Η Ομηρική Ιθάκη- Του Νώντα Γαζή

Γράφει ο Νώντας Γαζής

Αν υπάρχει σήμερα σοβαρό πρόβλημα Ομηρικής Ιθάκης, προέρχεται καθαρά από τον κατά άλλα σημαντικό για την εποχή του Γεωγράφο Στράβωνα, κι αν θα υπάρξει κάποτε οριστική επίλυση, θα οφείλεται στον πολύ μεγάλο Γερμανό Αρχιτέκτονα και Αρχαιολόγο Wilhelm Doerpfeld, εγκάρδιο φίλο του τότε Κάιζερ της Γερμανίας αλλά και κορυφαίο Φιλέλληνα.

Έχω την τιμή να σας ανακοινώσω ότι υπήρξε κι ένας άλλος πολύ καλός φίλος του σημαντικότατου αυτού Αρχαιολόγου, ο προπάππος μου Γαζής Χρήστος, ο οποίος φιλοξένησε τον κορυφαίο αυτόν Αρχαιολόγο στο Αρχοντικό του από το 1900 – 1904 στην Παλιοκατούνα Λευκάδας! Μέσα σ’ αυτό το Αρχοντικό μεγάλωναν τα παιδιά του, η γιαγιά μου και ο αδερφός της, ο οποίος ήταν παππούς του Προέδρου της Επτανησιακής Συνομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Ελλάδας, καθώς επίσης και Προέδρου της Ομοσπονδίας των απανταχού Λευκαδίτικων Συλλόγων Ελλάδας κ. Λογοθέτη, ο οποίος μας τιμά σήμερα με την παρουσία του! Όλα αυτά τα 5 χρόνια ο Μέγας αυτός Αρχαιολόγος κάθε φορά που επισκέπτονταν την Λευκάδα για τις ανασκαφές του και την συνολική του Έρευνα φιλοξενούνταν και διέμενε στο Αρχοντικό αυτό του προπάππου μας στην Παλιοκατούνα λίγο πιο πάνω από το Νυδρί.

Από το 1905 και μετά φιλοξενήθηκε στο Νυδρί από την Οικογένεια Στεριώτη, ώσπου ήρθε και τον επισκέφθηκε ο Κάιζερ της Γερμανίας, επιστήθιος φίλος του, τον οποίο ενημέρωσε πλήρως, επισκεπτόμενοι με το πλοίο του Κάιζερ όλα τα νησιά της Ομηρικής Ιθάκης. Αμέσως μετά ο υψηλός αυτός επισκέπτης του έστειλε ένα λυόμενο Σπίτι για να διαμένει και χρήματα με τα οποία δημιούργησε ένα Μουσείο δίπλα από το Σπίτι που έστησε πάνω από την Αγ. Κυριακή.

Στο αρχοντικό αυτό της Παλιοκατούνας, βρήκα ένα μικρό Βιβλίο του Wilhelm Doerpfeld με τίτλο «Δύο Διατριβαί περί Ομ. Ιθάκης», του 1923, μεταφρασμένο από ένα Γιατρό Κερκυραίο φίλο του, τον Αναστάσιο Μιτσιάλη. Το ζήτησα από τον νονό μου και θείο μου Τηλέμαχο και μου το χάρισε! Τον νονό μου Τηλέμαχο και την αδερφή του Πηνελόπη τους βάφτισε ο ίδιος ο Νταίρπφελντ και τον έναν τον ονόμασε Τηλέμαχο και την αδερφή του Πηνελόπη, και αρκετά άλλα παιδιά με αυτά τα ονόματα και μερικά άλλα, όπως Λαέρτη κλπ.

Η πρώτη Διατριβή είχε τίτλο «Η ΟΜΗΡΙΚΗ ΙΘΑΚΗ», που δημοσιεύτηκε στα «Ανάμεικτα PERROT» των Παρισίων το 1902 και η δεύτερη ήταν «ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ ΕΠΙ ΜΙΑΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΎ U. VON WILAMOVITZ – MOLLENDORF», που υποβλήθηκε στην Αρχαιολογική Εταιρεία του Βερολίνου το 1904, με την οποία κατατρόπωνε στην κυριολεξία τον κορυφαίο Φιλόλογο της Ευρώπης, ο οποίος πίστευε ότι δεν υπήρξε ποτέ Τρωικός Πόλεμος αλλά αυτό ήταν μια φαντασίωση του Όμηρου.

Ο Νταίρπφελντ είναι από τους ελάχιστους που αναγνώρισε πολύ νωρίς την Λευκάδα ως την πραγματική Ιθάκη του Οδυσσέα, αφού είχε επισκεφθεί και ερευνήσει το σημερινό Θιάκι, το οποίο δεν τον ενέπνευσε ούτε κατ’ ελάχιστο.

Αυτή λοιπόν η κορυφαία Προσωπικότητα άλλαξε τα πάντα και τάραξε τα νερά της Αρχαιολογικής Επιστήμης και στην Τροία και στην Ελλάδα, εν προκειμένω στην Τετράνησο του Οδυσσέα!

Ο Όμηρος μας βεβαιώνει (και επιβεβαιώνεται και διασταυρώνεται και από τον Βιργίλιο στην Αινειάδα του, και από τον Οβίδιο στις Μεταμορφώσεις του, αλλά και από τον Ύμνο στον Απόλλωνα) ότι το Βασίλειο του Κέφαλου, του Αρκείσιου, του Λαέρτη και του Οδυσσέα αποτελούνταν από ΒΔ προς ΝΑ από 4 νησιά με την εξής σειρά: ΙΘΑΚΗ – ΔΟΥΛΙΧΙΟ – ΣΑΜΗ – ΖΑΚΥΝΘΟΣ και στην ίδια ακριβώς θέση με την ίδια σειρά υπάρχουν σήμερα 4 νησιά με τα ονόματα: ΛΕΥΚΑΔΑ – ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑ – ΙΘΑΚΗ – ΖΑΚΥΝΘΟΣ και μάλιστα αντιστοιχούν απόλυτα και τα μεγέθη. Το όνομα Κεφαλονιά δόθηκε από τον Ηρόδοτο τον π.Χ. αι., γιατί μέχρι τότε ονομάζονταν ΔΟΛΙΧΑ και για κάποια διαστήματα Τετράπολη και Ταφιάς. Η Λευκάδα πήρε το όνομα αυτό από τους τότε Ναυτικούς, από την Λευκάς Πέτρη ή Ακρωτήρι του Λευκάτα, που ήταν ο φόβος και ο τρόμος για να πάει κανείς στην Εσπερία, όπως ονόμαζαν παλιά την Ευρώπη.

Εδώ παρακαλώ την προσοχή σας:

Τα νησιά αυτά δεν μετακινήθηκαν, δεν μεταμορφώθηκαν, δεν μεταλλάχτηκαν, δεν άλλαξαν ούτε τα βουνά τους ούτε οι κάμποι τους, ούτε η φυσιογνωμία τους, παρά μόνο το όνομά τους κάτι το απόλυτα κοινό και γνωστό στους πάντες μετά την Κάθοδο των Δωριέων, αλλά και σε κάθε μετακίνηση οικισμού αυτό πλέον είναι δεδομένο στον Ελληνικό χώρο να μεταφέρουν το όνομα του παλιού οικισμού στον Νέο.

Το Ομηρικό Δουλίχιο έστειλε 40 πλοία στην Τροία, που σημαίνει πολύ μεγάλο νησί, που έστειλε τους περισσότερους μνηστήρες στην Πηνελόπη, που μας οδηγεί σε μεγάλα και πολλά αρχοντόσπιτα, που είχε πολύ μεγάλο Ναυτικό και πουλούσε τις παραγωγές του στα μήκη και τα πλάτη της Μεσογείου, στοιχεία που μας οδηγούν καθαρά στην μονοσήμαντη ταύτιση του Ομ. Δουλίχιου με την σημερινή Κεφαλονιά, το μεγαλύτερο νησί όλων των Επτανήσων και το παραγωγικότερο! Είναι αντιεπιστημονικό και είναι καθαρά υποκειμενικό να το ταυτίζει κανείς με ένα αποδεδειγμένα ακατοίκητο και απίστευτα μικρό νησί των Εχινάδων, το Δόλιχα, έκτασης 30-40 στρ. κάτι που και η τεράστια απόσταση από τα υπόλοιπα είναι απαγορευτική, και μιλάμε για 18 ν.μ. από την κοντινότερη απόσταση από την Ιθάκη και 20 ν.μ. από τον Πόρο της Κεφαλονιάς.

Και ο λεπτολόγος Ποιητής δεν έβαλε τυχαία το σύνδεσμο τε, «Δουλίχιόν τε Σάμη τε» που σημαίνει πολύ κοντινή απόσταση και οπωσδήποτε όχι 18 ν.μ. το ένα από το άλλο, κάτι που μας οδηγεί απ’ ευθείας στην Κεφαλονιά και Ιθάκη 100%! Και το σπουδαιότερο, η Οικογένεια του Μέγη διώχθηκε δια παντός από τον Βασιλιά Αυγεία από όλη την επικράτειά του, άρα και τις Εχινάδες, ακόμη κι αν ήταν έστω και μία κατοικημένη. Πως δικαιολογείται να πήγε η Οικογένεια του Μέγη και να κατοίκησε σε απαγορευμένη από το Βασιλιά Αυγεία περιοχή ακόμη κι αν είχε κατοίκους και γιατί δεν τους εκδίωξε ο Αυγείας; Ο Μέγης ήταν εγγονός του Αυγεία, και ανιψιός του Οδυσσέα, μιας και η Μητέρα του η Κτιμένη ήταν αδερφή του Οδυσσέα. Από πού λοιπόν βρήκε τα 40 πλοία και πήγε στην Τροία. Από ένα ακατοίκητο νησάκι του παππού του που τους εκδίωξε κακείν κακώς; Απλά ήταν ο στόλος που είχε ετοιμάσει ο Οδυσσέας και προσπάθησε κάποια στιγμή να αποφύγει την εκστρατεία αναθέτοντας το στόλο αυτό στον ανιψιό του Μέγη, κι όταν τον κατάλαβε ο Παλαμίδης αναγκάστηκε να δημιουργήσει ένα μικρό στόλο για τον εαυτό του και να πάει στην Τροία για να μην εκτεθεί. Δεν ανέθεσε βέβαια τη διοίκηση στον γαμπρό του, γιατί τον φοβόταν, μιας και εξέθεσε τον πατέρα του Αυγεία στο Δικαστήριο!

Στη θέση του Μεγαλύτερου Νησιού του Οδυσσέα, το Δουλίχιο, βρίσκεται το μεγαλύτερο νησί των Επτανήσων σήμερα με το όνομα Κεφαλονιά! Επίσης το πρώτο νησί που συναντάει κανείς ερχόμενος από Θεσπρωτία προς το Δουλίχιο ήταν η Ομ. Ιθάκη, όπως μας βεβαιώνει ο ίδιος ο Όμηρος και σήμερα σ’ αυτήν τη θέση βρίσκεται το νησί με το σημερινό όνομα Λευκάδα! Δεν χρειάζεται λοιπόν απολύτως καμία φιλοσοφία για την ταύτιση αυτών των 4 νησιών. Αυτή η παραποίηση οφείλεται στον κατά τα άλλα Μεγάλο Γεωγράφο Στράβωνα, ο οποίος μέσα από ένα γραφείο στη Ρώμη έγραψε χωρίς καμία προσωπική επίσκεψη ή διέλευση και γνώση από την περιοχή αυτή και ξεστράτισε σε μεγάλο βαθμό την σωστή και πραγματική ταυτοποίηση των νησιών αυτών σε συσχετισμό με τα Ομηρικά τους ονόματα.

Το απίστευτα μικρό και πολύ χαμηλό αυτό βραχονήσι δεν διαθέτει απολύτως κανένα από τα χαρακτηριστικά που του προσδίδει ο Όμηρος. Τα σπουδαιότερα όμως αρνητικά του στοιχεία είναι ότι βρίσκεται μέσα σε ένα στενό πορθμό κι όχι στην ανοιχτή θάλασσα, ούτε ακριβώς στο διάμεσο των δύο νησιών, και δεν έχει απολύτως κανένα από τα χαρακτηριστικά που του αποδίδει ο Όμηρος! Δεν είναι πριν πατρίδα γαίαν δηλ. Νότια της Ιθάκης, μιας και εκεί ήταν ο προορισμός, γιατί εκεί διαβιούσε ο Εύμαιος. Σε τελευταία ανάλυση το σημερινό Θιάκι έχει πολλά και σοβαρότατα μειονεκτήματα και πολλά άλλα μικρότερα, που με την πιο απλή λογική το αποκλείουν από την Ομ. Ιθάκη.

Εν κατακλείδι

Ο Οδυσσέας στην κρισιμότερη στιγμή της ζωής του, ένα βήμα πριν οι Φαίακες τον μεταφέρουν στην Ιθάκη του, την περιγράφει με απίστευτες λεπτομέρειες στον Αλκίνοο για να προγραμματίσει το πλοίο του και να τον μεταφέρει στην Ιθάκη του! Και οι περιγραφές της Ιθάκης που του δίνει μαζί με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που της αποδίδει ο Όμηρος, είναι:

1. Πανυπερτάτη προς ζόφον, τελευταία όλων προς τη Δύση, που αποκλείει κάθετα το σημερινό Θιάκι.

2. Το σημερινό Θιάκι είναι κοντά στη Ακαρνανική Ακτή ώστε να χρησιμοποιεί καθημερινά πορθμείο ή είναι 20 ν.μ. απ’ αυτήν? Υπάρχει περίπτωση στο σημερινό Θιάκι να ρωτήσει κανείς έναν ξένο «Μήπως ήρθες με τα πόδια?» Μα μόνο ο Χριστός περπάτησε πάνω στη λίμνη της Γαλιλαίας!

3. Έχει η Ιθάκη η σημερινή «εν δ’ όρος αυτή Νήριτον…», ή έχει τρία τουλάχιστον βουνά, ένα βουνό στο Νότιο τμήμα της και 2 (κατ’ άλλους 3) στο Βόρειο?

4. Τα 3 νησιά Δουλίχιο, Σάμη Ζάκυνθος, τα χαρακτηρίζει και είναι «Ήλιδος άντα», κοντά κι απέναντι από την Ηλεία, σε αντίθεση με την Ιθάκη που δεν είναι «Ήλιδος άντα», στοιχείο που οδηγεί 100% στην Λευκάδα!

5. Η φράση «Δουλίχιόν τε Σάμη τε» δηλώνει αιώνιο ζεύγος, απόλυτη εγγύτητα, που σημαίνει απόλυτη ταύτιση με Κεφαλονιά και Θιάκι.

6. Η Ομ. Ιθάκη είναι το πρώτο νησί που συναντά κανείς ερχόμενος από Θεσπρωτία προς το Δουλίχιο κι αυτό μονοσήμαντα είναι η Λευκάδα.

7. Αν η σημερινή Λευκάδα όντως δεν ήταν νησί, όπως διατείνονται κάποιοι, δεν ήταν δηλ. η Ομ. Ιθάκη, αλλά ήταν ακρωτήρι της Ακαρνανίας, τότε θα έπρεπε να υπήρχαν αποδεικτικά στοιχεία διαβίωσης εκεί από τους Λαούς που πέρασαν από την Ακαρνανία Πελασγούς, Λέλεγες, Κουρήτες, Τηλεβόες, Τάφιους, Επειούς, Κεφαλλήνες, Κάρες, Παίωνες, Καύκωνες, κάτι που μέχρι σήμερα δεν έχει ανευρεθεί απολύτως κανένα αποδεικτικό στοιχείο που να αποδεικνύει κάποιο πέρασμά τους.

8. Η ύπαρξη Ναού του Απόλλωνα από το 1300 π.Χ. μονοσήμαντα στη Λευκάδα απ’ όπου έπεσε ο Κέφαλος για τον άτυχο έρωτά του με την Πτερέλη, 4 γενιές πριν τον Οδυσσέα, (Κέφαλος – Αρκείσιος – Λαέρτης – Οδυσσέας) ισχυροποιούν στο έπακρο την Λευκάδα σαν Ομ. Ιθάκη. Οι άλλοι 4 Ναοί του Απόλλωνα είναι του 8ου π.Χ. αιώνα και νεώτεροι, οπότε αποκλείονται και βρίσκονται στην Κέρκυρα και στην Κεφαλονιά.

Το νησί ΑΣΤΕΡΙΣ η ενέδρα των Μνηστήρων για δολοφονία του Τηλέμαχου.
Σύμφωνα με τον Όμηρο το νησί Αστερίς έχει τα εξής χαρακτηριστικά:

1. Τοποθετείται «πριν πατρίδα γαίαν ικέσθαι», δηλ. πριν την πατρική γη!
2. Η Αστερίς τοποθετείται Νότια της Ιθάκης στον ερχόμενο από Πύλο και στο μέσον Ομ. Ιθάκης και Σάμης και νότια της περιοχής που διαβιούσε ο Εύμαιος.
3. Επίσης τοποθετείται «μέσση αλί», δηλ. μεσοπέλαγα
4. Η θέση της προσδιορίζεται ως «μεσσηγύς Ιθάκης τε Σάμοιό τε», ακριβώς στη μέση Ιθάκης και Σάμης
5. Διαθέτει «άκριας ηνεμόεσσας», δηλ. ανεμοδαρμένα ύψη
6. Διαθέτει «λιμένες ναύλοχοι αμφίδυμοι», δηλ. ομοιόμορφα λιμάνια στα οποία η είσοδος είναι δεξιόστροφη των σκαφών και αριστερόστροφη η έξοδος.
7. Ο Απολλόδωρος μας βεβαιώνει ότι μεταξύ των δύο αμφίδυμων λιμανιών υπήρχε ο Οικισμός Αλαλκομενών, που σήμερα έχει κατά 99% ανευρεθεί εκεί που ο Σλήμαν και άλλοι πολλοί τοποθετούσαν παλιότερα την Ομ. Ιθάκη, αλλά η χρονολογία του Κάστρου είναι του 9ου προς 8ου π.Χ. αιώνα, που μας οδηγεί στην μετακίνηση που επέφερε η Κάθοδος των Δωριέων.
8. Έχει στη γραμμή από Πύλο το σημερινό Θιάκι κάποιο νησάκι με όνομα ΑΣΤΕΡΙΣ, με ανεμοδαρμένα ύψη, με αμφίδυμα λιμάνια και μεταξύ των δύο αμφίδυμων λιμανιών οικισμό των Αλαλκομενών; Αρχικά μας διαβεβαίωναν ότι υπήρχε αλλά καταποντίστηκε, κάτι που ξεκάθαρα απέρριψε το σύνολο της Επιστήμης που ερευνά εκεί και τα Πετρέλαια αλλά και την πλάκα της Αφρικής που δημιουργεί τους σεισμούς της περιοχής και τελικά για να κρατήσουν το κλέος και τη δόξα, βρήκαν ένα βραχονήσι, σε εντελώς άσχετη και απαράδεκτη θέση, κοντά στο Β. τμήμα της Κεφαλονιάς που δεν έχει απολύτως καμία σχέση με το νησί που μας περιγράφει ο Όμηρος και το χειρότερο προσβάλλει την νοημοσύνη όσων προσπαθούν να προσεγγίσουν αυτήν την απίθανη άποψη και το ονόμασαν Αστερίς!
9. Το μοναδικό νησί που είναι ακριβές αντίγραφο σε όλες αυτές τις περιγραφές είναι το νησί Αρκούδι, το οποίο βρίσκεται μεταξύ του σημερινού Θιάκι (Ομ. Σάμης) και της Λευκάδας (Ομ. Ιθάκης) κατά την πιο ορθολογική και σωστή άποψη και σύμφωνη με το Ομ. κείμενο.
10. Η ανυπαρξία νησιού Νότια της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης, που αντιπροσωπεύουν τα Δουλίχιόν τε Σάμη τε, είναι πλέον αποδεδειγμένη από τις Έρευνες των Πανεπιστημίων και των Εταιρειών που ερευνούν για Πετρέλαια και που γίνονται συνεχώς στην εν λόγω περιοχή. Μέχρι πρότινος οι Ιθακιστές μας διαβεβαίωναν ότι υπήρχε νησί που καταποντίστηκε, αλλά διαψεύστηκαν.
11. Το νησί που μας υποδεικνύουν τελευταία για ΑΣΤΕΡΙΔΑ έχει έκταση 4.5 στρ., δεν έχει κανένα ύψος, το πολύ 5-6 μ., δεν έχει ανεμοδαρμένα ύψη για παρατήρηση, δεν έχει χώρο για διανυκτέρευση των Μνηστήρων της ενέδρας, δεν έχει αμφίδυμα λιμάνια και το σπουδαιότερο δεν διαθέτει χώρο για τον οικισμό Αλαλκομενές. Είναι πολύ χαμηλού επιπέδου αυτή η τοποθέτηση και υποβιβάζει όσους την υποστηρίζουν, γιατί δεν διαθέτει απολύτως κανένα από τα χαρακτηριστικά που της προσδίδει ο Όμηρος. Είναι πάρα πολύ κοντά στην Κεφαλονιά κι όχι στο μέσον των 2 νησιών και το σπουδαιότερο τα Ανάκτορα είχαν, όπως οι ίδιοι οι Ιθακιστές υποστηρίζουν, οπτικό πεδίο προς τον Πορθμό, κάτι που αν γίνονταν κάτι εναντίον του Τηλέμαχου θα τους έδιωχνε όλους κακείν κακώς η Πηνελόπη από την Ιθάκη και το Παλάτι.

Σας πληροφορώ και σας ενημερώνω ότι από το 1982-83 έστειλα έγγραφη πρόταση στο Υπ. Πολιτισμού όταν ζούσε η Μεγάλη Ελληνίδα Μελίνα Μερκούρη να γίνουν ανασκαφές στο σημερινό Αρκούδι, μεταξύ των δύο «αμφίδυμων λιμένων» του νησιού και αν βρεθεί Οικισμός, όπως μας βεβαιώνει ο Απολλόδωρος, που η πιο λογική ερμηνεία του Όμηρου, μας οδηγεί με την μέγιστη πιθανότητα στο «Αρκούδι = Ομ. Αστερίς». Έτσι και μόνο έτσι θα λυθεί 100% το πρόβλημα Ομηρική. Ιθάκη!

Σας ευχαριστώ που με ανεχθήκατε και η Λευκάδα ελπίζω κάποια μέρα θα αναδειχθεί και θα καταξιωθεί ως Ομηρική Ιθάκη, γιατί τα πάντα και όλες οι περιγραφές εκεί μας οδηγούν!

(Το παραπάνω κείμενο – τοποθέτηση του Νώντα Γαζή, εκφωνήθηκε στην εκδήλωση που οργάνωσε ο Σύλλογος Νυδριού «Βίλχελμ Νταίρπφελντ» σε συνεργασία με το Επιμελητήριο Λευκάδας, στο Μουσείο της Ακρόπολης την Κυριακή 26 Νοεμβρίου και ήταν αφιερωμένη στον Βίλχελμ Νταίρπφελντ, τον μεγάλο Γερμανό Αρχαιολόγο και φιλέλληνα)