Πτώμα ή σορός;

Eνα αρθρίδιο γλωσσικό-φιλολογικό, δίκην μνημοσύνου, για τους νεκρούς στο Μάτι και για όσους επιζώντες υποφέρουν.

Από τα εκατοντάδες χιλιάδες λήμματα, της ανείπωτης τραγωδίας, ελάχιστα είναι αυτά-στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο-στα οποία αποδίδεται η σωστή έννοια των λέξεων σορός και πτώμα.

Η σορός είναι η τεφροδόχος, το φέρετρο, η σαρκοφάγος, η κάσσα, η νεκροθήκη, το κιβούρι. Αυτές είναι οι σημασίες στην αρχαία και στην νέα ελληνική, στην οποία όμως επιπροσθέτως και κυρίως σημαίνει και το λείψανο, το σώμα του νεκρού. Παραδείγματα: «Η σορός της Μαρίας Κάλλας αποτεφρώθηκε και σκορπίστηκε στο Αιγαίο, όπως ήταν η επιθυμία της θλιμμένης ντίβας». «Σε τριήμερο δημόσιο προσκύνημα εκτίθεται από σήμερα ο σορός του Αρχιεπισκόπου στη Μητρόπολη Αθηνών». (αντί του ορθού η σορός). Από αθηναϊκή εφημερίδα της 29ης Ιανουαρίου 2008.

Εδώ θέλω με έμφαση να επισημάνω ένα λάθος, που δυστυχώς τείνει να καθιερωθεί. Επειδή στη νεοελληνική η πρώτη σημασία της σορού είναι το φέρετρο και δευτερευόντως-κατά το σχήμα της συνεκδοχής-το εντός του φερέτρου σώμα, το φροντισμένο, περιποιημένο, έτοιμο για την εκφορά, την ακολουθία και εν συνεχεία την ταφή ή την αποτέφρωση, είναι λάθος να ονομάζουμε σορό τους πνιγμένους μετανάστες, που περισυλλέγει το Λιμενικό στο Αιγαίο, είναι λάθος να ονομάζουμε σορό τους νεκρούς της ασφάλτου ή τους σκοτωμένους στους πολέμους ή τις τρομοκρατικές ενέργειες. Τέλος είναι λάθος να αποκαλούμε σορούς τους συνανθρώπους μας όσους έχασαν τη ζωή τους πριν από ένα χρόνο στο Μάτι.

Σε αυτές και άλλες περιπτώσεις οι σωστοί όροι είναι πτώματα, νεκροί, ή αν δεν μας αρέσουν οι λέξεις γιατί σοκάρουν, ας μιλάμε για άψυχα σώματα ή κορμιά, πεθαμένους, άψυχα κορμιά. Σταχυολογώ ένα από τα πάμπολλα λάθη: Από την ιστοσελίδα Η εφημερίδα της 13ης Απρ 2018 –«Η σορός του άτυχου χειριστή του Mirage 2000-5, Γιώργου Μπαρταδώρου εντόπισε αλιευτικό που συμμετείχε στις έρευνες ανοιχτά του νησιού». Αντί του ορθού το πτώμα του….εντοπίστηκε. Εξ άλλου στην υμνολογία της Μεγάλης εβδομάδας ο Ιωσήφ καθιστά το άψυχο σώμα («Ο Ευσχήμων Ιωσήφ από του ξύλου καθελών το άχραντόν σου σώμα») σε σορό (σινδόνι καθαρά ειλήσας και αρώμασι») και φροντίζει για τον ενταφιασμό(«εν μνήματι καινώ κηδεύσας απέθετο»).

Tους συνέφιλους και για όσους θέλουν να αποκτήσουν μια σαφή γνώση της διαφοράς νεκρού σώματος-σoρού προτρέπω να δουν τη βραβευμένη (2009) εξαίρετη ταινία του Ιάπωνα σκηνοθέτη Γιοχίρο Τακίτα “αναχωρήσεις” (Οkuribito). Η ταινία αφορά ένα τσελίστα που χάνει τη δουλειά του στην ορχήστρα επειδή αυτή διαλύεται, φεύγει για τη μικρή πόλη στην οποία μεγάλωσε, με τη γυναίκα του ώστε να ζήσουν πιο οικονομικά. Εκεί, πιάνει μια περίεργη και κοινωνικά μη αποδεκτή δουλειά: να φροντίζει και να κάνει όμορφους τους νεκρούς πριν από την κηδεία τους. Οι φίλοι του κι η γυναίκα του του λένε να παρατήσει αυτή τη δουλειά, αλλά αυτός βρίσκει νόημα σε αυτό που κάνει.

Εν κατακλείδι: 1. Άλλο ο σωρός (πλήθος πραγμάτων, αντικειμένων κλπ) και άλλο η σορός (φροντισμένο, περιποιημένο νεκρό σώμα).

2. ΄Άλλο η σορός και άλλο το πτώμα (άψυχο σώμα που το βλέπουμε ξαφνικά μπροστά μας).

Λευκάδα 23-7-2019
Νι. Ασπρογέρακας-Φιλόλογος