Ο Γανωματής ή Καλαντζής
Τον είδαμε σήμερα δίπλα στο κατάστημα γεωργικών εφοδίων του ΤΑΟΛ. Ένα ασημί αυτοκίνητο στέισον βάγκον, ήταν μάλλον το σπίτι και το εργαστήριό του. Στα τζάμια είχε γράψει «γανωτής». Τα σκεύη που είχε ετοιμάσει ήταν παρατεταγμένα στη σειρά. Εκείνη τη στιγμή ετοίμαζε ένα ταψί.
Όσοι είμαστε από χωριά θυμόμαστε τον πλανόδιο συνήθως γανωματή. Καλατζή τον έλεγαν τότε οι μανάδες μας. Γάνωμα χρειάζονται όλα τα χάλκινα σκεύη (τεντζερέδες, τηγάνια, κουτάλια και πιρούνια, ταψιά και μπρίκια κλπ.), όλα δηλαδή τα «χαλκώματα». Τα περισσότερα σκεύη που χρησιμοποιούσαν τότε οι άνθρωποι για τις καθημερινές τους δουλειές και ιδιαίτερα στη μαγειρική ήταν χάλκινα (μπακιρένια). Αυτά με τον καιρό και με τη μεγάλη χρήση οξειδώνονταν και γίνονταν επικίνδυνα για δηλητηριάσεις. Τότε, ήταν υποχρεωτικό το γάνωμα, δηλαδή έπρεπε να σκεπαστεί όλη η επιφάνεια του σκεύους με ειδικό μέταλλο. Αυτό ήταν το «καλάι», ο κασσίτερος δηλαδή.
Ερχόταν στο χωριό συνήθως παραμονές των μεγάλων γιορτών. Όλες οι νοικοκυράδες της γειτονιάς τον χρειάζονταν. Η δουλειά γινόταν επί τόπου. Μέσα σε λίγη ώρα τα σκεύη γίνονταν αστραφτερά και γυάλιζαν.
Το επάγγελμα του γανωτή είναι από τα πιο παλιά που υπάρχουν. Λένε ότι καθιερώθηκε στην εποχή του Βυζαντίου και ήταν χρήσιμη η δουλειά τους, γιατί έσωζαν τους ανθρώπους από το θάνατο που προκαλούσαν τα αγάνωτα χάλκινα σκεύη
Βέβαια, με τα χρόνια και με την καθιέρωση του αλουμίνιου τα χαλκώματα έπαψαν να χρησιμοποιούνται. Το επάγγελμα του καλατζή άρχισε σιγά – σιγά να σβήσει, αφού η δουλειά έπεσε πολύ, μέχρι που εξαφανίστηκε.
Όσα σπίτια έχουν σήμερα μπακιρένια σκεύη, είναι συνήθως για ενθύμια ή χρησιμοποιούνται για διακοσμιτικούς λόγους.
Ο γανωματής που συνάντησα σήμερα είναι Βούλγαρος, όπως μου είπε. Έμαθε τη δουλειά από τον πατέρα του κι εκείνος από τον παππού του. Στον τόπο του, το επάγγελμα είχε ακόμα κάποια ζήτηση πριν αρκετά χρόνια.
Καλαϊτζής = γανωματής < τουρκ. kalayci < από το καλάι = κασσίτερος που χρησιμοποιείται για το γάνωμα χάλκινων ειδών < τουρκ. kalay = κασσίτερος < από το αραβ. qala.
Δεν υπάρχουν σχόλια