Οι Φακές Εγκλουβής – Της Υπαπαντής Θερμού

Το παρακάτω κείμενο είναι η ομιλία – εισήγηση της Υπαπαντής Θερμού στο 2ο Φεστιβάλ Γαστρονομίας της Λευκάδας, που φέτος είναι αφιερωμένο στα όσπρια της Λευκάδας.

Φίλες και φίλοι καλησπέρα σας,

Είναι ιδιαίτερη χαρά για μας να βρισκόμαστε εδώ και να συμμετέχουμε για δεύτερη χρονιά στο Φεστιβάλ Λευκαδίτικης Γαστρονομίας. Φέτος το Φεστιβάλ είναι αφιερωμένο στα όσπρια της Λευκάδας μεταξύ των οποίων εξέχουσα θέση κατέχει η Φακή Εγκλουβής, που καλλιεργείται στο φερώνυμο οροπέδιο.

Ο τόπος καλλιέργειας περιλαμβάνει μια έκταση 3.000 στρεμμάτων φτάνοντας μέχρι τα 950 μέτρα υψόμετρο, εκ των οποίων σήμερα καλλιεργούντα περί τα 1.000 στρέμματα, χρησιμοποιώντας μεθόδους αμειψισποράς και αγρανάπαυσης σε επιμέρους περιοχές του οροπεδίου, σε μικρά λακκομάτια όπως τα ονομάζουμε εφαρμόζοντας την απαραίτητη παραδοσιακή πρακτική του βοτανίσματος. Το αναφέρω αυτό γιατί είναι ίσως η μόνη διαδικασία που θα παραμείνει για αρκετά χρόνια ακόμα σε αντίθεση με τη σπορά ή το αλώνισμα.

Η Φακή Εγκλουβής φέρει συγκεκριμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Εχει προσαρμοστεί στο μιρκοκλίμα της περιοχής δηλαδή στις εδαφολογικές και κλιματικές συνθήκες του οροπεδίου κι αυτά είναι τα στοιχεία που εκτός από τον ίδιο το σπόρο συντελούν στην μοναδικότητα του προϊόντος. Το ποσοστό βροχοπτώσεων, η πρωινή δροσιά και οι ευεγεργετικοί άνεμοι του Ιονίου σε ένα ομολογουμένως άνυδρο περιβάλλον σε συνδυασμό με την σύσταση του εδάφους λειτουργούν καταλυτικά στην ανάπτυξη του φυτού της Φακής.

Σε υπερεπάρκεια στο μεγαλύτερο τμήμα του οροπεδίου συναντάμε στοιχεία όπως Μαγνήσιο, Κάλιο, Φώσφορο και Σίδηρο βοηθώντας την καρποφορία αλλά, κυρίως, την γευστικότητα και την “βραστικότητα” των σπόρων της Φακής. Η μακροχρόνιακαλλιέργεια της στις παραπάνω συνθήκες, σε μια απομονωμένη από άλλες ποικιλίες περιοχή, μέσω της διαδικασίας αυτογονιμοποίσησης της, διασφαλίζει την σταθερότητα της ξεχωριστής αυτής τοπικής ποικιλίας, όπου παρατηρείται μια φαινοτυπική παραλλακτικότητα με πολλές χρωματιστές κηλίδες επάνω στους σπόρους και συχνά την εμφάνιση εξ ολοκλήρου μαύρων σπόρων ως αποτέλεσμα της σύστασης του γενετικού υλικού που φέρει.

Όλοι οι ανωτέρω παράγοντες, το ευρύτερο πλούσιο φυσικό περιβάλλον και η μακρά γεωργική ιστορία του οροπεδίου είχαν ως αποτέλεσμα την καταγραφή και έγκριση της από την Τράπεζα ΓενετικούΥλικού του ΕΘΙΑΓΕ ως μοναδική ΕΛΛΗΝΙΚΗ φακή που πρέπει να τύχειπροστασίας από την επαπειλούμενη γενετική διάβρωση αλλά και η περιοχή στο σύνολο της ανήκει μαζί με άλλες 4 περιοχές της Ελλάδας όπου συνεχίζουν να επιβιώνουν παραδοσιακά αγροτικά συστήματα που αντιστέκονται ακόμα στην πίεση της σύγχρονης εποχής στο κατάλογο της Διεθνούς Οργάνωσης Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO). Βρίσκεται, επίσης, στο Ινστιτούτο Κτηνοτροφικών Φυτών και Οσπρίων Λάρισας καθώς και στο Διεθνές Κέντρο Αγροτικής Έρευνας για της Ξηρές Περιοχές (ICARDA). Επίσης, αναφορικά με τα οργανολυπτικά χαρακτηριστικά της όπως αποτυπώθηκαν είναι εντυπωσιακά: κρεμώδης όψη, ευχάριστη οσμή, έντονα χυλωμένη, ξεχωριστή γεύση, ευχάριστη επίγευση και μικρός χρόνος βρασμού.

Η σημερινή πραγματικότητα. Αρκετοί νέοι παραγωγοί ασχολούνται με την καλλιέργεια της Φακής προσπαθώντας να αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις που εμφανίζονται μπροστά τους. Η μεγάλη ζήτηση, ο εκσυγχρονισμός της παραγωγής, οι καινοτόμες ιδέες και το σημαντικότερο η ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ του προϊόντος. Ο κίνδυνος νοθείας είναι υπαρκτός και μεγάλος έχοντας ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση των ιδιαίτερων ποιοτικών χαρακτηριστικών όταν κυκλοφορεί στο εμπόριο άρα και στον τελικό καταναλωτή και συνεπώς την εξαπάτηση του, άρα και κατ’ επέκταση την δυσφήμιση του προϊόντος.

Ήδη έχουν παρουσιαστεί τέτοιου είδους κρούσματα, σε κάποιες περιπτώσεις μέσα από ποικίλες συσκευασίες πουτελικά η ετικέτα δεν συνάδει με το περιεχόμενο. Επομένως, η βασική επιδίωξη των παραγωγών, έχοντας συνειδητοποιήσει τις μέγιστες προοπτικές και την υψηλή αξία του προϊόντος που παράγουν, είναι να διασφαλιστεί η ιχνηλασιμότητα σε κάθε στάδιο της παραγωγικής διαδικασίας, από το χωράφι μέχρι το ράφι και τον τελικό καταναλωτή με συγκεκριμένες και τεκμηριωμένες διαδικασίες.

Για να εξασφαλιστεί, λοιπόν, ο έλεγχος του συνόλου των γεγονότων είναι σε εξέλιξη η διαδικασία
πιστοποίησης της φακής Εγκλουβής ως προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) σε συνδυασμό με μια και μόνο κοινή συσκευσία και λογότυπο για όλους τους παραγωγούς που τεκμηριωμένα, όμως, παράγουν Φακή Εγκλουβής.

Κλείνοντας, απευθυνόμενη κυρίως στους επίσημους φορείς της πολιτείας όπως η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων να αναφέρω ότι θα θέλαμε στα πλαίσια του Επιχειρησιακού Προγράμματος με γνώμονα το “Καλάθι Αγροτικών Προϊόντων” να έχουμε μια πιο στενή συνεργασία ώστε λυθούν προβλήματα υποδομών, συστημάτων ποιότητας και ολοκληρωμένης ανάπτυξης για να επιτευχθεί τελικά η αύξηση της προστιθέμενης αξίας του προϊόντος και η καθετοποίηση της παραγωγής για μια ανάπτυξη “χωρίς αποκλεισμούς”.

Εύχομαι σε όλες και σε όλους να περάσετε ένα όμορφο διήμερο και κάθε επιτυχία για τη συνέχεια!

Υπαπαντή Θερμού