HomeΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣΝίκος Κονδυλάτος: Ο πολιτισμός της καθημερινότητας είναι αυτός που μας καθορίζει

Νίκος Κονδυλάτος: Ο πολιτισμός της καθημερινότητας είναι αυτός που μας καθορίζει

Ξεκίνησε στην αρχή με άρθρα -τολμηρά για τα δεδομένα της Λευκάδας- συνέχισε με τις καλοκαιρινές συναντήσεις του Αλεξάνδρου. Είναι ο πρώτος για πολλούς από μας που σχηματοποίησε τις ανησυχίες και τα όνειρά μας. Μας έδωσε «ένα κάποιο λαμπύρισμα ελπίδας». Προβλημάτισε, δημιούργησε συζητήσεις, έδωσε έναυσμα για σκέψεις, ενεργοποίησε μυαλά… Μια μικρή κοινωνία ενημερωμένων και ευαισθητοποιημένων πολιτών είδε μια άλλη πρόταση για το νησί και την ανάπτυξή του. Όλα αυτά και πολλά άλλα ενδιαφέροντα έγιναν ένα βιβλίο…

Μια ακόμη «άριστη» τουριστική σεζόν έφτασε στο τέλος της για το νησί της Λευκάδας. Ένα ακόμη καλοκαίρι ολοκληρώθηκε με πληθώρα «πολιτιστικών» εκδηλώσεων από άκρου εις άκρο του νησιού. Ένα μουσείο εγκαινιάστηκε πρόσφατα και καμαρώνουμε όπως για τα καινούργια μας παπούτσια, αγνοώντας οι περισσότεροι τον ποιητή. Γιατί καλά είναι τα μουσεία, όπως λέει ο φιλόλογος κύριος Τσερές, αλλά υπάρχει και ο ποιητής!

Μια συζήτηση αυτή την εποχή με τον Νίκο Κονδυλάτο πιστεύουμε πως είναι πολύ χρήσιμη και ενδιαφέρουσα.

-Από τις εκδόσεις fagotto εκδόθηκε, σε μία ιδιαίτερα προσεγμένη έκδοση, το βιβλίο σου η Λευκάδα αύριο, από την τουριστική μονοτροπία στη διαλεκτική της βιωσιμότητας, στο οποίο θίγονται όλα σχεδόν τα μεγάλα ζητήματα που αφορούν στη Λευκάδα και τον τρόπο που αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια. Γίνονται όμως και προτάσεις για το αύριο. Πιστεύεις πως το βιβλίο είχε τους αποδέκτες που περίμενες;

Το βιβλίο αυτό, το οποίο έχεις διαβάσει καλά, αν κρίνω από τα αποσπάσματα που έχεις παραθέσει στην εφημερίδα σου, απευθύνεται σε κάθε Λευκαδίτη και όχι μόνο, καθώς οι νοοτροπίες και οι πρακτικές αντιμετώπισης των θεμάτων είναι λίγο-πολύ οι ίδιες παντού. Βέβαια τα ζητήματα που αναδεικνύει έχουν άμεση σχέση και με την τοπική αυτοδιοίκηση οι άνθρωποι της οποίας, έχουν μεγαλύτερη εμπλοκή με αυτά, άλλωστε αυτοί «κυβερνούν» τις τοπικές κοινωνίες και έχουν τον πρώτο λόγο αλλά και τις δυνατότητες και τα μέσα. Δε μπορώ να ξέρω πως ο χώρος αυτός υποδέχθηκε το βιβλίο. Δεν υπέπεσε κάτι στην αντίληψη μου και δεν μου έγινε κάποιο σχόλιο από κανένα. Στην παρουσίαση του, πάντως, με τίμησε ο κύριος Δήμαρχος με την παρουσία του τον οποίο και ευχαριστώ θερμά.

Θα περίμενες ίσως, μεταξύ άλλων, να μου έχει γίνει κάποιο ερώτημα σχετικά με τη διαφορετική εκδοχή για την ανάπλαση της «πλατείας» του Αγ. Μηνά που περιλαμβάνεται στο βιβλίο, την οποία ανήρτησες στην εφημερίδα σου ταυτόχρονα με τη δημοσίευση της μελέτης του Δήμου. Τι θέλει να πει, ποια είναι η φιλοσοφία της, σε τι διαφέρει από την άλλη εκδοχή, σε ποιό γενικότερο σχεδιασμό υπακούει….

-Αλήθεια ποιά είναι η διαφορά μεταξύ των δύο εκδοχών;

Η φιλοσοφία της δικής μου πρότασης είναι αυτή ακριβώς που διατρέχει τις σελίδες του βιβλίου μου. Ο ανεψιός μου, γιός του γνωστού σκηνοθέτη Στέλιου Χαραλαμπόπουλου, πήγε στην Κοπεγχάγη για να κάνει το μεταπτυχιακό του. Μου είπε ο Στέλιος, πως τη δεύτερη κιόλας μέρα οι συνθήκες τον «υποχρέωσαν» να αγοράσει ποδήλατο! Τι κι αν βρέχει, τι κι αν κάνει κρύο, τι κι αν χιονίζει… Ο δικός τους πολιτισμός αυτό επιβάλλει ή καλύτερα αυτό έχει πετύχει. Όσοι επιστρέφουν από ταξίδια στην Ευρώπη μιλούν για την ποιότητα και το άρωμα πολιτισμού που αποπνέουν εκεί οι πόλεις, για το σεβασμό στον πεζό και τον ποδηλάτη, για την τήρηση των κανονισμών, για την πρόκριση των πολιτικών ήπιας μετακίνησης-με πεζόδρομους, ποδηλατόδρομους κ.λ.π.- έναντι αυτών του αυτοκινήτου, για την καθαριότητα, την αισθητική των κτηρίων κ.λ.π. Εδώ όμως γρήγορα συμβιβάζονται με την ελληνική πραγματικότητα και με τα γνωστά σλόγκαν: εδώ είναι Ελλάδα, δεν αλλάζει τίποτα κ.λ.π. Εγώ ανήκω στους λίγους που πιστεύουν πως πρέπει και μπορεί η κατάσταση να αλλάξει και εδώ. Δε μπορεί να παραμένουμε αιωνίως τριτοκοσμικοί. Στην Ευρώπη ανήκουμε…

-Τι πρέπει να γίνει δηλαδή;

Δύο λέξεις θα βρείτε με μεγαλύτερη συχνότητα στο βιβλίο μου: πολιτισμός και όραμα.

Για μένα δείγμα του πολιτισμού μας δεν είναι το πλήθος των πολιτιστικών συλλόγων, (χωρίς να θέλω να απαξιώσω το έργο τους), όπως υποστήριζε ένας καλός φίλος τις προάλλες. Άλλωστε η Ελλάδα είναι πρώτη σε αριθμό συλλόγων και σωματείων σε όλη την Ευρώπη και ουραγός σε όλες τις μετρήσεις που έχουν σχέση με την Παιδεία και τον Πολιτισμό. Για μένα δείγμα του πολιτισμού μας, μεταξύ άλλων συναφών συμπεριφορών, είναι η παράνομη αριστερή στροφή που γίνεται από ολόκληρη τη Λευκάδα στους δύο γνωστούς κόμβους-τρίγωνο πρώην shell, νοσοκομείο- με την ανοχή όλων των αρμόδιων αρχών! Ο πολιτισμός της καθημερινότητας ή αλλιώς, έμπρακτος πολιτισμός, είναι αυτός που μας καθορίζει.

Στον τόπο μας η κυριαρχία του αυτοκινήτου συνεχίζει να είναι ηχηρή και αδιαμφισβήτητη. Είναι φανερό πως στη Λευκάδα δείχνουμε μία ατολμία, μία διστακτικότητα, αναποφασιστικότητα να το πω, στο να πάρουμε αποφάσεις για την άσκηση πολιτικών περιορισμού της χρήσης του Ι.Χ. αυτοκινήτου και προώθησης των ήπιων μορφών μετακίνησης (περπάτημα, ποδήλατο). Στο ζήτημα αυτό μπορώ να πω πως η Λευκάδα βρίσκεται πίσω ακόμα και από τον ελληνικό μέσο όρο. Προβληματίζει ιδιαίτερα η στάση της τοπικής κοινωνίας. Δείχνει σαν να μην την ενδιαφέρει το θέμα. Όχι μόνο δεν διεκδικεί αλλά ούτε καν το συζητά.

Γίνονται π.χ. κατά διαστήματα από σχολεία, συλλόγους κ.λ.π. ποδηλατοδρομίες ή άλλες εκδηλώσεις με το σλόγκαν «Λευκάδα η πόλη του ποδηλάτου!». Και ναι μεν η Λευκάδα είναι πόλη προορισμένη για το ποδήλατο, καθώς διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις, με πρώτη την παράδοση, με τη διαφορά πως σήμερα- χωρίς ιδιαίτερες αντιδράσεις, άρα με τη θέληση μας – αυτό που ισχύει είναι «Λευκάδα η πόλη του αυτοκινήτου». Χρειάζεται δηλαδή, εάν φυσικά πιστεύουμε πως υπάρχει πρόβλημα, στις εκδηλώσεις μας εκτός από τον πανηγυρικό, να υπάρχει και ο παιδευτικός και ο διεκδικητικός χαρακτήρας. Στη Λευκάδα είναι τέτοιες οι συνθήκες που θα μπορούσε το σύνολο των μετακινήσεων-η πρόσβαση στους τόπους δουλειάς, στα σχολεία, στους χώρους αναψυχής και ψυχαγωγίας κ. ο. κ. -να γίνεται κυρίως με το ποδήλατο. Όταν στην Ολλανδία π.χ. το 59% των αστικών μετακινήσεων γίνεται με το ποδήλατο, εμείς γιατί όχι. Να υπάρξουν δηλαδή εκείνες οι προϋποθέσεις άνεσης και ασφάλειας-ένα καλά σχεδιασμένο δίκτυο ποδηλατοδρόμων- οι οποίες θα αποτελούν κίνητρο ώστε ο πολίτης να χρησιμοποιεί το ποδήλατο ή τα πόδια, παράλληλα με τη λήψη μέτρων-επικοινωνιακών, κυκλοφοριακών, αστυνόμευσης κ.λ.π.-που θα αποσκοπούν στην αποφυγή της χρήσης του Ι.Χ. αυτοκινήτου. Αποτέλεσμα της κατάστασης που επικρατεί σήμερα είναι η ασυδοσία που παρατηρούμε, τόσο στην κυκλοφορία όσο και στη στάθμευση, η οποία χρόνο με το χρόνο γίνεται όλο και μεγαλύτερη. Πρέπει να το πάρουμε απόφαση ότι πρέπει να αλλάξουμε. Όσο συντομότερα τόσο καλύτερα.

-Θεωρείς πως η εικόνα που παρουσίασε η Λευκάδα αυτό το καλοκαίρι δικαιώνει τις απόψεις που διατυπώνεις στο βιβλίο σου;

Απολύτως. Εφέτος πιστεύω πως η κατάσταση ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Το ανησυχητικό είναι πως έχει γίνει πλέον περισσότερο από σαφές πως αυτό είναι που επιδιώκουμε, χωρίς δεύτερη σκέψη ή ενδοιασμό, και μάλιστα από κάποιες δηλώσεις που έγιναν φαίνεται πως νοιώθουμε περήφανοι γι’ αυτό, να σπάμε δηλαδή κάθε χρόνο το προηγούμενο ρεκόρ προσέλευσης τουριστών! Άρα τα πράγματα είναι πάρα πολύ δύσκολα για όσους σκέφτονται διαφορετικά, και το κυριότερο, δεν ξέρω αν αναλογιζόμαστε καν μέχρι που αυτό μπορεί να φθάσει…

Ήδη, για τις αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει το φαινόμενο αυτό της υπερπληθώρας τουριστών σε ένα τόπο, έχουν αρχίσει και αρθρογραφούν πολλοί όπως π.χ. ο Παντελής Μπουκάλας, στο άρθρο που αναδημοσίευσες από την Καθημερινή με τίτλο: «Τα ρεκόρ που μπορεί να γίνουν μπούμεραγκ». Γράφει εκεί: «Αλλά όπως ένας τόπος δεν είναι απλώς τοπίο, αφού εμψυχώνεται και παίρνει νόημα, όμορφο ή άσχημο, από τους ανθρώπους που τον κατοικούν, έτσι και μία χώρα δεν είναι απλώς καρτ ποστάλ. Κάτι υπάρχει πίσω από την αστραφτερή, δελεαστική επιφάνεια. Κι αυτό το κάτι δεν μένει άθικτο όταν τα ρεκόρ τουριστικής προσέλευσης καταρρίπτονται το ένα μετά το άλλο κι εμείς δηλώνουμε ενθουσιασμένοι, έχοντας στο μυαλό μας τα έσοδα». Και παρακάτω λέει πως έναντι αυτών των εσόδων «….θα πρέπει ο τόπος να οδηγηθεί στην εξάντληση, στον κορεσμό, όπως ήδη συμβαίνει σε κάποια νησιά, και όσοι τον κατοικούν να συμβιβαστούν με την εξαλλοίωση του, με τη φθορά της δικής τους ψυχής…». Θα έχεις παρατηρήσει πως τα site της Λευκάδας, με πρώτο το δικό σου, ανεβάζουν με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα εικόνες από το παρελθόν, τοπία, ανθρώπους, γιορτές, μαγαζιά, καφενεία, βιοπαλαιστές-γεωργούς, ψαράδες, βοσκούς, εμπόρους. Αυτό τι δείχνει; Δείχνει πως υποσυνείδητα είμαστε όλο και περισσότερο δυσαρεστημένοι με αυτό που βλέπουμε και βιώνουμε σήμερα, και για παρηγοριά, ανατρέχουμε συνέχεια στο παρελθόν. Ο Σεφέρης στο ημερολόγιο του, στις Μέρες Γ’ γράφει: «Να νοσταλγείς τον τόπο σου, ζώντας στον τόπο σου, τίποτε δεν είναι πιο πικρό».

-Γνωρίζεις πως δεν είναι και πολλοί αυτοί που συμφωνούν ή μάλλον, για να το πούμε σαφέστερα, αυτοί που ενδιαφέρονται για τις απόψεις σου.

Πράγματι έτσι είναι, αν και τα 430 like στο τελευταίο απόσπασμα από το βιβλίο μου που ανέβασες στην εφημερίδα σου, για μένα είναι ένα σημάδι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό. Κοίταξε, τα πράγματα δεν είναι εύκολα. Χρειάζεται προσπάθεια και πολιτική πειθούς, με επιμονή και υπομονή. Να σκεφτείς πως όταν επιχειρήθηκαν οι πρώτες πεζοδρομήσεις στην Ελλάδα οι αντιδράσεις ήταν τεράστιες. Ακόμα και οι πρώτες μονοδρομήσεις, παρ’ όλο που έτσι εξασφαλίζονταν θέσεις στάθμευσης «παρά την οδό» καθώς έτσι μία λωρίδα κυκλοφορίας μπορούσε να διατεθεί για στάθμευση. Δύσκολα ο Έλληνας δέχθηκε να αλλάξει τη συνήθεια του να πηγαίνει στο σπίτι του αμέσως, χωρίς να χρειάζεται να κάνει το γύρο ολόκληρου του τετραγώνου. Εκεί λοιπόν πρέπει να επικεντρωθεί η προσπάθεια, να αποφασίσουμε πάνω σε δύο πράγματα: πρώτον τι είναι πολιτισμός και δεύτερον αν θέλουμε να αλλάξουμε. Να έχουμε ένα όραμα για την πόλη μας π.χ. να μοιάσει σε μία αντίστοιχη ευρωπαϊκή πόλη, και ένα όραμα για ολόκληρο το νησί. Ένας τόπος που έχει αφεθεί ώστε ο τρόπος του να καθορίζεται από τον τουρισμό δε μπορεί να έχει μέλλον. Στον υπότιτλο του βιβλίου μου προτρέπω: Από την τουριστική μονοτροπία να πάμε στη διαλεκτική της βιωσιμότητας. Αυτός ο δρόμος είναι πλέον μονόδρομος.

-Για να αλλάξουμε λίγο θέμα, αλήθεια σε ποιο στάδιο βρίσκεται η ταινία του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου; Πότε θα τη δούμε;

Κατ’ αρχάς να σας πω πως πρόκειται για ένα διαμάντι, ένα ποίημα. Ταινία πέρα για πέρα εικαστική, βασισμένη στην εικόνα και τον ήχο, επενδεδυμένη με εξαιρετική μουσική από τον Πλάτωνα Ανδριτσάκη, διάρκειας δύο ωρών παρά κάτι. Υπολογίζεται να είναι έτοιμη για την πρεμιέρα γύρω στα Χριστούγεννα. Η κινηματογραφική διανομή θα γίνει από την Feelgood. Οι Λευκαδίτες «ηθοποιοί» στέκονται όλοι στο ύψος τους… Ένα ζήτημα που πρέπει να λύσουμε είναι πως θα τη δούμε στη Λευκάδα, καθώς και οι θεατές θα είναι πολλοί και η ταινία απαιτεί υψηλής ποιότητας μηχανήματα ήχου και εικόνας….

-Κλείνοντας έχεις κάτι άλλο να προσθέσεις;

Στο πλαίσιο της ΛΕΑ-το ιβηροαμερικανικό φεστιβάλ που γίνεται για ένατη χρονιά στην Αθήνα-με το οποίο είναι συνδεδεμένη και η Λευκάδα (φέτος για τρίτη χρονιά), ήλθαν τον Ιούνιο στη Λευκάδα δύο σπουδαίοι κολομβιανοί συγγραφείς. Ο ένας απ’ αυτούς ο Έκτορ Αμπάδ Φασιολίνσε –ο δεύτερος ήταν ο Σαντιάγο Γκαμπόα-παρουσίασε το βιβλίο του: Η λήθη που θα γίνουμε. Από εκεί αλίευσα ένα απόσπασμα(σελ.286) και το αφιερώνω με αγάπη στους αναγνώστες σου:

«Έχουμε λόγο να ζούμε αν, όταν πεθαίνουμε, ο κόσμος είναι λίγο καλύτερος χάρη στη δουλειά και στις προσπάθειες μας. Το να ζούμε απλώς και μόνο για ν’ απολαμβάνουμε είναι μια θεμιτή ζωώδης βλέψη. Για το ανθρώπινο ον όμως, για τον Homo Sapiens, αυτό σημαίνει να αρκείται σε πολύ λίγα. Για να ξεχωρίσουμε από τα υπόλοιπα ζώα, για να δικαιολογήσουμε το πέρασμα μας από τη Γη, πρέπει να αποβλέπουμε στην επίτευξη στόχων ανώτερων από την απλή απόλαυση της ζωής. Ο καθορισμός στόχων διακρίνει μερικούς ανθρώπους από τους άλλους. Κι εδώ το πιο σημαντικό δεν είναι να επιτυγχάνουμε αυτούς τους στόχους, αλλά να παλεύουμε γι’ αυτούς. Δεν μπορούμε όλοι να είμαστε πρωταγωνιστές της Ιστορίας. Ως κύτταρα που είμαστε αυτού του μεγάλου οικουμενικού ανθρώπινου σώματος, έχουμε ωστόσο συνείδηση ότι ο καθένας μας μπορεί να κάνει κάτι για να βελτιώσει τον κόσμο όπου ζούμε και όπου θα ζήσουν όσοι μας ακολουθήσουν. Πρέπει να εργαστούμε για το παρόν και για το μέλλον, κι αυτό θα μας προσφέρει μεγαλύτερη χαρά από την απλή απόλαυση των υλικών αγαθών. Η γνώση ότι συμβάλλουμε στο να γίνει ο κόσμος καλύτερος πρέπει να είναι η μέγιστη ανθρώπινη φιλοδοξία».

Προηγουμενο αρθρο
Ίδρυση χορωδίας του Συλλόγου Λευκαδίων Αττικής
Επομενο αρθρο
Στη μελαγχολική μαγεία του οριενταλισμού: Μια αναγνωστική εμπειρία από τη Λέσχη ανάγνωσης του Συνδέσμου Φιλολόγων Λευκάδας

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.