Μυστική Αποστολή στο Ιόνιο (1944) – Κωδικός DASTARD

[Ενώ την ιστορία είναι γνωστό ότι τη γράφουν οι νικητές, στην περίπτωση της Εθνικής αντίστασης και του εμφυλίου πολέμου ένα μεγάλο μέρος της το έγραψαν οι ηττημένοι, κυρίως μετά το 1974». Έτσι «από την άκριτη αποθέωση των νικητών περάσαμε στην αβασάνιστη δικαίωση των ηττημένων].

Τον Απρίλιο του 1944, μια ομάδα Ελλήνων αξιωματικών και υπαξιωματικών, με επικεφαλής τον τότε υπολοχαγό Θέμη Μαρίνο*, αποστέλλεται από το Γενικό Συμμαχικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής στο Ιόνιο. Στόχος της Αποστολής: η οργάνωση δικτύου πληροφοριών και δολιοφθορών στα γερμανοκρατούμενα νησιά Ζάκυνθο, Κεφαλονιά, Ιθάκη, Λευκάδα και στη γύρω θαλάσσια περιοχή, και η προλείανση του εδάφους για ενδεχόμενη συμμαχική απόβαση.

Από το βιβλίο του Θέμη Μαρίνου: «Μυστική Αποστολή στο Ιόνιο (1944) – Κωδικός DASTARD», εκδόσεις «Ίκαρος» 2013, αντιγράφουμε τις σελίδες που αναφέρονται στη Λευκάδα.

….Το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, παρ’ όλα αυτά, δεν μπόρεσε να ευδοκιμήσει στην Ιθάκη μετά την αποχώρηση των Ιταλών, διότι, όπως είδαμε, οι Γερμανοί έθεσαν ως κύριο σκοπό την εκδίωξή του από το νησί, την οποία πέτυχαν εξαρχής χωρίς καμία εκ μέρους του αντίσταση. Όταν φτάσαμε εμείς στην Κεφαλονιά, στην Ιθάκη επικρατούσε ηρεμία, στην οποία συνέτεινε πολύ η νηφαλιότητα και η διπλωματικότητα ορισμένων δημοτικών και κοινοτικών αρχόντων της, που έχαιραν της εμπιστοσύνης όλων των παρατάξεων. Η ηρεμία αυτή διατηρήθηκε μέχρι την αποχώρηση της εκεί γερμανικής φρουράς και την απελευθέρωση, αν και η Ιθάκη δεν έπαυσε να είναι το κέντρο διερχομένων ΕΛΑΣιτών και εφοδίων τους μεταξύ Κεφαλονιάς και Αιτωλοακαρνανίας.

Υπ’ αυτές τις προϋποθέσεις, και δεδομένης της απουσίας στρατιωτικού ενδιαφέροντος για την Αποστολή μας, αποφασίσαμε με τον Λάζαρη** να μην επεκταθούμε ασκόπως στην Ιθάκη, αλλά να περιοριστούμε σε περιοδική και έκτακτη ενημέρωσή μας για τα εκεί τεκταινόμενα μέσω πληροφοριοδοτών και ενδεχομένως συνεργασίας με τον Ανδρέα Γαλιατσάτο. Στην απόφασή μας αυτή συμφώνησε απόλυτα το Κάιρο.

ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΣΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ

Αμέσως μετά την επιστροφή του Λάζαρη από το Αρχηγείο του ΕΛΑΣ, τα Μουζακατα, άρχισε η προετοιμασία για το ταξίδι του στη Λευκάδα. Όπως ανέφερα πιο πάνω, η προηγούμενη απόπειρα μετάβασής του στο νησί είχε αποτύχει, λόγω των εκεί διεξαγομένων μαχών μεταξύ ανταρτών του ΕΛΑΣ και τοπικών εθνικιστικών ομάδων. Στο μεταξύ ο Διβάρης είχε φροντίσει για τη διευκόλυνση του ταξιδιού αυτού μέσω ενός φίλου του, του Γερασιμου Βασιλατου, από το χωριό Μαγγανος της Ερισου, ο οποίος, ενώ ανήκε στο ΕΑΜ, έχαιρε της εμπιστοσύνης του ως άνθρωπος και πατριώτης.

Ο πατέρας του, Νικόλας Βασιλάτος ή Μηταρόζος, από μικρό παιδί είχε μεταναστεύσει στην Αμερική, όπου σταδιοδρόμησε, αλλά με την κήρυξη του πολέμου βρέθηκε στην Κεφαλονιά κι εγκλωβίστηκε στο χωριό του καθ’ όλο το διάστημα της Κατοχής. Η οικογένεια Βασιλάτου ήταν μεταξύ των ευεργετών του Μάγγανου, γιατί είχε βοηθήσει με πολλά χρήματα και άλλα περιουσιακά στοιχεία για δημοτικά έργα και κοινωνικούς σκοπούς. Ας σημειωθεί πως όταν κάποτε οι Γερμανοί είχαν συλλάβει τον Γεράσιμο Βασιλάτο μαζί με άλλους, ως ΕΑΜίτες, οι Διβάρης και Πινιατώρος είχαν φροντίσει για την αποφυλάκισή τους.

Ο Γεράσιμος Βασιλάτος έκανε εμπόριο λαδιού και σιταριού με τη Λευκάδα και γνώριζε όλα τα ασφαλή περάσματα, όπως και διάφορα πρόσωπα χρήσιμα για το ταξίδι. Πράγματι, ο Βασιλάτος απεδείχθη πολύτιμος συνεργάτης μας, όχι μόνο επειδή φρόντισε για την εξασφάλιση δικού μας πλωτού μέσου στο Φισκάρδο και την κάλυψη του Λάζαρη στο ταξίδι προς Λευκάδα, αλλά και διότι πρόσφερε τις προσωπικές υπηρεσίες του στην Αποστολή γενικότερα, ως σύνδεσμός της με το νησί και πληροφοριοδότης μας για την περιοχή του.

Στις 28 Ιουνίου αναχώρησε ο Λάζαρης, ως Κώστας Γαλιανίδης, με το λεωφορείο της γραμμής Φισκάρδου. Ήταν τόλμημα, διότι λόγω του όγκου του (χοντρός και ψηλός) και του ξενικού παρουσιαστικού του, είχε τραβήξει τα βλέμματα συνταξιδιωτών του, οι οποίοι από περιέργεια έπιασαν συζήτηση μαζί του στο λεωφορείο, θέτοντας διάφορα εύλογα ερωτήματα.

Αλλά ο Γαλιανίδης δεν τα έχασε, συστήθηκε ως έμπορος λαδιών συνεργαζόμενος με τον Διβάρη, και με λίγο θράσος τα έβγαλε πέρα στη συζήτηση χωρίς να προκαλέσει υπόνοιες, έτσι τουλάχιστον φάνηκε. Από το Φισκάρδο, όπου τον περίμενε το πλοιάριο για τη Λευκάδα, συνέχισε το ταξίδι χωρίς πρόβλημα, όμως έπρεπε να περάσουν υποχρεωτικά και από το Μεγανήσι, όπου υπήρχε γερμανικός έλεγχος.

Ήταν φυσικό ν’ ανησυχήσει, διότι δεν αρκούσε η ταυτότητα, χρειαζόταν και άδεια ταξιδίου. Μαζί του είχε μια πλαστή άδεια ταξιδίου, από αυτές που μας είχαν δώσει στο Κάιρο, και δεν ήταν βέβαιο αν θα πέρναγε γι’ αληθινή. Η αγωνία του κορυφώθηκε όταν, φτάνοντας στον έλεγχο, οι Γερμανοί ζήτησαν τα χαρτιά του. Ο ελεγκτής υπαξιωματικός τα κοίταξε καλά καλά και κούνησε το κεφάλι, όμως έβαλε την υπογραφή του και σφραγίδα χωρίς άλλη ερώτηση. Εκεί απεδείχθη η αξιοπιστία του λοχαγού Ρηντ, που είχε εκδώσει την άδεια στο Κάιρο. Την ψυχική οδύνη του Λάζαρη μέχρι να γίνει αποδεκτή η πλαστή άδεια ταξιδίου τίποτα δεν μπορεί να την περιγράψει.

Στο Μεγανήσι ο Λάζαρης παρατήρησε πως υπήρχαν εγκαταστάσεις κατασκευής κι επισκευής καϊκιών και μικρών πλοιαρίων για λογαριασμό του εχθρού, που αποτελούσαν εξαίρετο στόχο για βομβαρδισμό από τη συμμαχική Αεροπορία. Έτσι, το Μεγανήσι μας έδωσε τις πρώτες δύο πολύ σημαντικές επιτυχίες, πρώτον τη θεώρηση της πλαστής άδειας ταξιδίου, με την οποία αποσπάσαμε τις γνήσιες γερμανικές υπογραφές και σφραγίδες, και δεύτερον την επισήμανση της ναυτικής επισκευαστικής μονάδας, έναν αξιόλογο στόχο για τη συμμαχική Αεροπορία.

Πράγματι, μετά την επιστροφή του Λάζαρη από τη Λευκάδα, η RAF, κατόπιν ειδοποίησής μας, επέδραμε με σμήνος βομβαρδιστικών και ισοπέδωσε τη μονάδα. Ευτυχώς χωρίς αθώα θύματα, δεδομένου ότι τα χωριά του νησιού βρίσκονται στο ύψωμα, σε κάποια απόσταση από την ακτή.

Ο Λάζαρης επιχείρησε την πρώτη επαφή στη Λευκάδα μέσω της Εκκλησίας, όπως είχα κάνει κι εγώ στις περιπτώσεις Ζακύνθου και Κεφαλονιάς, τόσο λόγω της πολιτικής ουδετερότητάς της όσο και λόγω μεγαλύτερης ασφάλειας. Μόλις έφτασε στο νησί, πήγε κατευθείαν στον μητροπολίτη Λευκάδος, κ. Δαμασκηνό,(Σ.Σ. Εννοεί πιθανόν τον Μητροπολίτη Δωρόθεο), πρώην στρατιωτικό ιερέα και ένθερμο πατριώτη. Ο Λάζαρης αποκάλυψε την ιδιότητά του στον μητροπολίτη και μπήκε κατευθείαν στο θέμα, ζητώντας συγχρόνως και τη συμπαράστασή του. Ο Δαμασκηνός, χωρίς δισταγμό και συγκινημένος, ανταποκρίθηκε αμέσως στο κάλεσμα του Λάζαρη και δήλωσε απερίφραστα υπακοή στις διαταγές του ΓΣΜΑ (Γενικο Στρατηγείο Μέσης Ανατολής) και της νόμιμης Ελληνικής Κυβέρνησης.

Πρώτη του ενέργεια ήταν να συστήσει τον Λάζαρη σε πρόσωπα της άκρας εμπιστοσύνης του, δυναμικά, ανιδιοτελή και κατάλληλα για συνεργάτες της Αποστολής. Το πρώτο πρόσωπο με το οποίο έφερε σ’ επαφή τον Λάζαρη ήταν ο περιφερειακός εισαγγελέας Χριστόφορος Λάζαρης, που, όπως απεκαλύφθη, ήταν και συγγενής του, διότι και ο Γιάννης καταγόταν από τη Λευκάδα. Ο Χριστόφορος με τη σειρά του τον συνέστησε στον αρχηγό της Αστυνομίας, του οποίου το όνομα μου διαφεύγει. Τρίτο πρόσωπο που γνώρισε ήταν ο Βασίλης Φραγκούλης, αντιπλοίαρχος του Πολεμικού Ναυτικού, ναυπηγός και τέως καθηγητής στη Σχολή Δοκίμων. Τέταρτο πρόσωπο ήταν ο δήμαρχος της πόλης Λευκάδος, Γεώργιος Κάτσης, ο οποίος προθυμοποιήθηκε να τον εφοδιάσει με δελτία ταυτότητας και άδειες κυκλοφορίας, εάν χρειαζόταν. Επίσης γνώρισε τον γραμματέα του Δήμου, Θωμά Θεράπο, ο οποίος έθεσε το σπίτι του στη διάθεση της Αποστολής και υπέδειξε οίκημα κατάλληλο για εγκατάσταση ασυρμάτου. Έκτο πρόσωπο ήταν ο Κώστας Σκυριανός, επιπλοποιός, άνθρωπος τολμηρός και ικανότατος, γνώστης των ακτών του νησιού. Αυτός του υπέδειξε ασφαλές σημείο προσέγγισης υποβρυχίων. Έβδομο πρόσωπο ήταν ο Θωμάς Πολίτης διοικητικός υπάλληλος, πολύ δυναμικός και πρόθυμος ν’ αναλάβει οποιαδήποτε παράτολμη δραστηριότητα. Τέλος, ο Γιάννης ανακάλυψε
έναν Περδικάρη, που προπολεμικά τον είχε εκπαιδευόμενό του στη Σχολή Ευελπίδων.Αυτός προθυμοποιήθηκε να βοηθήσει στη συλλογή στρατιωτικών πληροφοριών. Όλοι τους δήλωσαν πλήρη συμμόρφωση με τις διαταγές του ΓΣΜΑ και της νόμιμης Ελληνικής Κυβέρνησης.

Με τα πρόσωπα αυτά ο Γιάννης είχε πρώτα χωριστές συζητήσεις και κατόπιν ακολούθησε κοινή σύσκεψη, όπου έγινε και η κατανομή των αρμοδιοτήτων τους ως εξής: Ο Θ. Πολίτης ορίστηκε αρχηγός της ομάδας, ταμίας και κύριος σύνδεσμος με το Αρχηγείο μας στην Κεφαλονιά. Ο Γιάννης του άφησε 1ο χρυσές λίρες για τις τρέχουσες δαπάνες της ομάδας.

Ο Πολίτης δέχθηκε πρόθυμα τη θέση του αρχηγού, παρ’ όλο που διέτρεχε κίνδυνο επειδή το ΕΑΜ τον είχε χαρακτηρίσει εθνικιστή. Τα άλλα μέλη της ομάδας θ’ ασχολούνταν κυρίως με τη συλλογή πληροφοριών, τις οποίες θα παρέδιδαν στον Πολίτη προς διαβίβαση στο Αρχηγείο μας στην Κεφαλονιά. Επίσης, θα φρόντιζαν για την τόνωση του ηθικού του κόσμου και την υπονόμευση τον ηθικού του εχθρού, ακολουθώντας σχετικές οδηγίες μας. Όλα τα μέλη και οι συνεργάτες τους έπρεπε ν’ απέχουν από πολιτικές οργανώσεις και άλλες αντιστασιακές ομάδες. Η επικοινωνία τους με την Αποστολή στην Κεφαλονιά θα γινόταν μέσω Φισκάρδου κανονικά ανά δεκαπενθήμερο, και εκτάκτως αν υπήρχε ανάγκη.

Κατά την παραμονή του στη Λευκάδα, ο Γιάννης συγκέντρωσε όλες τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε σχετικά με τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις και τη δύναμη του εχθρού, καθώς και με τα σχέδιά του σε περίπτωση συμμαχικής επίθεσης. Όπως προέκυψε, αντίθετα από τους Ιταλούς, οι Γερμανοί δεν έδιναν στρατηγική σημασία στη Λευκάδα, κυρίως λόγω αχρήστευσης του θαλάσσιου διαύλου της με την απέναντι ακτή της Αιτωλοακαρνανίας, που έγινε ύστερα από την εκεί βύθιση ενός ατμόπλοιου από τη συμμαχική Αεροπορία. Η έρευνα του Λάζαρη έδειξε ότι σε περίπτωση συμμαχικής επίθεσης, η γερμανική φρουρά του νησιού θα το εγκατέλειπε και θα περνούσε στην απέναντι ακτή της ηπειρωτικής χώρας, στα Περατιά.

Μετά την αποχώρηση των Ιταλών από εκεί, οι Γερμανοί όχι μόνο δεν αντικατέστησαν τις ιταλικές φρουρές στο νησί, αλλά ανατίναξαν και τον δρόμο που διασχίζει τη Λευκάδα και συνδέει το λιμάνι της Βασιλικής, στο νοτιοδυτικό άκρο του νησιού, με την πρωτεύουσά του. Επίσης είχαν υπονομεύσει τον δρόμο που οδηγεί στο κάστρο και κρατούσαν σε ετοιμότητα τρεις φορτηγίδες γεμάτες άμμο, με σκοπό να τις βουλιάξουν στο πέρασμα προς την απέναντι Στερεά σε περίπτωση συμμαχικής αποβατικής επιχειρήσεως. Η φρουρά αποτελούσε τμήμα λόχου, που ήταν εγκατεστημένος στην απέναντι ακτή και υπαγόταν στο ΙΙ Τάγμα Κυνηγών, με έδρα στη Βόνιτσα, και ανήκε στο Σύνταγμα Κυνηγών της Μεραρχίας ACR, που είχε έδρα στην Πρέβεζα, υπό τον υποστράτηγο von Lountiger. Ο Λάζαρης, κατά την παραμονή του στη Λευκάδα, είχε την τύχη να παρακολουθήσει και άσκηση εφαρμογής του γερμανικού σχεδίου αποχώρησης της φρουράς, που πραγματοποιήθηκε στις 29 Ιουνίου.

Μόνιμες αμυντικές εγκαταστάσεις δεν υπήρχαν στη Λευκάδα, μόνο ένα μικρό οχυρό με δύο βαρέα αντιαεροπορικά πολυβόλα των 20 χιλιοστών, εγκατεστημένο πλησίον της ακτής έξω από την πόλη, όπου υπήρχε και σταθμός ασυρμάτου. Η δύναμη της φρουράς ανερχόταν σε 30 άνδρες του λόχου Περατιών και 10 πεζοναύτες. Επίσης υπήρχε ένα μόνιμο παρατηρητήριο με 7 Γερμανούς στρατιώτες και περιοδικά ερχόταν στο νησί από το Ξηρόμερο μια κινητή μονάδα του μηχανικού, δυνάμεως 60 ανδρών, για σύντομο χρόνο. Τη Λευκάδα προστάτευαν οι οχυρώσεις της απέναντι ακτής, και συγκεκριμένα των Περατιών, του Αγίου Νικολάου και της Πούντας, οι οποίες κάλυπταν όλη τη γύρω περιοχή μέχρι την Πρέβεζα. Από το κανάλι της Λευκάδος, που είχε αχρηστευτεί για μεγάλα πλοία, περνούσαν μόνο μικρά πλωτά σκάφη και καΐκια, διακινούμενα μεταξύ των ακτών Αιτωλοακαρνανίας, Πρέβεζας και Κέρκυρας. Στο νησί λειτουργούσε και ένα καρνάγιο επισκευή ς καϊκιών, στη θέση Βλυχό, επανδρωμένο με 10 Γερμανούς. Δηλαδή, το σύνολο της μόνιμης γερμανικής δυνάμεως στη Λευκάδα δεν υπερέβαινε τους 60 άνδρες.

Όσον αφορά την πολιτική κατάσταση στη Λευκάδα, αντάρτες του ΕΛΑΣ από τη Στερεά και την Κεφαλονιά είχαν κάνει μεγάλη προσπάθεια να εισβάλουν και να επικρατήσουν στο νησί. Όμως ύστερα από σκληρές ένοπλες συγκρούσεις με τους ντόπιους κατοίκους, οι οποίοι στην απόγνωσή τους αναγκάστηκαν να πάρουν όπλα από τους Γερμανούς και να ζητήσουν τη συνδρομή τους με όλμους και πυροβολικό, ο ΕΛΑΣ εγκατέλειψε την προσπάθειά του αφού άφησε επιτόπου περί τους 130 νεκρούς, μεταξύ των οποίων οι 30 ήταν Κεφαλονίτες, όπως πληροφορηθήκαμε.

Όταν έφτασε ο Λάζαρης στη Λευκάδα, επικρατούσε πλήρης ηρεμία. Οι Λευκάδιοι δεν ανήκαν τότε σε συγκεκριμένη οργάνωση, αλλά συσπειρώθηκαν σε αντικομμουνιστικές ομάδες οι οποίες υποστηρίχθηκαν και από αντάρτες του ΕΔΕΣ, που τελικά επωφελήθηκε για μόνιμη εγκατάσταση κλιμακίου του εκεί. Στη Λευκάδα δεν υπήρχε Τάγμα Ασφαλείας της Κατοχικής Κυβερνήσεως, όπως δεν υπήρχε και στα άλλα νησιά της περιφέρειάς μας. Μια τέτοια μονάδα ασφαλείας, που είχε πάει στη Ζάκυνθο από την Πελοπόννησο σε ανάλογη κοινωνική αναταραχή, δεν έμεινε πολύ καιρό.

Ύστερα από τρεις μέρες παραμονής του στο νησί, ο Γιάννης κατέληξε στο ότι δεν υπήρχε σοβαρός στρατιωτικός λόγος εγκατάστασης αυτόνομου σταθμού μας στη Λευκάδα, διότι θα διασπείραμε τις δυνάμεις μας χωρίς σοβαρή ανάγκη, ενώ, αντίθετα, η παρουσία του στην Κεφαλονιά ήταν απαραίτητη, δεδομένου ότι εκεί βρισκόταν η κύρια δύναμη του εχθρού και το κέντρο της άμυνάς του στη γύρω περιοχή. Επομένως, αφού οργάνωσε ένα ικανοποιητικό δίκτυο πληροφοριών στη Λευκάδα κι εξασφάλισε τακτική επικοινωνία μας μ’ αυτό, θεώρησε πως μια επίσκεψή του εκεί ανά δεκαπενθήμερο θα ήταν αρκετή, εκτός βέβαια εάν πρόεκυπτε αξιόλογη αλλαγή των υφιστάμενων συνθηκών.

Κατά την επιστροφή από τη Λευκάδα, ο Λάζαρης, διερχόμενος από το Μεγανήσι, φρόντισε για την πυρπόληση γερμανικού καϊκιού που βρισκόταν στη θέση Μικρή Ταράτσα. Επιστρέφοντας στην Κεφαλονιά στις 3 Ιουλίου, πέρασε από το σπίτι του Βασιλάτου στον Μάγγανο όπου και διανυκτέρευσε, προκειμένου να γνωρίσει κι άλλα πρόσωπα τα οποία θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμα για συλλογή πληροφοριών και παρακολούθηση των κινήσεων του εχθρού στις ακτές της Ερίσου. Ιδιαίτερη επιτυχία σημείωσε στο χωριό Αντιπάτα, στο βορειότερο άκρο της Κεφαλονιάς, τρία χιλιόμετρα από το Φισκάρδο, όπου μύησε τον παπά του χωριού, Ιωάννη Αντύπα. Ο παπάς εκείνος απεδείχθη πολύτιμος συνεργάτης μας, διότι στην περιοχή του υπήρχαν μόνιμες αμυντικές εγκαταστάσεις του εχθρού, όπως θα δούμε σε επόμενο κεφάλαιο.

Στις 3 Ιουλίου ο Λάζαρης επέστρεφε στο Αργοστόλι. Αφού συζητήσαμε λεπτομερώς το θέμα της Λευκάδος, σε συνδυασμό και με τις επικρατούσες συνθήκες στην Κεφαλονιά, συμφωνήσαμε ότι εγκατάσταση κλιμακίου της Αποστολής στη Λευκάδα θ’ αποτελούσε άσκοπη πολυτέλεια κι ότι τα μέτρα που πήρε εκεί ήταν επαρκή.

Επιπλέον, επισημάνθηκε ότι εάν ο Λάζαρης διέμενε στη Λευκάδα, θα ήταν οπωσδήποτε αναγκασμένος να επισκέπτεται συχνά την Κεφαλονιά, όπου, όπως διαπιστώσαμε, χρειαζόμαστε δύο σταθμούς ασυρμάτων, λόγω του όγκου του έργου που είχαμε εκεί, αλλά και για λόγους ασφαλείας κατά των γερμανικών ραδιογωνιομέτρων. Τις σκέψεις αυτές και τη σχετική απόφασή μας αναφέραμε στο Κάιρο, το οποίο συμφώνησε απόλυτα με το σκεπτικό αυτό και συνεχάρη τον Λάζαρη για τα εξαίρετα αποτελέσματα της επίσκεψής του στη Λευκάδα.

Θα συνεχιστεί και θα ολοκληρωθεί η αναφορά του βιβλίου για τη Λευκάδα στο Β΄ μέρος.

*ΘΕΜΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ

Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1917.’Εγγαμος με τρία τέκνα. Οικονομολόγος. Έφεδρος αξιωματικός πυροβολικού, καταδρομεύς αλεξιπτωτιστής. Το 1940 πολέμησε στο ελληνοαλβανικό μέτωπο. Το 1941 πολέμησε στην Κρήτη. Διέφυγε στην Αίγυπτο με υποβρύχιο και κατετάγη στην 1η Ελληνική Ταξιαρχία. Στο Γραφείο Συνδέσμου υπό τον Πρίγκιπα Πέτρο. Στο βρετανικό Κέντρο Ειδικής Εκπαιδεύσεως στην Παλαιστίνη. Το 1942 συμμετέσχε στη βρετανική ομάδα αλεξιπτωτιστών που προσγειώθηκε στην Ελλάδα και ανατίναξε τη σιδηροδρομική γέφυρα Γοργοποτάμου. Αρχές 1944 επέστρεψε στη Μέση Ανατολή και τον Απρίλιο ανέλαβε αρχηγός ειδικής επιχειρησιακής Αποστολής (κωδικό όνομα DASTARD) στα γερμανοκρατούμενα νησιά του Ιονίου, η οποία διήρκεσε μέχρι τέλος Νοεμβρίου 1944. Από το 1945 έως το 1949 χρημάτισε μέλος της Διεθνούς Επιτροπής Ελέγχου Βουλγαρίας (Σόφια) και σύνδεσμος της Βαλκανικής Επιτροπής Παρατηρητών του ΟΗΕ κατά τον Εμφύλιο πόλεμο.

** Γιάννης Λάζαρης: μόνιμος υπολοχαγός, ήταν υπαρχηγός της αποστολής του Γενικού Συμμαχικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής στο Ιόνιο.