Μία πρόταση από τον «Φηγός» – Του Νίκου Κονδυλάτου

Παρά τις μικρές μας δυνάμεις και τις αμέτρητες δυσκολίες, όλοι νομίζω τις καταλαβαίνουν, φθάσαμε αισίως στην Ε’ Συνάντηση των φίλων του Αλέξανδρου. Όλοι επίσης θα έχουν αντιληφθεί, όσοι μας παρακολουθούν και πιστέψτε με, δεν είναι καθόλου λίγοι, πως η ρότα μας όλα αυτά τα χρόνια δεν έχει αλλάξει. Κάποιοι μάλιστα μας ψέγουν γι’ αυτό πως δηλαδή επαναλαμβανόμαστε. Εμείς όμως με εμμονή και προσήλωση στις αρχές μας επιμένουμε στον ίδιο δρόμο και αυτό είναι ίσως που μας κρατάει ζωντανούς σ’αυτούς τους δύσκολους καιρούς όπου έπαψαν να υπάρχουν αξίες και οράματα. Επιμένουμε λοιπόν να αναδεικνύουμε και να συζητάμε θέματα που άλλοι αποφεύγουν να θίξουν και που εμείς θεωρούμε αυτονόητο πως πρέπει να συζητηθούν καθώς αφορούν το μέλλον και τις τύχες του τόπου μας και των ανθρώπων του.

Η θεματολογία μας είναι γνωστό πως περιστρέφεται στην αναζήτηση άλλων δρόμων απ’ αυτούς που έχουμε επιλέξει μέχρι σήμερα να πορευτούμε στη Λευκάδα. Για μας προτεραιότητα δεν είναι ωμά ο τουρισμός, είναι ο σεβασμός στην ομορφιά και τον φυσικό πλούτο, την παράδοση και τον πολιτισμό μας, ο σεβασμός πρώτα-πρώτα σε μας τους ίδιους και τον τόπο μας και κατ’ επέκτασιν και στους επισκέπτες μας.

Μία τέτοια αντίληψη οδηγεί και σε έναν υγιή τουρισμό με αναφορά στην ποιότητα και σεβασμό στις αξίες του τόπου. Γιατί αν πράγματι εμείς οι ίδιοι που ζούμε σ’αυτόν τον τόπο μπορέσουμε να τον αγαπήσουμε πραγματικά, να εκτιμήσουμε την αξία του και αυτά που μας προσφέρει ώστε στη συνέχεια να προστατεύσουμε τις ομορφιές του αντί να τις σπαταλάμε, να διαφυλάξουμε τις παραδόσεις του αντί να τις χρησιμοποιούμε για τουριστική εκμετάλλευση, να αναδείξουμε τον πολιτισμό του αντί να τον περιφρονούμε, αν δηλαδή καταφέρουμε εμείς οι ίδιοι να απολαμβάνουμε από τον τόπο μας ποιότητα ζωής τότε είναι σίγουρο πως και οι επισκέπτες μας θα έρχονται για να απολαύσουν την ίδια ποιότητα.

Αναφέρω συνοπτικά τους τίτλους των προηγούμενων Συναντήσεων μας και το περιεχόμενο τους:

Α’ Συνάντηση: «Είδαν τα μάτια μας γιορτές» όπου αναρωτηθήκαμε ποιο μπορεί να είναι το μέλλον ενός τόπου που έχει παραδοθεί άνευ όρων στον τουρισμό εξοβελίζοντας όλες τις άλλες αναπτυξιακές του δυνατότητες και κύρια τις παραδοσιακές δραστηριότητες του πρωτογενούς τομέα, και μάλιστα με τη δημιουργία και υπόθαλψη συνθηκών τέτοιων που δεν προσελκύουν τον αληθινό τουρισμό που σημαίνει περιήγηση, ανακάλυψη, σεβασμό στον τόπο και αναζήτηση της ψυχής του, αλλά τον εύκολο τουρισμό της κατανάλωσης του τόπου, του φυσικού του πλούτου και των ανθρώπων του.

Β’ Συνάντηση: «Οι δρόμοι αλλιώς» όπου αμφισβητήσαμε την πολιτική που ακολουθείται στην πατρίδα μας, και στη Λευκάδα, της διάνοιξης και κατασκευής δρόμων και λεωφόρων που παραβιάζουν βάναυσα την κλίμακα του τοπίου για την πάση θυσία εξυπηρέτηση του Ι.Χ. αυτοκινήτου, εις βάρος μάλιστα άλλων ήπιων μορφών μετακίνησης, πολιτική που ταυτόχρονα συνοδεύεται από την αδιαφορία για τις συνέπειες στο περιβάλλον, τη λειτουργία και την αισθητική της πόλης, την ποιότητα ζωής και το χειρότερο, υπακούει στην αλόγιστη και σπάταλη λογική της ανταπόκρισης στη ζήτηση του ενός μήνα.

Γ’ Συνάντηση: «Ζει ο Αλέξανδρος;» όπου διερευνήσαμε τις δυνατότητες βιωσιμότητας των ορεινών οικισμών της Λευκάδας μέσα στο πλαίσιο των πολιτισμικών προτύπων που κυριαρχούν τα οποία οδήγησαν στην απαξίωση του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, στην περιθωριοποίηση της τοπικής δόμησης που είχε αναφορά στην ανθρώπινη κλίμακα και τον τοπικό πολιτισμό, στην τουριστικοποίηση και τυποποίηση για εύκολη κατανάλωση της τοπικής παράδοσης και του πολιτισμού και κατ’επέκτασιν οδήγησαν στην εκτεταμένη αστικοποίηση των παράλιων ζωνών και την υπερδόμηση και παραμόρφωση γαλήνιων παράκτιων οικισμών με ταυτόχρονη εγκατάλειψη και περιθωριοποίηση των ορεινών παραδοσιακών οικισμών.

Δ’ Συνάντηση: «Μήπως το λιγότερο είναι περισσότερο;» όπου αμφισβητώντας την προτεραιότητα της ποσότητας έναντι της ποιότητας ασχοληθήκαμε με τις συνέπειες του πολιτισμού της κατανάλωσης και το μερίδιο της συμμετοχής του στη σημερινή κρίση, έκφανση του οποίου στη Λευκάδα είναι η άλωση της από το φαινόμενο του μαζικού τουρισμού με τις γνωστές τραυματικές συνέπειες τόσο στο σώμα όσο και στην ψυχή της.

Ε’Συνάντηση: Να υφάνωμε το μέλλον με τα δικά μας χέρια.

Σαν καταστάλαγμα της Σοφίας που αποκτήσαμε όλα αυτά τα χρόνια από το Διάλογο μαζί σας αλλά και την αναμφισβήτητα μεγάλη συμβολή των επιφανών εισηγητών μας που μας έκαναν την τιμή να ανταποκριθούν στις προσκλήσεις μας, καταθέτουμε σήμερα μια πρόταση την οποία εμείς θεωρούμε εκτός από ενδιαφέρουσα και εφικτή, παρά τις δυσκολίες που εμπεριέχει και παρά την μεγάλη και σύνθετη προσπάθεια που απαιτεί. Μία προσπάθεια που πρέπει να διακρίνεται από μέθοδο και σχέδιο και να υποστηρίζεται από ευρύτερες δυνάμεις, θεσμικές και μη, για να μπορέσει να ευδοκιμήσει.

Είναι πρωτίστως μία πρόταση Πολιτισμού τόσο γιατί έχει σαν κύριο στοιχείο αναφοράς της τον Πολιτισμό (τα Μοναστήρια μας) όσο και γιατί προκειμένου να καρποφορήσει, χρειάζεται σιγά-σιγά να αρχίσουμε να βλέπουμε τα πράγματα διαφορετικά όσον αφορά την πολιτισμική μας έκφραση και δράση.

Βλέπουμε π.χ. πως ενώ σε ολόκληρη την Ελλάδα και στη Λευκάδα στην οποία ζούμε, γίνονται πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων, από Συλλόγους, φορείς, σχολεία, Δήμους κ.λ.π. εντούτοις διαπιστώνουμε με θλίψη πως το επίπεδο του πολιτισμού μας στην καθημερινή μας λειτουργία και δράση, ο πολιτισμός της καθημερινότητας όπως λέμε, υστερεί δραματικά, πράγμα που σημαίνει πως δεν πετυχαίνουμε το στόχο μας, αν αυτός είναι «η άνοδος του πολιτιστικού μας επιπέδου» όπως αναφέρουν τα καταστατικά σχεδόν όλων των Συλλόγων. Αυτό όλοι το αναγνωρίζουμε και το αιτιολογούμε με τη φράση «δεν έχουμε παιδεία» η «στερούμαστε πολιτισμού» η «εδώ είναι Ελλάδα» κ.λ.π. Όμως δυστυχώς δεν ασχολούμαστε σε βάθος με το θέμα και μένουμε εκεί λέγοντας με απόγνωση πως «δεν αλλάζει αυτή η χώρα» η «για να αλλάξει η νοοτροπία μας χρειάζεται να περάσουν χρόνια» η « θα αλλάξουμε αλλά πολύ αργά και σε… βάθος χρόνου» κ.λ.π. Αυτό πάντως που είναι σίγουρο είναι πως κάτι δεν κάνουμε καλά η πως αυτό που κάνουμε το κάνουμε μισό. ’Ισως χρειάζεται να κάνουμε περισσότερα σε άλλη βάση και με νέους στόχους.

Ένας σύγχρονος Διανοητής χρησιμοποιεί τον ορισμό πως « πολιτισμός είναι να συνειδητοποιήσουμε το πρόβλημα». Εάν συνειδητοποιήσουμε το πρόβλημα το αναγνωρίσουμε και το παραδεχτούμε τότε μπορούμε και να το αντιμετωπίσουμε.

Ας παραδεχθούμε πως είναι έλλειψη πολιτισμού ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε το περιβάλλον, την φυσική ομορφιά, τον δημόσιο χώρο, την αρχιτεκτονική μας κληρονομιά, την παράδοση μας.

Η τέχνη του αργαλειού μία σπάνιας αξίας προαιώνια και ιερή τέχνη, στη Λευκάδα όπου στο παρελθόν είχε μεγαλουργήσει, σήμερα πνέει τα λοίσθια! Ας παραδεχθούμε πως αυτό είναι ένα έγκλημα κατά του Πολιτισμού μας που γίνεται από εμάς και το σύγχρονο πολιτισμό μας.

Να υφάνωμε το μέλλον με λογισμό και μ’ όνειρο! Να συνειδητοποιήσουμε τι τόπο μας παρέδωσαν οι προηγούμενες γενιές και τι τόπο θα παραδώσουμε εμείς στις επόμενες. Και δεν εννοούμε μόνο αυτό που βλέπουμε με τα μάτια μας (τοπίο, θάλασσα, παραλίες, οικισμούς)αλλά και αυτό που βλέπουμε με την ψυχή μας (παράδοση, ιδιαιτερότητα, πολιτισμός) και ας πορευτούμε με λογισμό και μ’ όνειρο.

Η ορεινή Λευκάδα έχει ακόμα τα περιθώρια να αντισταθεί και να ακολουθήσει έναν άλλο δρόμο. Σε αυτή τη διαφορετική πορεία προσπαθεί να συμβάλει η σημερινή μας πρωτοβουλία και η πρόταση που καταθέτουμε. Μία πρόταση που βασίζεται στο δίχτυ των Μοναστηριών και τα μονοπάτια που τα συνδέουν ως αφετηρία για την ύφανση ενός εναλλακτικού ιστού ανάπτυξης βασισμένης στην τοπική παράδοση, τον φυσικό πλούτο, την ποιοτική τοπική δραστηριότητα αλλά και τον τουρισμό ο οποίος όμως θα εντάσσεται αρμονικά σε αυτό το περιβάλλον, θα είναι δηλαδή ένας τουρισμός με πολιτισμική και περιβαλλοντική ταυτότητα.

(Το παραπάνω κεέμενο ήταν η ομίλια – τοποθέτηση του κ. Κονδυλάτου στη χτεσινή δεύτερη μέρα των εκδηλώσεων της Ε’ συνάντησης Αλεξάνδρου)