HomeΕΠΙ ΠΑΝΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΤΟΥΜια θάλασσα μικρή

Μια θάλασσα μικρή

 Νίκος Ασπρογέρακας, Φιλόλογος

Πολλοί λίγοι ίσως γνωρίζουμε και ελάχιστοι έχουν διαβάσει ποιήματα και πεζά ενός λογοτέχνη, του Νίκου-Αλέξη Ασλάνογλου,  από το θάνατο του οποίου συμπληρώθηκαν σήμερα είκοσι εφτά χρόνια (1931-6/8/1996). Ένας σημαντικός ποιητής, μικρασιάτης την καταγωγή, της δεύτερης  μεταπολεμικής γενιάς. Ποιητής του πένθους, της απώλειας, της αθωότητας, της ενότητας, της αρμονίας. Μεταποιεί τις εικόνες, συνδέοντάς τις με τις αισθήσεις και τα αισθήματα,  χαμηλόφωνος, συγκρατημένος, υποβλητικός. Στο έργο του εντοπίζονται ποικίλες συγγένειες με τον Καβάφη, το Σεφέρη, τον Καρυωτάκη και τον δικό μας Άγγελο Σικελιανό, για τον οποίο κάνει ειδική μνεία.        

     Όλοι οι μεγάλοι ποιητές, πρωτίστως ο Όμηρος, αλλά και οι ελάσσονες (αν δικαιούμαστε να τους χαρακτηρίσουμε έτσι) ενέπνευσαν και εμπνέουν τους νεότερούς τους ποιητές και στιχουργούς. Έτσι και ο ποιητής μας “δάνεισε” στο Διονύση Σαββόπουλο, ο οποίος τον αγαπούσε και τον θαύμαζε, κάποιους από τους στίχους των ποιημάτων του. Ο εξαίρετος τραγουδοποιός συνέθεσε το επίκαιρο για το καλοκαίρι τραγούδι “μια θάλασσα μικρή”, με υπέροχες εκτελέσεις από τον ίδιο και από μια πλειάδα εκλεκτών τραγουδιστών (Νεφέλη Φασούλη, Τσανακλίδου, Βιτάλη, Κότσιρας, Παπακωνσταντίνου  κ.α.)

      Παρόλο που ο επίλογος του τραγουδιού, με τον αποχαιρετισμό, θα ταίριαζε καλύτερα στο τέλος του Αυγούστου-καλοκαιριού, εντούτοις ας προτιμηθεί η σημερινή ημέρα για να θυμηθούμε και να τιμήσουμε τον ποιητή μας.

   Το 1963 κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Διαγώνιος” της Θεσσαλονίκης η ποιητική συλλογή του Ασλάνογλου “ποιήματα για ένα καλοκαίρι”. Παραθέτω δύο από αυτά: 

1.    Κι αν είσαι άνθρωπος

Κι αν είσαι άνθρωπος  
κι αν είσαι εργοστάσιο 
κι αν είσαι μια ξανθή μοντέρνα πόλη 
Είσαι για μένα κούραση το βράδυ 
μια μηχανή που σώπασε 
μια ετοιμόρροπη φωνή 
Είσαι η στάμνα μου για ένα καλοκαίρι

2Θέλω λυπητερά τραγούδια

Θέλω λυπητερά τραγούδια καλοκαίρι μου
καυτό σακατεμένο μου διαμάντι
γυμνό κορμί της θάλασσας
που έπαιξες χορδές του αέρα μέσα στα μαλλιά μου
θέλω λυπητερά τραγούδια καλοκαίρι μου
ηλεκτρισμένα μάτια στο σεργιάνι
η μουσική στα σφαιριστήρια της αγάπης
το πυροτέχνημα του ήλιου στη φωνή μου
κατεδαφίζονται τα καλοκαίρια στη σειρά όσο παλιώνω.

Και οι στίχοι του  τραγουδιού του Σαββόπουλου, το οποίο μπορείτε να ακούσετε από το you tube σε όποια εκτέλεση θέλετε.

Μια θάλασσα μικρή,
μια θάλασσα μικρή
είναι το καλοκαίρι μου
Ο έρωτάς μου, ο πόνος μου                                                                           

Μια θάλασσα μικρή
Στα δυο σου μάτια φέγγει
Κάθε πρωί

Μια θάλασσα μικρή
Στο δάκρυ στο τραγούδι
Στο κάθε σου φιλί
Μια θάλασσα μικρή

Μια θάλασσα μικρή
Μια θάλασσα μικρή
Και στη γωνιά η στάμνα μου
Για ένα καλοκαίρι
Ήσουνα εσύ

Σε τραγουδούσα εγώ
σαν τις χορδές του ανέμου
Στα μαύρα σου μαλλιά

Σ’ ακολουθούσα εγώ
Σαν το ψηλό χορτάρι τον άνεμο
Σε τραγουδούσα εγώ

Μια θάλασσα μικρή
Μια θάλασσα μικρή
Πικρά σ’ αποχαιρέτησε
Σε περιμένει
Μια θάλασσα μικρή

                                          Λευκάδα  6 Αυγούστου 2023

Προηγουμενο αρθρο
Αυτοκίνητο έσπασε την πόρτα κτηνιατρείου στην παραλιακή οδό Γολέμη
Επομενο αρθρο
Γιορτή λαδόπιτας στην πλατεία των Λαζαράτων

4 Σχόλια

  1. Θοδωρής Ροντογιάννης
    9 Αυγούστου 2023 at 18:54 — Απάντηση

    Στο τραγούδι του “Γεννήθηκα στη Σαλονίκη” ο Σαββόπουλος έχει στίχο:
    / να δω τους ποιητές πρόφτασα εγώ/
    Η λεγόμενη σχολή της Θεσσαλονίκης:
    Μανώλης Αναγνωστάκης
    Νίκος Αλέξης Ασλάνογλου
    Γιώργος Ιωάννου
    Κωστής Μοσκώφ
    Νίκος Γαβριήλ Πενζίκης
    Ντίνος Χριστιανόπουλος
    Ό,τι καλύτερο έχει να επιδείξει η νεότερη ποίηση, ιδιαίτερα η μεταπολεμική.
    Σ΄ευχαριστούμε κ. Ν. Ασπρογέρακα για την ευκαιρία ανάμνησης και αναστοχασμού.

    • ΑΜΑΛΙΑ
      11 Αυγούστου 2023 at 08:58 — Απάντηση

      Να θυμίσω μόνο ότι στη “νεότερη ποίηση” συμπεριλαμβάνονται Παλαμάς, Σικελιανός, Καβάφης, Σεφέρης Ελύτης, εκ των οποίων οι δύο τελευταίοι και στη “μεταπολεμική ποίηση”. Και κανένας από αυτούς δεν ανήκει στη “Σχολή της Θεσσαλονίκης”.

  2. Χ.Μ
    6 Αυγούστου 2023 at 11:42 — Απάντηση

    Συνυπογράφω το αφιέρωμα σας κε Ασπρογέρακα, για τον μέγιστο ποιητή «των ματαιωμένων φιλιών και των ναυαγισμένων σχέσεων» -άγνωστο σε πολλούς.
    Το ασφαλές συμπέρασμα είναι πως η μοναξιά στο έργο του Ασλάνογλου είναι πανταχού παρούσα. Βρίσκεται μέσα στα ποιήματα και έξω από αυτά. Στην ασυναρτησία της νύχτας, στους ξεμοναχιασμένους δρόμους, στην αταξία του σύμπαντος. «Όταν οι άλλοι… ετοιμάζονται το βράδυ να πεθάνουν, όλη τη νύχτα ψάχνω για ψηφίδες αδιάφθορες». Είναι η μοναξιά των ανθρώπων που πλημμυρίζει τους δρόμους, είναι και το δωμάτιο του ποιητή με τα λιγοστά έπιπλα «σχεδόν ξοδεμένα μες στη σιωπή και μες στη σκόνη».

    Ειλικρινής μέχρι πικρίας, έλεγε όταν εξαντλήθηκε η πρώτη έκδοση του δύσκολου θανάτου: «μαθαίνω πως τα ποιήματά μου αρέσουν στους νέους κι αυτό με στεναχωρεί. Οι νέοι πρέπει να ‘χουν οράματα, προοπτική, τα δικά μου ποιήματα είναι αδιέξοδα…».
    Πάντως, ο ποιητής του «Δύσκολου Θανάτου» Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου, που σφράγισε με το έργο του τη β΄ μεταπολεμική γενιά, «επέστρεψε» στη γενέτειρά του, όπου θα παραμείνει για πάντα. Το Ελληνικό Λαογραφικό και Ιστορικό Αρχείο Θεσσαλονίκης στο παραδοσιακό κτίριο της οδού Θεοφίλου στην Ανω Πόλη του «παραχώρησε» τον δικό του χώρο.. ένα μικρό μουσείο υπό τον τίτλο «Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου» με τη λιτή οικοσκευή του, αλλά με το πλούσιο αρχείο του. Την «επιστροφή» του ποιητή αγκάλιασε η Θεσσαλονίκη, όταν η κ. Νιόβη Φράγκου-Ασλάνογλου δώρισε την περιουσία του αδελφού της στο ΕΛΙΑ «καθώς πια τίποτα δε μου ανήκει μέσα στ’ ανάκτορα / ούτε καν το χρυσάφι της οροφής και τα μάρμαρα…», όπως έγραφε ο Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου.

    Ανακαλώντας τη μνήμη θυμήθηκα πως η ταινία-αφιέρωμα στον Νίκο Ξυλούρη ( 2006)-γυρισμένη στην Αθήνα – ακολουθούσε τον αφηγηματικό άξονα τριών ποιημάτων του ποιητή :«Στους κήπους της έπαυλης», «Κατάδικος», και «Προσευχή», σε μια προσπάθεια ιχνηλάτησης της χαμένης αθωότητας μιας εποχής, κάτω από επιστρώσεις λόγου, μουσικής και τσιμέντου…

    Υστεροφημία: Είπες, κάποτε αυτά τα ποιήματα θ’ αγαπηθούν πολύ
    θα τοιχοκολληθούν, να τα διαβάσουν όλοι. Μια μέρα θα υγράνουν μάτια και χείλη
    θα διαβαστούν κάτω από φανοστάτες, σε βροχερές συνελεύσεις.
    Τέλος, καθώς πολλούς θα τυραννήσουν, θα καούν
    ή θα ταφούν σε ανήλια σπουδαστήρια – κι είπες πάλι
    ίσως ο άνεμος μιας δροσερής αυγής να τα σκορπίσει.

  3. ΦΑΙΔΡΑ
    6 Αυγούστου 2023 at 11:34 — Απάντηση

    Στα κείμενα της νεοελληνικής γλώσσας της Β’ Γυμνασίου εμπεριέχεται ένα από τα περιηγητικά του κείμενα αφιερωμένο στη Λευκάδα.
    Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ//ΝΙΚΟΣ – ΑΛΕΞΗΣ ΑΣΛΑΝΟΓΛΟΥ
    Η εξοχική Λευκάδα
    O συγγραφέας περιηγείται το καλοκαίρι στη Λευκάδα. Αποφεύγει την τουριστική της όψη και κινείται στο εσωτερικό του νησιού, όπου ανακαλύπτει τη φύση και τη γνήσια ομορφιά του. Το κείμενο περιέχεται στη συλλογή αφηγημάτων του Ασλάνογλου, Ταξιδεύοντας στη δροσερή νύχτα (1991).
    Αργά το απόγευμα, πλησιάζοντας το νοτιότερο άκρο της Λευκάδας, όλα λάμπουν στο φως. Σαν ένα ηλιοβασίλεμα στο Θερμαϊκό. Δεκάδες χρωματιστά γουιντσέρφινγκ, μεγάλα ιστιοφόρα και βάρκες στην οργιαστική βλάστηση των νερών. Οι ακτές είναι μέσα στο πράσινο.
    Ένα χωριό ψαράδων, η Βασιλική, που έχει όμως περισσότερο αγροτικό χαρακτήρα. Στα δεξιά, λίγα παραθαλάσσια εστιατόρια και ξενοδοχεία. Αριστερά, η πλαζ, τα θαλάσσια σπορ, μοντέρνα καταστήματα παγωτών και φρούτων. Στο τέρμα του ανηφορικού δρόμου που διασχίζει το χωριό, δεκάδες ξενώνες με χαρακτηριστική αρχιτεκτονική μορφή μέσα στα σπάρτα,* σε εκτάσεις έρημες. Μια δισκοθήκη* μέσα στο λιβάδι, σ’ έναν αχανή κήπο. Τα κάμπινγκ αρχίζουν μετά, δίπλα στη θάλασσα. Τα βράδια φυσάει πάντα ένας άνεμος θερμός, θαλασσινός. Όλα τα μέσα μεταφοράς επιστρατεύονται από κει προς όλα τα σημεία του νησιού. Οι αποστάσεις εκμηδενίζονται. Ποιος βιάζεται να φτάσει στην πόλη της Λευκάδας με 42 βαθμούς;
    Μερικές μέρες στο Νυδρί συμπληρώνουν την κοσμοπολίτικη όψη μιας μεταμορφωμένης Λευκάδας. Διεθνές παραθεριστικό κέντρο, μια προσπάθεια που πολύ γρήγορα καρποφόρησε. Σε τρεις λωρίδες: η παραθαλάσσια με δεκάδες κέντρα φαγητού και αναψυχής. Η άσφαλτος με πολυτελή καταστήματα και λιχουδιές. Μετά τα μεσάνυχτα μεταβάλλεται σε Ταγγέρη.* Ορχήστρες, δισκοθήκες και καλλιτέχνες του τραγουδιού ακούγονται σε πολύ μεγάλο βάθος στην κωμόπολη. Η ίδια αυτή πόλη έχει πολυδαίδαλους δρόμους όπου επαύλεις συνορεύουν με φάρμες, κήπους με οπωροφόρα ή αγροικίες μοντέρνου ρυθμού. Οι υπηρεσίες προσφέρονται αφειδώς.* Τα εκλεκτά πάντα φρούτα είναι ηπειρώτικα. Η τέχνη του νησιού, παραδοσιακή, όπως και οι άνθρωποι. Περιμένουν ασάλευτοι στα κατώφλια τους ξένους.
    Το δίλημμα των νεαρών Λευκαδιτών είναι η ανάπτυξη γεωργικών καλλιεργειών επιπέδου με βάση συγκεκριμένα αναπτυξιακά προγράμματα που καταστρώθηκαν. Από την άλλη μεριά, η τουριστική ανάπτυξη του νησιού, κάπως άναρχη στα κέντρα της, ανύπαρκτη τουλάχιστον σε δέκα σημεία μιας λυρικής ομορφιάς ανυπέρβλητης. Τι κουβεντιάζουμε. Έλληνες και ξένοι που κατακλύζουν τα καλοκαίρια το νησί δημιουργούν πρότυπους τρόπους ζωής και συγκρίσεις. Με την άνθηση του τυχαίου και τη χάρη του ευχάριστου, τι να τον κάνεις τον προγραμματισμό; Από το Νυδρί προς την πόλη της Λευκάδας, ο χώρος αποκτά έναν τυπικά αθηναϊκό αστικό χαρακτήρα.
    Μα η γνήσια Λευκάδα αρχίζει μόλις αντιλαμβάνεσαι ότι μπήκες πια στο νόημα μιας οργανωμένης πόλης. Τα μικρομάγαζα, οι δρόμοι, οι βιοτεχνίες, ένας ολόκληρος κόσμος μιας άλλης ομορφιάς, θα ‘λεγες πως αλλάζει πρόσωπο σε κάτι που θα μπορούσε να γινόταν και δε γίνεται. Αυτή η αίσθηση δίνεται σ’ όλα τα νησιώτικα κέντρα. Σαν να μην ανησυχεί κανέναν απολύτως τίποτα. Κι όμως, όταν περιπλανιέσαι σε μια άδεια καλοκαιρινή Λευκάδα, πολύ γεωμετρικά ρυμοτομημένη* και μοντέρνα προς την ηπειρωτική γη, καταλαβαίνεις τη συνεχή μεταμόρφωση. Χρειάζομαι μια πολιτιστική σελίδα για να γράψω για την ίδια την πόλη και την καλοκαιρινή ερήμωση. Ή μάλλον μια πολιτιστική ταινία ημίωρη. Οι οδηγοί* λένε λίγα πράγματα. Τα υπόλοιπα μαντεύονται υποδορίως.*
    Ν.-Α. Ασλάνογλου, Ταξιδεύοντας στη δροσερή νύχτα, Ύψιλον
    * σπάρτα: θαμνώδη φυτά * δισκοθήκη: ντισκοτέκ * Ταγγέρη: πόλη και σημαντικό λιμάνι του Μαρόκου * αφειδώς: με αφθονία * ρυμοτομημένη: πόλη διαιρεμένη σε οδούς και τμήματα * οι οδηγοί: τουριστικοί οδηγοί * υποδορίως: κάτω από το δέρμα, εδώ μεταφορικά, κάτω από την επιφανειακή όψη των πραγμάτων (Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής Γλώσσας ).

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.