Η φύση, το τραχύ τοπίο, οι άνθρωποι και η ζωή τους…

Παρουσιάζουμε παρακάτω αποσπάσματα από την προσφώνηση της προϊσταμένης της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Μαρίας Ρούσσου στην εκδήλωση με θέμα: «Η πορεία ανάπτυξης της Νοτιοδυτικής Λευκάδας κατά την περίοδο 1962 – 72. Μνήμες Ελβετών & Λευκαδίων», που πραγματοποιήθηκε στον κήπο της Βιβλιοθήκης το Σάββατο 16 Σεπτεμβρίου.

Στη συνέχεια αποσπάσματα από την ομιλία του αντιπρόεδρου του Πνευματικού Κέντρου Σπύρου Αρβανίτη κατά την παρουσίαση του βιβλίου του Fritz Berger: (Η ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ – Λευκάδα 1962 -2016) Έκδοση Πνευματικού Κέντρου Δήμου Λευκάδας, από την ίδια εκδήλωση.

Ένα παράδειγμα πετυχημένου αποτελέσματος αρμονικής συνεργασίας & υπέρβασης της διαφορετικότητας

«Η ιδέα αυτής της συνάντησης γεννήθηκε όταν ο κ.Fritz Berger μας προσκάλεσε μια Κυριακή να επισκεφτούμε με την οικογένειά μου τα «πίσω χωριά», για να συναντήσουμε οικεία πρόσωπα και να δούμε επιτόπου τι έγινε εκεί τις δεκαετίες 1960 & 70. Μοιραστήκαμε μια φθινοπωρινή μέρα να μας δείχνει με συγκίνηση βήμα – βήμα, πώς ξεκίνησαν, πού ζήσανε, με χαρές και δυσκολίες, την κοινή τους καθημερινότητα με τους κατοίκους των χωριών.

Ο Fritz (ο Ρίκος όπως τον φωνάζουν) μας οδήγησε στο Διαμπλιάνι, εκεί που Ελβετοί, Ολλανδοί & Γερμανοί απεσταλμένοι της «Χριστιανικής Κίνησης Ειρήνης» CFD, εγκαταστάθηκαν για να βοηθήσουν στην ανάπτυξη της Νοτιοδυτικής Λευκάδας. Με παρότρυνση του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών, σε συνεργασία με την αρχιεπισκοπή, με τον επικεφαλής της τοπικής Εκκλησίας, Μητροπολίτη Δωρόθεο και τους τοπικούς φορείς, ήρθαν στη Λευκάδα τα δύσκολα μετεμφυλιακά χρόνια, για να αντιμετωπίσουν μαζί με τους ντόπιους τις δυσκολίες τους. Άκουγα με ενδιαφέρον για το μικρό θαύμα που συντελέστηκε στις «ηνωμένες πολιτείες» όπως χαριτολογώντας ονομάζουν τα μικρά απομονωμένα χωριά οι κάτοικοι της πόλης. Κάποιοι έχουν ακούσει μέσες άκρες ότι κάτι είχε γίνει στην περιοχή με τους Ελβετούς, κάτι έχουν διαβάσει, κάτι έχουν δει.

Τα μέλη της ομάδας λοιπόν, το «γκρούπι», άνοιξαν δρόμους, έφτιαξαν τουαλέτες και στάβλους, είχαν το Land Rover που μετέφερε κατά περίπτωση αγρότες, ασθενείς και προϊόντα, παρείχαν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, έδειχναν κουκλοθέατρο και παιχνίδια στα παιδιά, τα μάθαιναν πλέξιμο και διάφορες χειροτεχνίες. Στολίζουν δέντρα τα Χριστούγεννα με μήλα και πορτοκάλια και τα παιδιά που επέστρεφαν κρυωμένα απ το σχολειό ήξεραν ότι θα έβρισκαν ζεστό τσάι ή και φαγητό. Όπως λέει η κ. Κατερίνα Κατηφόρη στην αφήγησή της «είχαμε Μ. Παρασκευή και μας έφεραν το Πάσχα».

Υπήρχε το αίσθημα της γενικής στήριξης. Ακόμα κι όταν έπιασε φωτιά το λαγκάδι στα Χορτάτα, κατέφυγαν στους Ελβετούς για βοήθεια. Ιδρύσανε βιβλιοθήκες, με τη βοήθεια και του Συλλόγου αγροτοπαίδων. Το ίδιο διάστημα με τη συμβολή τους εκδίδονται τα περιοδικά «Νότια Λευκάδα» & «Παιδικές φωνές», που δείγματα βρίσκονται στην έκθεσή μας. Όπου εκτίθεται επίσης η μελέτη του Θανάση Καλαφάτη με τίτλο: Αναπτυξιακά προβλήματα της Λευκάδας, Δημοσιευμένη στην εφημερίδα Δημοκρατική Λευκάδα, φύλλο 7 Απρίλη 1976.

Η αποστολή μεταφέρει τεχνογνωσία, οργανώνει, ξεδιπλώνει & αξιοποιεί τη λαϊκή σοφία και τις γνώσεις των ντόπιων , τους εμψυχώνει να υφαίνουν, να πλέκουν καλάθια από στάχυα, να φτιάχνουν ξυλόγλυπτα μικροαντικείμενα, που τα διοχετεύουν σε αγορές της Ευρώπης. Εισάγουν νέα πιο αποδοτικά είδη φυτών & ζώων, καλλιεργούν πανσέδες και σπόρους, φτιάχνουν μαρμελάδες, κονσερβοποιούν φρούτα και πουλούν το περίσσευμα. Πρωτοβουλίες που δίνουν ανάσα και βελτίωση των συνθηκών ζωής στην περιοχή και τη δυνατότητα να σπουδάσουν πολλοί νέοι.

Παράλληλα μεταξύ Ευρωπαίων και ντόπιων, που μόχθησαν μαζί, καλλιεργήθηκαν ανθρώπινες σχέσεις φιλίας, που διατηρούνται συγκινητικές & στέρεες μέχρι σήμερα. Η διαφορετική γλώσσα και οι διαφορετικές πολιτισμικές αναφορές δε στάθηκαν εμπόδιο στη συνεννόηση και στο «δέσιμο» μεταξύ τους. Στις αμφίπλευρες ωφέλειες συγκαταλέγεται και το ότι οι φίλοι μας βρήκαν μια 2η πατρίδα και απολαμβάνουν μέχρι σήμερα την αναγνώριση, την αγάπη και την ευγνωμοσύνη.

Ο Fritz λέει χαρακτηριστικά «εδώ είναι το χωριό μου».

Καθοριστικής σημασίας θεωρούμε ότι απ’ το φωτογραφικό του φακό και άλλων μελών της CFD απαθανατίστηκαν σκηνές της καθημερινότητας στα χωριά, που αλλιώς θα παρέμεναν άγνωστες. Μερικές απ αυτές τις φωτογραφίες, σημαντικά δημοσιεύματα απ’ τα αρχεία μελών καθώς κ αντιπροσωπευτικά χειροτεχνήματα της εποχής, θα δούμε σε λίγο στην έκθεση.

Κυρίες κ κύριοι,
οι σκοπός και το πλαίσιο αυτής της εκδήλωσης εστιάζουν σε μια ανθρώπινη συνάντηση παλιών γνώριμων, αφιερωματική και εποικοδομητική, όπου θα γίνει ευρύτερα γνωστό αυτό που συντελέστηκε τις δεκαετίες 60 & 70 στη ΝΔ Λευκάδα.
Ένα παράδειγμα πετυχημένου αποτελέσματος αρμονικής συνεργασίας & υπέρβασης της διαφορετικότητας. Διδαχή από τη στάση ζωής και των δύο πλευρών. Στοχεύουμε να καταγραφεί ό,τι έχει διασωθεί, υλικά κ μαρτυρίες των ανθρώπων, καθώς και η αλληλεπίδραση της νοοτροπίας , ώστε να αποτελέσουν πηγή έρευνας της τοπικής ιστορίας.

Γι’ αυτό το λόγο είναι σημαντικό, σε συνέχεια αυτών των εκδηλώσεων, να συγκεντρωθούν στη βιβλιοθήκη, όλα τα στοιχεία που σχετίζονται με το θέμα. Στις προσδοκίες αυτής της συνάντησης δεν περιλαμβάνονται αναφορές ηρωισμών & υπερβολών αλλά ούτε και υποβόσκουσες μομφές πολιτικών ή άλλων εμπλοκών στις τότε εθνικές συγκυρίες.

Ευχόμαστε να προκύψουν αξιοποιήσιμα συμπεράσματα και να συνεχιστεί το ενδιαφέρον και η έρευνα στο μέλλον…»

Ασπρόμαυρες δυνατές φωτογραφίες, που ξεπροβάλουν μέσα από την αχλύ του χθες, επικές, λυρικές, δραματικές, ζωντανές και καθηλωτικές: μια γροθιά στο στομάχι της σύγχρονης ευζωίας μας

«Τον Fritz Berger, τον «φωτογράφο των αναμνήσεων της Λευκάδας» και την ομάδα του, τους θυμάμαι να τριγυρίζουν στη Λευκάδα από κείνα τα χρόνια, που ήμουν σχολιαρόπαιδο του δημοτικού. Χαραγμένο στη μνήμη μου έχω το αυτοκινητάκι τους με το οποίο μετακινούνταν, με τις πινακίδες κυκλοφορίας που έφεραν ένα μικρό κόκκινο σταυρουδάκι (την ελβετική σημαία). Τον γνώρισα και από τα 2 άλμπουμ των φωτογραφιών του των εκδόσεων Fagottobooks.

Από κοντά τον γνώρισα πριν ένα χρόνο περίπου, όταν συναντηθήκαμε στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου, ύστερα από ραντεβού, κατά το οποίο μου ανέφερε ότι διαθέτει αριθμό φωτογραφιών, τις οποίες έχει τραβήξει κατά τις μεταγενέστερες επισκέψεις του στο νησί, μας και ότι επιθυμεί να τις παραχωρήσει ευγενώς για να εκδοθούν από το Πνευματικό Κέντρο σε ένα άλμπουμ. Εννοείται ότι δεν υπήρχε περίπτωση να αγνοήσουμε την ευγενική του πρόταση, γιατί το άλμπουμ αυτό θα αποτελούσε τη γέφυρα του χθες με το σήμερα, και το Δ.Σ πήρε την απόφαση να εκδοθεί και να παρουσιαστεί κατά την προγραμματιζόμενη -από τότε- επίσκεψη της ομάδας των ελβετών, στη Λευκάδα, τον φετινό Σεπτέμβρη.

Να λοιπόν η ευτυχής συγκυρία της έλευσης των περισσότερων από την ομάδα εκείνη, ξανά στη Λευκάδα του σήμερα, να ο χρόνος, η ώρα, και η στιγμή της παρουσίασης του άλμπουμ αυτού και να η ευκαιρία, να αποκτήσουμε ένα από τα 500 αντίτυπα, στα οποία εκδόθηκε.

Το άλμπουμ φέρει τον τίτλο «Η ΜΟΡΦΗ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ». Αποτελείται από 271 σελίδες, και οργανικά αποτελεί τη συνέχεια των προηγούμενων του ίδιου, δηλαδή των «Ταξίδι στον χρόνο» και «Άνθρωποι και τοπία». Ξεκινάει από το 1962 και φτάνει ως τις μέρες μας. Περιλαμβάνει φωτογραφίες του μακρινού εκείνου κόσμου που αν και απέχει μόνο μισό αιώνα από το σήμερα, ήταν γεμάτη από ψήγματα συνηθειών και τρόπων ζωής της νεολιθικής εποχής και η οποία ζωή απέχει παρασάγγας από τη σημερινή πραγματικότητα. Υπό το πρίσμα αυτό, δένει το χθες με το σήμερα.

Η ιστορία μας είναι πλέον γνωστή. Η ξεχασμένη περιοχή της Νοτίου Λευκάδας, Μανάση, Νικολή, Χορτάτα, Κομηλιό, Άγιος Βασίλης, Άγιος Πέτρος, κατά τη δύσκολη δεκαετία του ’60, δέχεται την επίσκεψη και παραμονή ομάδας της οργάνωσης CFD, και ο Fritz Berger, μέλος της ομάδας, κατέγραψε με το φακό του την περιοχή, τα τοπία της και τη ζωή των ανθρώπων της σε χαρακτηριστικές στιγμές, που αποτυπώνουν το μόχθο και τα ρυτιδιασμένα πρόσωπα των ξωμάχων της γης, την αθωότητα των παιδιών του σχολείου, την αλληλεγγύη των συγχωριανών, τα καθημερινά ήθη και έθιμα, τις χαρές και τις λύπες…
Δαμηλιάνια: Μια κοινωνία φτωχούληδων, ενός Θεού που -μεταφορικά- τους ξέχασε, μιας πατρίδας που -κυριολεκτικά- τους αγνοούσε…

Η φύση, το τραχύ τοπίο, οι άνθρωποι και η ζωή τους στα χωράφια, στα λιοτρίβια, στα αμπέλια, στον αργαλειό, το φως η σκιά, το άσπρο, το μαύρο με τις άπειρες αποχρώσεις του γκρι, η μορφή, η ρυτίδα, ο κάματος, το χαμόγελο, ο μόχθος, η ζωή η ελπίδα, όλα μέσα από μια κάμερα, με χειριστή τον Fritz, γνωστό στους ντόπιους ως Ρίκο, ο οποίος, με τη φωτογραφική του κάμερα, έγινε ο καταγραφέας της 10ετίας των sixties της μεταπολεμικής Λευκάδας.

Οι παλιότερες φωτογραφίες, μερικές από τις οποίες περιέχονται στα 2 προηγούμενα φωτογραφικά άλμπουμ του, παντρεύονται με κατοπινές φωτογραφίες που δείχνουν την εξέλιξη των πραγμάτων στο νησί μας.
Δεν περιλαμβάνονται όλες οι φωτογραφίες που τράβηξε, έγινε επιλογή των πλέον αντιπροσωπευτικών.

Ασπρόμαυρες λοιπόν, δυνατές φωτογραφίες, που ξεπροβάλουν μέσα από την αχλύ του χθες, επικές, λυρικές, δραματικές, σε κάθε περίπτωση ζωντανές και καθηλωτικές: «μια γροθιά στο στομάχι της σύγχρονης ευζωίας μας», τις χαρακτήρισαν.

ΟΙ νεώτεροι αυτού του τόπου, και αναφέρομαι στις γενιές που δεν έμαθαν και άρα δεν γνωρίζουν τι είναι το λυχνάρι, η πυροστιά, η γκαζιέρα, το ροΐ, το δικράνι, το τρόκολο, το διασίδι, μπορούν να αντλήσουν πληροφορίες για τον τρόπο ζωής των προπάππων τους και οι επισκέπτες να γνωρίσουν τη Λευκάδα του χθες.

Το άλμπουμ περιλαμβάνει εννιά (9) Ενότητες:

Το μαγικό νησί με 19 φωτογραφίες
Ανάγκη και ελπίδα (Η Λευκάδα τη 10ετία του 60) με 40 φωτογραφίες.
Το χρυσαφένιο στάρι (Από το όργωμα στο ψωμί) με 26 φωτογραφίες.
Πλούτος του παρελθόντος (Αμπέλια και οίνος) με 22 φωτογραφίες.
Ανεξερεύνητος πλούτος (Η ελιά) με 19 φωτογραφίες.
Οι τελευταίου βοσκοί (Γίδες και πρόβατα) με 17 φωτογραφίες.
Ανακαλύπτοντας ξανά μια καλλιέργεια (Η φακή Εγκλουβής) με 13 φωτογραφίες.
Ήλιος άμμος και ιστιοσανίδα (Η ευημερία του τουρισμού) με 56 φωτογραφίες.
Η Λευκάδα σήμερα (Μια ματιά στη σύγχρονη ζωή) με 32 φωτογραφίες…»