Νίτσα Παπαδάκη – Σταύρακα: Η «Κυρία» της Λευκάδας και το Εθνικό Ωδείο

Η Νίτσα Παπαδάκη γεννήθηκε στη Νάξο το 1915 από οικογένεια πολιτικών της εποχής (ο πατέρας της γιατρός στο επάγγελμα, υπήρξε δημοκρατικός βουλευτής Κυκλάδων). Το σπίτι της ήταν τόπος συνάντησης ανθρώπων των γραμμάτων και της τέχνης. Τελείωσε με άριστα τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (γλωσσολογικό τμήμα) σε ηλικία μόλις 20 ετών. Στο νησί μας έφτασε τα δύσκολα χρόνια της κατοχής με τον άνδρα της συμπολίτη μας γιατρό Ξενοφώντα Σταύρακα.

Εγκατέλειψε τον Πύργο της Νάξου, άφησε και ξέχασε τις συμμαθήτριές της από τη σχολή καλογραιών, ξέχασε τις γλώσσες της και ακολούθησε στην Καρυά τον εκλεκτό της και «άτακτο» γιατρό. Μου θύμισε τη «Λόλα Μοντέζ» που βρήκε το μάστορά της από ένα βεδουίνο καμηλιέρη. Ήξερε όμως να προσαρμόζεται, να αγαπά και ν’ αγαπιέται, αφιλοκερδής και γενναιόδωρη καθώς ήταν.

Στην ιδιαίτερη πατρίδα του γιατρού την Καρυά, ασχολήθηκε με την οργάνωση και καθοδήγηση του Εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των γυναικών του χωριού, δημιούργησε παράρτημα του Γυμνασίου Λευκάδος, όπου τα παιδιά κέρδισαν τη συνέχεια των σπουδών τους όταν τα σχολεία ήταν κλειστά. Πολλοί μαθητές της περιόδου εκείνης έγιναν διαπρεπείς επιστήμονες και πολιτικοί.

Έργο ζωής της υπήρξε το ΩΔΕΙΟ (παράρτημα του Εθνικού Ωδείου), του οποίου ήταν ιδρυτής και πρόεδρος.

Εμείς είμαστε μεγάλοι για να την έχουμε καθηγήτρια. Τη γνωρίσαμε σα συνάδελφο στο Γυμνάσιο (1945-1960) και σαν αναπόσπαστο τμήμα της πολιτιστικής Λευκάδας. Θαυμάσαμε την καλοσύνη της, την ευγένειά της, τη μόρφωσή της, τον πολιτισμό της. την αισθητική της και απολαύσαμε σε χρόνους χαλεπούς το ανοικτό σπίτι της.

Εκεί στη γωνία της πλατείας μας περίμενε ένα φιλόξενο σπίτι, ανοιχτό σε όλους. Εκεί απολαύσαμε συντροφιά, θαλπωρή. συζήτηση και πολιτισμό. Εκεί φιλοξενήθηκαν μεγάλοι μουσικοί, έγιναν σχεδιασμοί για το Ωδείο, γράφτηκαν σάτιρες, απαγγέλθηκαν ποιήματα. Ήταν το πολιτιστικό κέντρο της πόλης. Μόνη παραφωνία η πράσινη τσόχα. Σκέφτομαι με τα σημερινά κρατούντα πόσες «τηλεοπτικές» ώρες χάθηκαν και μάλιστα με συζητήσεις ποιότητας.

Δεν ήταν μια συνηθισμένη φιλόλογος καθηγήτρια της γραμματικής και του συντακτικού. Η διδασκαλία της άνοιγε ορίζοντες και οδηγούσε τους μαθητές έξω από τα κείμενα της τάξης. Όταν η «Κυρία» επέστρεφε από τα συχνά ταξίδια της στην Αθήνα. οι μαθητές περίμεναν να φέρει στις αποσκευές της τον πολιτισμό. Ήταν τα δώρα της. Περίμεναν να τους πει για την κινηματογραφική, θεατρική και μουσική κίνηση της πρωτεύουσας.

Δεν περιοριζόταν όμως στην περιγραφή των γεγονότων. έκανε την κριτική της και μάθημα αισθητικής. Με αφορμή τα κινηματογραφικά έργα (π.χ. Κλέφτης ποδηλάτων) τους μιλούσε για το κίνημα του νεορεαλισμού του Ντε Σίκα και των άλλων Ιταλών σκηνοθετών της εποχής κλπ. Μετέφερε στα παιδιά της τότε απομονωμένης μικρής πόλης όλη την πολιτιστική ζωή της πρωτεύουσας. Οι μαθητές του Γυμνασίου καταλάβαιναν την προσφορά της και τιμητικά τη βάπτισαν «Κυρία». Έτσι την ήξερε πλέον όλη η Λευκάδα.

Μέσα από τη διδασκαλία της έγινε φορέας πολιτισμού και πιστεύω πως έργο της ζωής της υπήρξε το Ωδείο της πόλης του οποίου υπήρξε ιδρυτής και πρόεδρος. Όλοι θυμούνται τις μεγάλες συναυλίες που δόθηκαν στην πόλη επί προεδρίας της, με κορυφαίους μουσικούς, που ήταν πράγματα αδιανόητα για οποιαδήποτε επαρχιακή πόλη της εποχής.

Παρέλαση 25 Μαρτίου 1962

Δεν καθοδηγούσε μόνο τα παιδιά του Ωδείου αλλά τα προστάτευε, το σπίτι της το αισθανόντουσαν δικό τους. Θυμάμαι, όταν κάποια από αυτά δεν τα κατάφερναν στα Μαθηματικά. έκανε τις παρεμβάσεις της λέγοντας «μουσικός θα γίνει» κι εμείς δεν την παίρναμε στα σοβαρά.

Ήταν η εποχή που, όταν στην ταυτότητα του τετραγώνου αθροίσματος ξεχνούσες το διπλάσιο γινόμενο, το καταλογίζαμε σαν έγκλημα. Αυτή όμως μας δίδαξε πως κάθε παιδί κρύβει μέσα του σπίθες που πρέπει να τις βοηθήσουμε να γίνουν φως. Αυτή έκανε πραγματική και ευρεία εκπαίδευση.

Βοηθούσε κάθε μαθητή να φανερώσει και να καλλιεργήσει το ταλέντο του. Καταλάβαινε πως υπάρχουν άνθρωποι που γεννιούνται με τη σφραγίδα της θείας δωρεάς. Εμείς αν και κάναμε εκπαίδευση, αργήσαμε να το καταλάβουμε. Μα προσωπικά κατά την εκπαιδευτική διαδρομή μου τη θυμόμουνα πάντα και σα διευθυντής σχολείων προσπαθούσα να περάσω στους καθηγητές πως δεν είναι έγκλημα η «παράλειψη του διπλασίου γινομένου».

Το Ωδείο έδωσε μουσικούς με πανελλήνια αναγνώριση και προβολή,όπως τον Κ. Σφέτσα. Π. Φίλιππα. Π. Σταματέλο κ.α. Τους συναντάμε με συγκίνηση και καμαρώνουμε που υπήρξαν μαθητές μας.Η καλοσύνη της την οδηγούσε πάντοτε να παρουσιάζει την καλή εκδοχή της κοινωνίας.

Δίδαξε στα Γυμνάσια Λευκάδας και έφθασε στο βαθμό του Λυκειάρχη.

Έλαβε μέρος στις Γιορτές Λόγου και Τέχνης στα Φεστιβάλ της Λευκάδας, έδωσε διαλέξεις πολιτιστικού και επιστημονικού περιεχομένου, επιμελήθηκε την παρουσίαση σοβαρών θεατρικών παραστάσεων (αρχαία τραγωδία και λοιπές πολιτιστικές εκδηλώσεις).

Γνώστης της γερμανικής γλώσσας ασχολήθηκε με μεταφράσεις «περί της Ομηρικής Ιθάκης» του ΔΑΙΡΠΦΕΛΔ, που δημοσιεύτηκαν σε τοπική εφημερίδα.

Στην κηδεία του μουσικού Φώτη Βλάχου, 1962, οι μαθητές του Ωδείου.

Έφυγε νωρίς. Υπάρχει πάντα όμως μια συνέχεια. Οι κόρες της, λαμπρές επιστημόνισσες, αρχιτεκτόνισσα η μία και καθηγήτρια της Ιατρικής η άλλη ξέρουν να αγαπούν και να σέβονται. Κληρονόμησαν την καλοσύνη της και την αισθητική της. Στα σπίτια τους υπάρχει όλη εκείνη η ατμόσφαιρα του παλαιού σπιτιού της πλατείας και όταν εκεί βρεθούν παλαιοί Λευκαδίτες, με τις Λευκαδίτικες ιστορίες, τις παρλάτες και τα ανέκδοτα, μεταφερόμαστε στις παλιές καλές μέρες του πατρικού τους σπιτιού. Εμείς απολαμβάνουμε τη συντροφιά της νέας γενιάς και διατηρούμε την καλή μνήμη της «Κυρίας».

Το παράρτημα του Εθνικού Ωδείου ιδρύθηκε το 1955. Στεγαζόταν σε κτίριο επί της οδού Αγίας Μαύρας (δίπλα από το σημερινό ξενοδοχείο «Νήρικος»). Σταμάτησε να λειτουργεί το 1965;

Μαθητές του Ωδείου: Κυριάκος Σφέτσας (συνθέτης) Λούλα Σφέτσα (πιανίστρια), Χρήστος Σφέτσας (μουσικός), Στράτος Σφέτσας (μουσικός), Άρια Βλάχου, Σούλα Σταύρακα (γιατρός, καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών), Σούλα Περδικάρη (γιατρός), Γιώργος Περδικάρης (Υπουργείο Οικονομικών), Νίτσα Περδικάρη (πολιτική Επιστήμων), Βλάχου Γιάννα (διακοσμίτρια), Βασούλα Κονιδάρη (πρόεδρος Κοινότητας), Παντελής Σταματέλος (ζωγράφος βιολονίστας), Λουκία Γουρζή (Οδοντογιατρός), Νώντας Γαζής (γεωπόνος –ερευνητής), Θόδωρος Μπόρσας, Ντίνα Σέρβου (μουσικός), Νίκος Βανδώρος (Γιατρός), Δάφνη Κακιούση, Κώστας Σταματέλος (πρώην Δήμαρχος Λευκαδίων), Πίτσα Μαυροκέφαλου, Θωμάς Κατωπόδης (Ναύαρχος), Παναγιώτης Φίλιππας (βιολονίστας).

Τα κείμενα που χρησιμοποιήθηκαν περιέχονται στα βιβλία: «Αφιέρωμα στο Γυμνάσιο Λευκάδας» Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Αθήνα 2002.
«Νίτσα Παπαδάκη – Σταύρακα, Γουλιέλμος Διαίρπφελδ» Πνευματικό κέντρο Δήμου Λευκάδας, Αθήνα 2006.

Ευχαριστώ θερμά την Ελένη Περδικάρη (Αντιπρόεδρο του Συλλόγου Λευκαδίων Πάτρας) για τις φωτογραφίες και τις πολύτιμες πληροφορίες μου παραχώρησε.