Ο Ερντογάν υποδύεται τον Κεμάλ

Πολλά ερωτήματα προκύπτουν από την αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάννης από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η αναζήτηση των αιτιών και των πιθανών επιδιώξεων του Τούρκου προέδρου, όμως, δεν πρέπει να αποκλείσει και το ενδεχόμενο ο Ερντογάν απλώς να διέπραξε ένα σοβαρό λάθος με τη δήλωση αυτή, ίσως παρασυρόμενος από την αλαζονεία του νικητή στην αναμέτρηση με τους πραξικοπηματίες του Ιουλίου, ίσως τυφλωμένος από τη βιασύνη του να αναθεωρήσει την Ιστορία και να πλάσει τη νέα Τουρκία όπως αυτός τη θέλει. Εάν η Τουρκία ανοίξει θέμα αναθεώρησης της συνθήκης, μπορεί να θέσει σε κίνηση απρόβλεπτες δυναμικές και η ίδια να υποστεί σοβαρότατο πλήγμα.

Η Συνθήκη της Λωζάννης δεν καθιέρωσε τα σύνορα και τις σχέσεις της Τουρκίας μόνο με την Ελλάδα αλλά και με τους ανατολικούς της γείτονες – τη Συρία και το Ιράκ. Αυτά τα σύνορα τεμάχισαν την περιοχή στην οποία ζουν οι Κούρδοι των τριών χωρών. Σε μια συγκυρία που το κουρδικό ζήτημα κορυφώνεται λόγω του πολέμου εναντίον του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους, του εμφυλίου στη Συρία και της αναζωπύρωσης του αγώνα των Κούρδων της Τουρκίας, θα ήταν ακραία ανευθυνότητα της τουρκικής κυβέρνησης να ανοίξει η ίδια θέμα αναθεώρησης συνόρων. Τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα στην περιοχή είναι ήδη τόσο πολύπλοκα και οι εξελίξεις τόσο ρευστές, ώστε το μόνο που μια σοβαρή κυβέρνηση θα έπρεπε να επιδιώκει είναι να κλείσει μέτωπα και όχι να υπονομεύσει τα ίδια της τα θεμέλια.

Μόλις στις 24 Ιουλίου, σε δήλωσή του για την επέτειο της υπογραφής της Συνθήκης της Λωζάννης το 1923, ο ίδιος ο Ερντογάν είχε αποκαλέσει τη συμφωνία «ιδρυτική πράξη του νεοσύστατου κράτους μας». Η συμφωνία υπεγράφη για λογαριασμό της Τουρκίας από τον υπουργό Εξωτερικών Ισμέτ Πασά (Ινονού), ο οποίος αργότερα διαδέχθηκε τον Κεμάλ Ατατούρκ στην προεδρία, και από τους εκπροσώπους της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ιαπωνίας, της Ελλάδας, της Ρουμανίας και του κράτους των Σέρβων – Κροατών – Σλοβένων. Μετά τον πόλεμο των Τούρκων εναντίον των Ελλήνων και άλλων δυνάμεων, και την ανατροπή της δυσμενέστατης Συνθήκης των Σεβρών (του 1920), η Συνθήκη της Λωζάννης παρουσιάστηκε ως νίκη από την τουρκική ηγεσία και καθόρισε τα σύνορα του κράτους που διαδέχθηκε την Οθωμανική Αυτοκρατορία. (Η συνθήκη, επίσης, παρέπεμψε σε άλλη συμφωνία, η οποία καθόρισε την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας).

Τώρα ο Ερντογάν προβάλλει εαυτόν ως νέο Ατατούρκ στη θέση του Μουσταφά Κεμάλ. Η απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου, είπε χθες, «είναι ο δεύτερος Πόλεμος Ανεξαρτησίας του τουρκικού έθνους. Να το γνωρίζουμε αυτό. Τότε μας απείλησαν με τη Συνθήκη των Σεβρών το 1920 και μας έπεισαν να δεχθούμε τη Λωζάννη το 1923. Μερικοί προσπάθησαν να μας εξαπατήσουν, παρουσιάζοντας τη Λωζάννη ως νίκη. Στη Λωζάννη χαρίσαμε τα (ελληνικά) νησιά… Ακόμη αγωνιζόμαστε για το τι θα είναι η υφαλοκρηπίδα, τι θα ισχύει στον αέρα και στη γη». Εάν, όμως, είχαν επικρατήσει οι πραξικοπηματίες, «θα μας είχαν φέρει μια συνθήκη που θα μας έκανε να αναπολούμε αυτή των Σεβρών», δήλωσε ο Ερντογάν.

Στην προσπάθειά του να ελέγξει τα πάντα και τους πάντες στην Τουρκία, ο Τούρκος πρόεδρος είναι απρόβλεπτος και επικίνδυνος. Οσο μπορεί να ανησυχεί τους γείτονές του, πάντως, άλλο τόσο θα έπρεπε και οι συμπατριώτες του να τον φοβούνται.

Έντυπη Καθημερινή