Ιστορία Χωρίς Όνομα

«ΙΣΤΟΡΙΑ ΧΩΡΙΣ ΟΝΟΜΑ» μυθιστόρημα του Στέφανου Δάνδολου

Το Νοέμβριο του 2017 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ το δέκατο μυθιστόρημα του Στέφανου Δάνδολου με τίτλο «ΙΣΤΟΡΙΑ ΧΩΡΙΣ ΟΝΟΜΑ», εμπνευσμένο από τη ζωή της μεγάλης Ελληνίδας συγγραφέως Πηνελόπης Δέλτα, στον εύθραυστο ψυχισμό της οποίας ο δημιουργός του βιβλίου αποτίει φόρο τιμής. Ο Στέφανος Δάνδολος εμφανίστηκε στη λογοτεχνία το 1996. Το 2009 τιμήθηκε με το βραβείο Μπότση για το σύνολο του έργου του, ενώ το 2004 χαρακτηρίστηκε από τον Παύλο Μάτεσι ο σημαντικότερος Έλληνας της γενιάς του. Ο τίτλος του νέου ιστορικο-κοινωνικού μυθιστορήματος μας φέρνει στο μυαλό το βιβλίο της Πηνελόπης Δέλτα ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΧΩΡΙΣ ΟΝΟΜΑ, μόνο που εδώ δεν πρόκειται για παραμύθι, αλλά για ΙΣΤΟΡΙΑ, συγκεκριμένα αναφορά σε δύο σημαντικά χρονικά σημεία της ζωής της μεγάλης συγγραφέως.

Όλοι γνωρίζουμε την Πηνελόπη Δέλτα μέσα από τα βιβλία της, λίγα όμως ξέρουμε για προσωπικές στιγμές της, για το «κρυφό πάθος της» όπως είναι ο υπότιτλος του βιβλίου. Προφανώς ο συγγραφέας μελετώντας τα ημερολόγια της Πηνελόπης Δέλτα, φωτίζει αυτήν την πλευρά και μας προσφέρει ένα βαθιά συγκινητικό μυθιστόρημα για το πάθος και την απώλεια, για τον έρωτα και τη μνήμη, για τις δεσμεύσεις της οικογένειας και τις αντιλήψεις της εποχής, για το σκοτάδι του πολέμου και τις πιο δραματικές στιγμές της Ελλάδας.

Στις 328 σελίδες του βιβλίου οι χρονικοί άξονες που εναλλακτικά περιγράφονται τα γεγονότα και ηθογραφούνται οι χαρακτήρες είναι δύο: Ιούνιος του 1908 σε ένα σανατόριο στα περίχωρα της Βιέννης και Άνοιξη του 1941 στην Κηφισιά , τότε που η Αθήνα παραδίδεται στους Γερμανούς. Με ρέοντα απλό και ουσιαστικό λόγο, με ικανότητα στις περιγραφές, τις αφηγήσεις, τους διαλόγους , τα κεφάλαια διαβάζονται ακούραστα, ενώ πριν από τον τίτλο κάθε κεφαλαίου παραθέτονται αποσπάσματα από τα έργα της Πηνελόπης Δέλτα. Τα ιστορικά στοιχεία δεν κουράζουν , αντίθετα ενημερώνουν και κρατούν αμείωτη την αγωνία για την τύχη των πρωταγωνιστών.

Γιατί όμως η νεαρή Πηνελόπη καταλήγει στο σανατόριο; Τι είναι εκείνο που βασανίζει την ίδια και την οικογένειά της; Μετά από σπουδές και ένα αποτυχημένο έρωτα με το νεαρό Μαυροκορδάτο, οι γονείς της την παντρεύουν με το Στέφανο Δέλτα και κάνει μαζί του τρεις κόρες. Ζει με ένα σύντροφο που δεν τον ήθελε και ούτε τον αγάπησε ποτέ. Αντίθετα ερωτεύτηκε παράφορα και αγάπησε το γοητευτικό διπλωμάτη Ίωνα Δραγούμη, που έγινε η αιτία να κλυδωνιστεί ο γάμος της, καθώς η ίδια ομολόγησε στο σύζυγό της τον έρωτά της. Έτσι βρέθηκε τον Ιούνιο του 1908 στο σανατόριο, στα περίχωρα της Βιέννης, για να τον ξεχάσει και να επιστρέψει στην οικογένειά της, γιατί διαφορετικά δεν επρόκειτο να ξαναδεί τα παιδιά της. Εκεί την επισκέπτεται ο Δραγούμης και ζουν τη δική τους ευτυχία, που όμως θα τους σημαδέψει για όλη τους τη ζωή. Γιατί τελικά εκείνη αποφασίζει να μην τον ακολουθήσει στην Κωνσταντινούπολη με το Όριαν Εξπρές, αλλά να συμβιβαστεί με τη λογική και να γυρίσει στις κόρες της. Γίνεται η συγγραφέας που όλοι γνωρίζουμε, με πολλές απόπειρες αυτοκτονίας και όλη της η ζωή είναι μια πάλη ανάμεσα στα θέλω και τα πρέπει. Μαθαίνει για τον έρωτα του Ίωνα με την Κοτοπούλη και αργότερα τη δολοφονία του, μπροστά στα μάτια του πατέρα της. Φοράει μαύρα γι’ αυτόν και υποφέρει από σκλήρυνση κατά πλάκας. Το 1941 ζει στην Κηφισιά με το σύζυγό της και την Μαριάνθη. Αυτοκτονεί με το που μαθαίνει πως οι Γερμανοί μπήκαν στην Αθήνα, αφήνοντας ένα σημείωμα.

Η Πηνελόπη Δέλτα είναι τελικά μια τραγική γυναίκα, που παλεύει σε όλη τη ζωή της ή μια μεγάλη συγγραφέας της εποχής της ή και τα δύο; Πιστεύω πως η ανάγνωση του νέου βιβλίου του Στέφανου Δάνδολου θα βοηθήσει στην κατεύθυνση αυτή χωρίς να κουράσει, περνώντας τα δικά του μηνύματα για τη γυναίκα του τότε και του σήμερα.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΙΒΙΤΣΑΝΟΥ – ΝΤΑΝΟΥ