Παναγιώτης Φίλιππας: Ο Λευκαδίτης βιολιστής και κατασκευαστής εγχόρδων από το Δρυμώνα

Της Πηνελόπης Κοψιδά

Εκείνο το πρωινό, περπατώντας στο Παγκράτι, με διακατείχε μια όμορφη διάθεση γιατί πήγαινα να συναντήσω τον Λευκαδίτη καταξιωμένο μουσικό και κατασκευαστή εγχόρδων, Παναγιώτη Φίλιππα, αλλά ταυτόχρονα τον αγαπητό συγχωριανό, που η μνήμη μου τον έχει συνδέσει με το πολιτιστικό γίγνεσθαι του χωριού μου και του νησιού μου.

Μουσικός, δάσκαλος, συντηρητής και κατασκευαστής βιολιών, ερευνητής ήχου οργάνων με κατοχυρωμένες εφευρέσεις, κατασκευαστής δοξαριών, από τους καλύτερους στην Ευρώπη, με αναφορές στην διεθνή βιβλιογραφία, τον βρήκα στον πάγκο του εργαστηρίου του, μπροστά σε ζυγαριές ακριβείας, κυκλικά σκαρπέλα, ξύστρες, μοιρογνωμόνια, λάμες, μπουκάλια με λάδια, κολλητικά υγρά και βερνίκια, να επιδιορθώνει το δοξάρι του γιου του Επαμεινώνδα, πρώτο βιολί στην Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ, ως εξάρχων.

Η εικόνα με γύρισε πολλά χρόνια πίσω, στο εργαστήριο του πατέρα του Επαμεινώνδα φίλιππα – Μακρύ στο Δρυμώνα. Ο χαρισματικός πολυμάστορας πατέρας του με το αρχοντικό παράστημα και την ευγενική φυσιογνωμία, που εκτός από ράπτης και πρακτικός οδοντίατρος, υπήρξε ο τεχνίτης του Δρυμώνα στον οποίο οφείλονται από τις στέρνες και τα πηγάδια του χωριού, ως τα ξύλινα μέρη των εκκλησιών και από τα πορτοπαράθυρα και τις στέγες των σπιτιών ως τις σκάλες, τις αυλές και τα εικονοστάσια που το κοσμούν μέχρι και σήμερα. Όμως, είχε και μια άλλη πολύ ιδιαίτερη ικανότητα, να κατασκευάζει βιολιά.

Οι γονείς του Επαμεινώνδας και Μαυρέτα Φίλιππα

«Αγαπούσε τη μάνα μου, τη Μαυρέτα, που έμενε στην απάνω γειτονιά. Προσπαθώντας, λοιπόν, να βρει τρόπο να την γοητεύσει, σκέφτηκε να φτιάξει ένα βιολί. Το ξεσήκωσε από ένα χαρτί, το έβαλε σε κλίμακα και αφού το κατασκεύασε, ανέβηκε στην αυλή του σε μια σκαμνιά, κι άρχισε να παίζει αδέξια το όργανο που έφτιαξε». Ωστόσο, πέτυχε το στόχο του και η πανώρια Μαυρέτα – μια από τις καλύτερες, κατόπιν, μοιρολογίστρες του χωριού, έγινε γυναίκα του. Ο μπαρμπα-Παμνώντας έφτιαξε στην πορεία του έξι βιολιά, τα οποία υπάρχουν μέχρι και σήμερα. Έγινε και καλός μουσικός, στον οποίο μαθήτευσε στα πρώτα του βήματα ο γνωστός βιολιστής της Λευκάδας Γιώργης Βερύκιος. Με τη θεια-Μαυρέτα απέκτησαν πέντε παιδιά, ένα από αυτά, το 5ο, είναι και ο κ. Παναγιώτης, που γεννήθηκε το 1944 στο Δρυμώνα.

Αριστερά: Με το Εθνικό Ωδείο Λευκάδας, στον Απόλλωνα. Στο Πιάνο Κυριάκος Σφέτσας. Δεξιά: Στον Απόλλωνα με τη μικρή Ορχήστρα του Εθνικού Ωδείου Λευκάδας, που ίδρυσε ο Φώτης Βλάχος.Δεύτερος από αριστερά Φώτης Βλάχος, στο κέντρο ακορντεόν ο Κυριάκος Σφέτσας και όρθιος δεξιά ο Βούλης Βρεττός

Μεγαλωμένος σε ένα τέτοιο περιβάλλον, κληρονόμησε και την καλλιτεχνική φύση του πατέρα του, αλλά και τις ξεχωριστές τεχνικές του δεξιότητες. Μαθητής στο Γυμνάσιο της Λευκάδας, γράφεται στο Εθνικό Ωδείο, με δάσκαλο τον Φώτη Βλάχο, την εποχή που τις εξετάσεις διενεργούσε ο Μανώλης Καλομοίρης και η κόρη του Κρινιώ. Κατόπιν, μαθητής ακόμα, συμμετέχει στην ορχήστρα του Ορφέα Λευκάδας και συνοδεύει το χορευτικό τμήμα, ως βιολιστής, στην πρώτη του περιοδεία στην Ευρώπη. «Χρειάστηκε ειδική άδεια από το Στρατολογικό Γραφείο Λευκάδας, στο οποίο ο Ορφέας πλήρωσε 5000 δρχ, ως εγγύηση, για να με πάρει μαζί του στην περιοδεία, καθώς, επειδή δεν είχα υπηρετήσει τη στρατιωτική μου θητεία, θα μπορούσα να κηρυχθώ λιποτάκτης», θυμάται ο κ. Παναγιώτης.

Συνοδεύοντας τον Ορφέα, ως βιολιστής, στο πρώτο του ταξίδι στην Ευρώπη το 1962.

Τελειώνοντας το Γυμνάσιο φεύγει στην Αθήνα και φοιτά στην ηλεκτρονικό τμήμα της Σιβιτανιδείου Σχολής, αλλά διαπιστώνοντας ότι δεν τον ενδιαφέρει το επάγγελμα αυτό, δεν το ολοκληρώνει ποτέ. Γράφεται στη σχολή τηλεπικοινωνίας του ΟΤΕ και ταυτόχρονα εργάζεται ως μαραγκός για να καλύψει τις βιοποριστικές του ανάγκες.

Η μουσική όμως τον καλούσε σιωπηλά κι επίμονα και πάντα γνώριζε ότι αυτός ήταν ο δρόμος του. Γράφεται και φοιτά με υποτροφία της Κρινιώς Καλομοίρη, στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών, ως ξεχωριστό ταλέντο, ενώ παράλληλα εργάζεται σε νυχτερινά κέντρα, στα βιολιά του Τάκη Μοράκη και συνοδεύοντας καλλιτέχνες όπως ο Βοσκόπουλος, ο Διονυσίου, ο Χατζής, η Μαρίζα Κωχ κ.α. Τελειώνοντας το Εθνικό Ωδείο, δίνει εξετάσεις και προσλαμβάνεται στην Εθνική Λυρική Σκηνή από το 1977 ως το 1987 ενώ παράλληλα, από το 1974 ως το 2001, υπήρξε μέλος της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της ΕΡΤ. «Το πρωί παίζαμε με την Κρατική Ορχήστρα, το μεσημέρι με την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ και το βράδυ στην Εθνική Λυρική Σκηνή, αφού όλες στελεχώνονταν από τα ίδια άτομα με ένα μισθό και κάναμε ότι μπορούσαμε για να μην κλείσουν οι ορχήστρες» θυμάται ο κ. Παναγιώτης.

Ένα από τα πρώτα βιολιά της Λυρικής, παράλληλα εργάζεται 18 χρόνια στο Αττικό Ωδείο Ηλιούπολης, ως καθηγητής βιολιού. Το 1987 δημιουργεί το δικό του μουσικό σχήμα, το κουιντέτο «Φοίβος- Απόλλων», όπου με συντελεστές πέντε σολίστες, ανάμεσά τους και ο γιος του Επαμεινώνδας, δίνει συναυλίες σε δήμους, πρεσβείες, ξενοδοχεία και επίλεκτες αίθουσες, παίζοντας μουσική από οπερέτες, βαλς και μελωδίες δωματίου. Το 1988 δίνει τιμητική συναυλία στον «Απόλλωνα» στην μνήμη του δασκάλου του Φώτη Βλάχου.

Η συνομιλία μας κυλά αργά μέσα στο εργαστήριο του κ. Παναγιώτη, σε τόνους φιλικούς με συχνά πισωγυρίσματα στο χρόνο. Η ζωή του τόσο πλούσια σε δραστηριότητες, όλες επενδυμένες με τη μουσική, δεν θα μπορούσε να χωρέσει σε μια συνομιλία, όσο κι αν αυτή διαρκούσε. Γύρω μας, πίνακες ζωγραφικής, έργα του ιδίου, παρουσιάζουν τοπία της γενέτειρας γης. Γιατί η καλλιτεχνική του φύση απλώνεται και πέρα από τα όρια της μουσικής. Με φωνή σιγανή και ήρεμη μιλά για την τέχνη του, αλλά και για το χωριό του, το Δρυμώνα. Η αγάπη και η νοσταλγία ξεχειλίζουν και τα μάτια γυαλίζουν από συγκίνηση, όταν η συζήτησή μας διανθίζεται με αναμνήσεις του χωριού μας. Τότε θυμάται και ανασύρει από τα συρτάρια και τους στίχους του, πολλοί μελοποιημένοι από τον ίδιο. Εκεί υπάρχει έμμετρος ο αποχαιρετισμός στον πολυτάλαντο πατέρα, εκεί και το τραγούδι του «Υπάρχουν άνθρωποι για μας», που αναφέρεται στην άνοια που τον ταλαιπώρησε τα τελευταία του χρόνια. Εκεί το τσάμικο για τον λεβέντη γέρο «χόρεψε γέρο μου χόρεψε», και το τσάμικο «πέρα στο λόγγο στα σκαλιά» εκεί ο ύμνος του νησιού μας «Λευκάδα όνειρο μες το Ιόνιο», εκεί το «Βαλς της Ειρήνης», αλλά και τόσα άλλα, για τη ζωή, τον έρωτα, την ξενιτειά.

Πίνακες ζωγραφικής του κ. Παναγιώτη Φίλιππα

Παρακινημένος από την αγάπη για τον τόπο του, το 2001 ιδρύει την ορχήστρα «Νήρικος» Λευκάδας, με σκοπό την οργάνωση και παρουσίαση μουσικών εκδηλώσεων σε συνεργασία με πολιτιστικούς φορείς της Λευκάδας και της Αθήνας. Στα πλαίσια αυτά, επί σειρά ετών η ορχήστρα πραγματοποίησε διάφορες εκδηλώσεις, συνεργάστηκε με την Φιλαρμονική Εταιρεία Λευκάδας και τον Μουσικοφιλολογικό Όμιλο του Ορφέα, έλαβε μέρος στις Γιορτές Λόγου και Τέχνης και πραγματοποίησε συναυλίες υπό την αιγίδα του Πνευματικού Κέντρου και της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λευκάδας, με παράλληλες δραστηριότητες και στην Αθήνα. Το ρεπερτόριο της ορχήστρας πολύ πλούσιο και εντυπωσιακό, από Bach, Brahms, Strauss, Schubert, Verdi, Vivaldi μέχρι Χατζηδάκη, Θεοδωράκη, Μάντζαρο, Σκαλκώτα, Σφέτσα, Φίλιππα, Γράψα και πολλούς άλλους σπουδαίους έλληνες και ξένους δημιουργούς. Το 2007 οργανώνεται στο Δρυμώνα από το Σύλλογο Δρυμωνιωτών, με την καλλιτεχνική εποπτεία της ορχήστρας «Νήρικος», ο πρώτος πανελλήνιος διαγωνισμός δημοτικού τραγουδιού, που επαναλαμβάνεται για τρείς ακόμα συνεχόμενες χρονιές. Η οικονομική κρίση που ξέσπασε όμως, στάθηκε η αιτία η ορχήστρα «Νήρικος» να σταματήσει τη λειτουργία της.

Εκτός από άριστος μουσικός όμως, αυτό που τον κάνει πολύ ξεχωριστό είναι το γεγονός ότι είναι και μάστορας-τεχνίτης του βιολιού, με την κυριολεκτική έννοια του όρου. Ακολουθώντας την παράδοση του πατέρα του, ξεκίνησε το 1970 να επισκευάζει τα δοξάρια των εγχόρδων, ακολούθησαν φθηνά μουσικά όργανα και κατόπιν βιολιά μεγάλης αξίας, την εποχή που δεν υπήρχε άλλος στην Αθήνα, εκτός από την κ. Ψυλλάκη. Από τα επιδέξια χέρια του πέρασαν τα πανάκριβα εργαλεία της τέχνης πολλών επωνύμων  αλλά και το βιολί του μεγάλου μας συνθέτη Νίκου Σκαλκώτα. Στον κ. Παναγιώτη απευθύνονταν για τις επισκευές του και ο πατέρας του Λεωνίδα Καβάκου, Κώστας.  Πολλοί έχουν καταφύγει στο εργαστήριό του προκειμένου να τον συμβουλευτούν για την αξία παλιών βιολιών που κατείχαν. «Μέχρι τώρα ποτέ δεν έτυχε να ανακαλύψω κάτι σπουδαίο. Τα καλά μουσικά όργανα σπανίζουν, βρίσκονται στα χέρια συλλεκτών». Το Υπουργείο Πολιτισμού επίσης τον έχει συμβουλευτεί στο παρελθόν, στις περιπτώσεις που χρειάστηκε να αξιολογήσει βιολιά-αντίκες.

Κάτι άλλο, που τον κάνει επίσης ξεχωριστό, είναι ότι εκτός από επισκευαστής-συντηρητής είναι και άριστος κατασκευαστής βιολιών. «Έχω το προσόν να παίζω βιολί κι αυτό ενισχύει την ευαισθησία μου στον καλό ήχο. Δεν είναι απλό πράγμα η δημιουργία ενός βιολιού με σωστό ήχο. Πρόκειται για καθαρή επιστήμη. Χρειάζονται χρόνια να μάθεις τα κατάλληλα ξύλα και να επεξεργαστείς τα καλύτερα τμήματά τους. Η πλάτη του βιολιού γίνεται από σφένταμο ή κελεμπέκι. Το επάνω μέρος είναι από ερυθρελάτη ή κέδρο, τα κλειδιά και η ταστιέρα από έβενο και το υποσιάγωνο από τριανταφυλλιά, έβενο ή παλίσανδρο. Αποτελείται από σαράντα ένα διαφορετικά κομμάτια. Το βάρος του απαιτείται να κυμαίνεται στα 470 με 480 γρ. περίπου. Πολύ σημαντικό είναι το σωστό βάψιμο, όχι εξωτερικά, αλλά στο βερνίκι που δημιουργεί ένα λεπτό προστατευτικό υπόστρωμα και προφυλάσσει τους πόρους του ξύλου, ώστε το βιολί να μην «βραχνιάζει», όσα χρόνια κι αν περάσουν».

Ο κ. Παναγιώτης σε αυτό το σημείο κατευθύνεται σε ένα κλειστό ντουλάπι, στο βάθος του εργαστηρίου του. Με καμάρι – και πως θα μπορούσε να είναι διαφορετικά! – αλλά και με την έμφυτη σεμνότητα και ευγένεια που τον χαρακτηρίζει, βγάζει τα πανέμορφα όργανα που έχει κατασκευάσει όλα αυτά τα χρόνια. Αριθμούν σε δέκα βιολιά και μια βιόλα, η οποία τώρα βρίσκεται στην Αμερική.  Με δύο από αυτά τα εκπληκτικά βιολιά εκπροσώπησε το 1991 την χώρα μας στον 6ο Διεθνή Διαγωνισμό Κατασκευαστών Μουσικών Οργάνων στην Κρεμόνα της Ιταλίας. Εκείνο που ξεχωρίζει όμως ανάμεσά τους είναι ένα μοναδικό επίτευγμα που κατασκεύασε το 2001. Το ακριβές αντίγραφο της λύρας του Θεού Απόλλωνα. «Έχω βάλει όλη μου την ψυχή σ΄αυτό το πανέμορφο όργανο. Για την τελειοποίησή της χρειάστηκαν 400 ώρες εργασίας. Έπρεπε να ψάξω σε εγκυκλοπαίδειες, να βρω τα σχέδια και τα κατάλληλα ξύλα. Μετά από μελέτη, αλλά και με τη βοήθεια του κ. Σταυρίδη, μουσικολόγου, ειδικευμένου στην αρχαία ελληνική μουσική, κατάφερα να δημιουργήσω ένα πιστό αντίγραφο της αρχαίας ελληνικής λύρας.

Δίνοντας κάποιες πληροφορίες γι΄αυτό το εξαίσιο όργανο, ο κ. Παναγιώτης αναφέρει ότι στην αρχαιότητα το ηχείο, δηλ. το κυρίως μέρος του οργάνου, κατασκευαζόταν από καβούκι χελώνας ή εναλλακτικά από ένα είδος ξύλου που ονομαζόταν πύξιον. Ωστόσο μπορεί να κατασκευαστεί και από ιρόκο ή μουριά. Η κοίλη πλευρά καλύπτονταν από δέρμα. Τα δυο πλαϊνά κομμάτια ήταν κέρατα αντιλόπης ή κατσικιού ή ακόμα και από ξύλο και είχαν διπλάσιο μήκος από το κυρίως σώμα του οργάνου. Ανάμεσά τους υπήρχε ο ζυγός, εκεί τυλίγονταν οι χορδές με τους στρόφιγγες. Στη βάση υπήρχε το χορδοτόνιο, που δένονταν οι χορδές και περίπου στη μέση το μαγάδιον, ο γνωστός καβαλάρης. Η κλασική λύρα αποτελούνταν από 7 ή 8 χορδές από έντερα ζώων ή ακόμα και τένοντες από αυχένα βοδιού ή γάτας. Στο όργανο που κατασκεύασε ο κ. Παναγιώτης, το ηχείο είναι φτιαγμένο από ξύλο και αποτελείται από 7 δερμάτινες χορδές. Το 2002 το όργανο αυτό παρουσιάστηκε στην Αρχαία Ολυμπία, στο 2ο Παγκόσμιο Συνέδριο «Η Αρχαία Ελλάδα και ο Σύγχρονος Κόσμος».

Η ώρα περνά και η συζήτησή μας, χωρίς προκαθορισμένους κανόνες, συνοδεύεται γλυκά από έναν οργανικό μπάλο σε σύνθεση δική του, ο οποίος περιλαμβάνεται στο cd του «Μουσικό Σεργιάνι στη Λευκάδα». Το cd αυτό κυκλοφόρησε το 2010 από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Σφακιωτών «Ο Φωτεινός», με έξοδα του Δήμου Σφακιωτών και διατίθεται δωρεάν. Το σημαντικό είναι ότι περιλαμβάνει τραγούδια που των περισσοτέρων οι στίχοι, μέχρι τότε, μεταφέρονταν προφορικά από στόμα σε στόμα στα χωριά της Λευκάδας. Ο κ. Παναγιώτης Φίλιππας επιμελήθηκε μουσικά τους στίχους και συνέθεσε μουσική για όσους δεν είχαν. «Είναι το αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας και δύσκολης συλλογικής δουλειάς, που στόχο έχει να διατηρήσει τα τραγούδια της Λευκάδας πριν τα αφανίσει ο χρόνος».

Στην πρόβα για το cd “Μουσικό Σεργιάνι στη Λευκάδα” με την Μαρία Καββαδία και τον Στράτο Δερμιτζόγλου

Η Λευκάδα όμως πάντα παρούσα στην κουβέντα μας, αποτελεί διαχρονικό σημείο αναφοράς για τον κ. Παναγιώτη. Το 2014 στην Αίθουσα Τέχνης «Θεόδωρος Στάμος» οργανώνεται έκθεση μουσικών οργάνων, όπου παρουσιάζονται μουσικά όργανα-δημιουργίες του κ. Παναγιώτη, μαζί με μουσικά και φωτογραφικά ενθυμήματα παλαιών συμπατριωτών μας διάσημων μουσικών, το κλαρίνο του Νίκου Βρυώνη, το σαντούρι του Καμπύλαυκου, το βιολί και το δοξάρι του Γιώργη Βερύκιου. Την ίδια περίοδο καταθέτει στο Πνευματικό Κέντρο Λευκάδας δύο σημαντικές προτάσεις. Η πρώτη αναφέρεται στην κατασκευή Μουσικού Αρχείου της Λευκάδας, με 48 άρθρα (εδώ) που περιγράφουν αναλυτικά το περιεχόμενο που προτείνει για το Αρχείο. Με τη δεύτερη προτείνει το ξεκίνημα – μέσω του Ορφέα Λευκάδας- μιας σχολής κατασκευής εγχόρδων μουσικών οργάνων. Στη σχολή αυτή που, αν ιδρυθεί, θα είναι η πρώτη στην Ελλάδα, ο κ. Παναγιώτης προσφέρθηκε να διδάξει αφιλοκερδώς.

Τώρα πλέον δεν ασχολείται επαγγελματικά, αλλά συνεχίζει να δραστηριοποιείται στο χώρο. Συνεχίζει να πειραματίζεται και να πραγματοποιεί νέες εφευρέσεις σχετικά με τον ήχο των εγχόρδων. Συνεχίζουν να τον επισκέπτονται στο εργαστήριό του επαγγελματίες Έλληνες και ξένοι για να τους διορθώσει το ήχο, το οποίο κάνει αφιλοκερδώς. Στηρίζει το Σύλλογο Λευκαδίων Αττικής «Η Αγία Μαύρα» σε διάφορες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, αλλά και κάθε Λευκαδίτικο Σύλλογο που του ζητά την αρωγή του στην οργάνωση εκδηλώσεων. Και κάθε Πέμπτη στο εργαστήρι του στο Παγκράτι, μαζεύονται 6-7 φίλοι μουσικοί και αφιερώνονται στην κοινή τους τέχνη, παίζοντας αγαπημένα τους τραγούδια.

Ο κ. Φίλιππας ενέπνευσε την αγάπη του για τη μουσική και στα παιδιά του, που έχει τη χαρά να τα καμαρώνει όλα μουσικούς. Ο πρώτος γιος Επαμεινώνδας, κάτοχος διπλώματος βιολιού αλλά και διπλώματος διδασκαλίας βιολιού από την Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου, έχει υπάρξει επί σειρά ετών, κορυφαίο μέλος της Εθνικής Συμφωνικής ορχήστρας της ΕΡΤ και της ορχήστρας των Χρωμάτων. Τώρα, εκτελεί χρέη εξάρχοντος στην Εθνική Συμφωνική ορχήστρα της ΕΡΤ. Ο δεύτερος γιος Μάριος-Φοίβος, απόφοιτος του τμήματος της Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, είναι επίσης διπλωματούχος στο βιολί και μέλος της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της ΕΡΤ. Και η κόρη του Μαυρέτα-Ειρήνη που είναι νηπιαγωγός, κατέχει επίσης δίπλωμα βιολοντσέλου.

Η κουβέντα μας, φτάνοντας προς το τέλος, επιστρέφει πάλι στο χωριό μας, το Δρυμώνα. Σκαλίζοντας παλιές οικογενειακές φωτογραφίες, αλλά και φωτογραφίες συγχωριανών μας από το αρχείο του κ. Παναγιώτη, θυμόμαστε πρόσωπα και πράγματα μιας άλλης εποχής. «Έχω στο μυαλό μου σχέδια για το χωριό μας. Όνειρό μου είναι να φτιάξω εκεί το Σπίτι των Αναμνήσεων. Ένα χώρο που να μας ενώνει όλους τους συγχωριανούς, όταν πάμε στο Δρυμώνα. Για το πώς θα είναι αυτό και τι θα περιέχει, θα μιλήσουμε στο μέλλον».

Ήταν πολύ όμορφο να ακούς τον κ. Παναγιώτη να μιλά για τις αναμνήσεις του αλλά και για τα μελλοντικά του σχέδια. Όμως, ήδη πλησίαζε το μεσημέρι και άρχισαν να έρχονται φίλοι του μουσικοί, οι οποίοι περίμεναν υπομονετικά να τελειώσουμε την κουβέντα μας. Τότε μπήκε και μια κυρία, συμπατριώτισσα από τη Λευκάδα, που δραστηριοποιείται σε κάποιο τοπικό μας σύλλογο στην Αθήνα. Ήθελε τη βοήθειά του για κάποια εκδήλωση κι εκείνος προσφέρθηκε όπως πάντα πρόθυμα να βοηθήσει.

Ήταν ώρα να χαιρετίσω τον καταξιωμένο μουσικό και αγαπητό συμπατριώτη. Κατέβηκα τα σκαλιά του εργαστηρίου του, κρατώντας στα χέρια μου το φίλεμα από τη γυναίκα του, την Λευκαδίτισσα από την Καρυά, κ. Ντίνα, έχοντας κάνει ένα μικρό ταξίδι πίσω στο χρόνο γεμάτο όμορφες εικόνες και μουσικές.