 1939. Τέλειωσε με άριστα το Γυμνάσιο της Λευκάδας, ενώ παράλληλα ασχολήθηκε με τη μουσική, παίζοντας ακορντεόν και μαντολίνο στον Ορφέα. Το 1958 φεύγει μετανάστης στην Αμερική, όπου ζει μέχρι και σήμερα. Φοίτησε στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ, με καθηγητή τον Α. Παπανδρέου και στη συνέχεια ακολούθησε ακαδημαϊκή καριέρα, ως καθηγητής μηχανικής και ελληνικής γλώσσας σε πανεπιστήμια της Αμερικής.

~~~~

– Οι φωτογραφίες προέρχονται από το αρχείο του αδερφού του Σπυρογιάννη φίλιππα, Παναγιώτη Ε. Φίλιππα – βιολιστή και κατασκευαστή εγχόρδων.
– Πηγή κειμένου: Αρχεία ΕΚΠΑ

Προηγουμενο αρθρο
Χωρίς διόδια στις εκλογές -Τι ισχύει για τους δικαστικούς αντιπροσώπους
Επομενο αρθρο
Η «χρωματιστή» πόλη της Λευκάδας τη νύχτα

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.