HomeΕΛΙΞΗΡΙΑ ΜΝΗΜΗΣΛευκάδα 1798: Σημειώσεις του υποπλοιάρχου του Ρωσικού στόλου Γιεγκόρ Μεταξά

Λευκάδα 1798: Σημειώσεις του υποπλοιάρχου του Ρωσικού στόλου Γιεγκόρ Μεταξά

Το βιβλίο: «Σημειώσεις του Υποπλοιάρχου του Ρωσικού στόλου Γιεγκόρ Μεταξά» Η Ρωσική Ναυτική Μοίρα στα Ιόνια Νησιά 1798-1799, περιέχει αφηγήσεις των στρατιωτικών κατορθωμάτων της Ρωσικής ναυτικής μοίρας, η οποία κατέλαβε τα Ιόνια νησιά υπό την αρχηγία του Ουσακώφ τα έτη 1798 και 1799 και εκδόθηκε στην Κεφαλονιά το 2016, από την Ιερά Μητρόπολη Κεφαλληνίας.

Ο υποπλοίαρχος του Ρώσικου στόλου Γιεγκόρ (Γεώργιος) Μεταξάς, συγγραφέας του βιβλίου ήταν αξιωματικός στη δύναμη του Ουσακώφ, γεννημένος στην Κρήτη, από πατέρα γεννημένο στην Κεφαλληνία. Το παραπάνω βιβλίο είναι τα «απομνημονεύματά» του για την εκστρατεία.
Είναι γνωστή η σημασία των «Απομνημονευμάτων» ως δευτερεύουσας ιστορικής πηγής, δεν χάνουν όμως ποτέ την δυναμική τους στην ιστοριογραφία παρά την ευνόητη μονομέρειά τους. Οι «Σημειώσεις» του Μεταξά εκδόθηκαν σε βιβλίο το 1915 στην Πετρούπολη στα ρωσικά. Το ενδιαφέρον του βιβλίου συνίσταται στον όγκο του μυθολογικού, ιστορικού, εθνολογικού, γεωγραφικού και λοιπού υλικού που περιέχεται.Κάτω από αυτό πρίσμα αποφασίσαμε να δημοσιεύσουμε μέρους της ενότητας του βιβλίου που αφορά τη Λευκάδα.

Το ιστορικό πλαίσιο.

…Φθινόπωρο του 1798, Οκτώβριος, ο ενωμένος ρωσσο-τουρικός στόλος, υπό την ηγεσία του ναυάρχου Ουσακώφ και του Καδήρ μπέη, αρχίζει την κατάκτηση των γαλλοκρατούμενων Ιονίων Νήσων διαδοχικά, αρχίζοντας από τα Κύθηρα και αναπλέοντας προς βορρά. Τέλη του ίδιου μήνα ο ρωσικός-τουρκικός στόλος βρίσκεται έξω από τη Λευκάδα, στον όρμο του Αλεξάνδρου, 10 χιλιόμετρα περίπου νότια της πόλης. Η πόλη και ολόκληρο το νησί βρίσκεται σε αναβρασμό. Ο ενθουσιασμός από την προ ενάμιση έτους άφιξη των Γάλλων Δημοκρατικών έχει ξεθυμάνει, το αίσθημα ασφαλείας έχει ατονήσει εντελώς. Στην απέναντι ακτή τα στίφη του Αλήπασα είναι έτοιμα να εισβάλλουν στο νησί… H άφιξη των ομόδοξων Ρώσων φαντάζει στα μάτια τους ως η μοναδική σανίδα σωτηρίας. Η πόλη καταλαμβάνεται αμαχητί – καλύτερα: παραδίδεται… Η σύντομη γαλλική κατοχή των Επτανήσων έχει τελειώσει. Η ιστορία τους αλλάζει σελίδα. Περνάμε σε άλλη φάση, που διαρκεί 8 χρόνια. Είναι η περίοδος της έντονης ρωσικής παρουσίας, της οποίας ο Ουσακώφ άνοιξε την αυλαία….*

«…Στις 8 Νοεμβρίου ο ναύαρχος έστειλε στο τουρκικό θωρακισμένο πλοίο τον ανθυπασπιστή Αμπρούτσκι στην Νεάπολη, για υπόθεση του λόρδου Νέλσων. Την επομένη, πήγε στο κάστρο, στον καθεδρικό ναό της Αγίας Μαύρας, της προστάτιδας του νησιού, συνοδευόμενος από τους κυρίους πλοιάρχους και τους ανώτερους αξιωματικούς. Τη λειτουργία τέλεσε ο τοπικός αρχιερέας με όλο τον κλήρο. Ετοίμασαν ένα θαυμάσιο κάλυμμα Αγίας Τράπεζας, όπου είχαν κεντήσει σε πορφυρό βελούδο, χρυσό σύμβολο της Ρωσίας, για να το προσφέρουν στον Γενικό Διοικητή. Τα παιδιά των αρχόντων έψαλλαν και η εκκλησία, όχι πολύ μεγάλη, χώρεσε μόνο τους ευγενείς και τους επιφανείς πολίτες. Ο λαός προσευχόταν στην πλατεία και στα τείχη του κάστρου.

Μετά τη λειτουργία έγινε παράκληση υπέρ υγείας του αυτοκράτορα της Ρωσίας και του οίκου του, ενώ κατόπιν ερρίφθησαν κανονιοβολισμοί από τα καράβια της μοίρας και από την πλευρά του κάστρου. Μετά το πέρας της τελετής, ο αρχιερέας κάλεσε τον ναύαρχο και όλους τους Ρώσους για πρωινό. Περάσαμε στην πόλη μέσα από το υδραγωγείο, στολισμένο με λουλούδια όπως και οι δρόμοι της πόλης. Πλησιάζοντας στο σπίτι του αρχιερέα, υπό τον ήχο των κανονιών και των κωδωνοκρουσιών, βγήκαμε στην πλατεία του Αγίου Μάρκου, (Piazza di S. Marco),γεμάτη από κόσμο που μας υποδέχτηκε με πυροβολισμούς και ζητωκραυγές. Εδώ προσήλθε και ο Τούρκος ναύαρχος και oι πλοίαρχοι των ναυαρχίδων, οι οποίοι επίσης προσκλήθηκαν.

Το κέρασμα ήταν πλουσιότατο και ανταποκρινόταν στην τοπική πολυτέλεια, ενετική, ελληνική και Τουρκική. Και τα τέσσερα δωμάτια της αρχιερατικής κατοικίας ήταν γεμάτα από τραπέζια πλήρη φαγητών και ποτών. Ένα είδος άγριας φράουλας που ονομάζεται κούμαρα τράβηξε την προσοχή των Ρώσων και νοερά τους ταξίδεψε στη μακρινή τους πατρίδα. Κατά το πρωινό ήπιαν στην υγεία των συμμάχων μοναρχών, των ναυάρχων, του πλοιάρχου Σενιάβιν, του ελευθερωτή του νησιού.

Στο τέλος του κεράσματος, ο Σενιάβιν βγήκε στην ταράτσα με το ποτηράκι στο χέρι και υποκλινόμενος προς όλες τις κατευθύνσεις έπινε στην υγεία των κατοίκων του νησιού. Ρίπτονταν συνεχείς πυροβολισμοί και ακουγόταν παντού η κραυγή «Ζήτω!». Συγκινημένος και ενθουσιασμένος ο λαός φώναζε ρυθμικά «Σενιάβιν!» Στο μεταξύ οι διοικητές σύμμαχοι ενέκριναν, εξ ονόματος των Αυλών, ως κυβερνήτες τον κόμη ‘Όριο και τους άρχοντες Σταύρου και Δάνδο, ενώ όρισαν ως διοικητή του κάστρου, με πρόταση του πλοιάρχου Σενιάβιν, τον ανθυπολοχαγό Σάλτη, που ανέλαβε στρατιωτικός διοικητής του νησιού.

Για πρώτη φορά, μετά την αναχώρησή μας από το Μπουγιούκ- Ντερέ, καταφέραμε να δούμε γυναίκες με ακάλυπτο το πρόσωπό τους, και μάλιστα τις πρώτες καλλονές των Ιονίων νήσων. Είναι πραγματικά υπέροχες: λεπτό και εμφανίσιμο σώμα, ζωτικότητα, εκφραστικά χαρακτηριστικά, λευκό δέρμα που δημιουργεί τόσο έντονη αντίθεση προς τα μαύρα μαλλιά, και γοητευτικά μάτια. Όλα αυτά τους δίνουν το δικαίωμα να θεωρούνται καλλονές. Ανάμεσά τους βρίσκονται πραγματικά πρότυπα για τον Απελλή και τον Φειδία στην απεικόνιση του κάλλους, που τόσο υμνεί η θερμή φαντασία των Ελλήνων ποιητών.

Ντύνονται σε ανατολίτικο ρυθμό και φορούν κόκκινες μικρές σκούφιες, γύρω από τις οποίες δένουν τα μαλλιά τους με περισσή τέχνη. Τα πλέκουν σε μικρές κοτσίδες και ανάμεσά τους τοποθετούν μαργαριτάρια και κοράλλια, ενώ πάνω απ’ όλα αυτά στερεώνουν με ξεχωριστή τέχνη άσπρο τούλι, κεντημένο με χρυσή κλωστή. Στολίζουν το λαιμό τους με πολλές λεπτές ενετικές αλυσίδες. Όλες σχεδόν φορούν κεντημένη ζώνη από γαλάζιο ταφτά που δένεται με χρυσή ή αργυρή πόρπη. Για να μην κρύβουν τα λεπτά τους πόδια, φορούν ένα κοντό αντερί με μακριά μανίκια. Αυτή είναι η γενική και συνηθισμένη στολή του τοπικού ωραίου φύλου. Ξεχωρίζει πιο πολύ για το γούστο της παρά για τον πλούτο, χωρίς να φτάνει τις δαπανηρές στολές των κυριών της διαφωτισμένης Ευρώπης.

Αλλά και οι άντρες επίσης είναι πολύ εμφανίσιμοι, ευθύκορμοι, πραγματικοί λεβέντες. Συγκρίνοντάς τους με τους κατοίκους της Στερεάς που έρχονταν εδώ για εμπόριο ως γείτονες με την Αγία Μαύρα, δεν μπορούμε να μην εκπλαγούμε από τη μεγάλη διαφορά μεταξύ των δύο κόσμων, που αναπνέουν τον ίδιο ευεργετικό αέρα και που τρέφονται με τα ίδια προϊόντα της γης. Στα πρόσωπά τους είναι αποτυπωμένη μόνιμη χαρά, συνοδός της προσωπικής τους ελευθερίας και μιας ηρεμίας που προέρχεται από το αίσθημα ασφάλειας για την ιδιοκτησία τους. Στους δύστυχους όμως σκλάβους του Αλή Πασά είναι ζωγραφισμένη η απογοήτευση, η δουλεία, ο φόβος και η μιζέρια. Ο ζυγός υπό τον οποίο στενάζουν σβήνει τη φυσική τους ζωντάνια και ευφυΐα και ποδοπατά όλες τις ευγενικές τους ιδιότητες, βυθίζοντάς τους σε ανέλπιδη απογοήτευση. Το εύκρατο κλίμα και η καρποφόρα γη δεν μπορούν να γίνουν ευτυχία για τον άνθρωπο, όταν η αξιοπρέπειά του συντρίβεται καθημερινά από την ανυπόφορη σκλαβιά.

Μπορούν οι νέοι Έλληνες, χωρίς ψυχική συντριβή, να θυμούνται ότι οι πρόγονοί τους φώτισαν την Ευρώπη με παιδεία, της έδωσαν νόμους, την στόλισαν με έργα τέχνης, όταν οι ίδιοι είναι δυστυχισμένοι, κυνηγημένοι, καταπιεσμένοι, και πρέπει να υφίστανται τα βαριά δεσμά της σκλαβιάς από έναν λαό άγριο, αμαθή, μέσα στο σκοτάδι φοβερής βαρβαρότητας;

Η επιθυμία να γνωρίσω την πόλη και τον τρόπο ζωής των κατοίκων μ’ έσπρωξε να ζητήσω άδεια και από τους δύο ναυάρχους για να βγω στη στεριά για μια ολόκληρη ημέρα. Ένας ντόπιος γέροντας, ο Αργύρης, ήταν ο συνοδός μου και μαζί πήγαμε στην πόλη που εξωτερικά δεν μου φάνηκε κάτι το αξιοσημείωτο.

Τα σπίτια είναι χτισμένα με κακόγουστο ασιατικό ρυθμό και σχεδόν όλα είναι μονώροφα λόγω των συχνών σεισμών, στους οποίους οι κάτοικοι είναι τόσο συνηθισμένοι, όσο οι ναυτικοί στη θαλασσοταραχή. Οι δρόμοι είναι στενοί και ελικοειδείς μόνο η πλατεία του Αγίου Μάρκου αποτελεί το στολίδι της πόλης. Στρωμένη με σκούρες μαρμάρινες πλάκες, διατηρείται πάντα πολύ καθαρή. Στο Κέντρο υψώνεται μαρμάρινος οβελίσκος, που βρήκαν οι Ενετοί στα ερείπια της Νικόπολης. Οι Γάλλοι αφαίρεσαν απ’ αυτόν ένα μαρμάρινο λέοντα που κρατούσε το ευαγγέλιο (έμβλημα της Ενετικής Δημοκρατίας) και στη θέση του τοποθέτησαν την τρίχρωμη σημαία τους. Κοντά του έστησαν και το λεγόμενο «δέντρο της ελευθερίας» για το οποίο ο συνοδός μου μού ανέφερε ένα ανέκδοτο που αργότερα επιβεβαίωσαν και πολλοί άλλοι νησιώτες.

Τις πρώτες μέρες της κατάληψης του νησιού από τους Γάλλους, διέταξαν κάποιους ναρκοσυλλέκτες να χαλάσουν τον δρόμο μπροστά στο σπίτι του αρχιερέα, να βγάλουν τις πλάκες και να σκάψουν τη γη. Ο κόσμος μαζεύτηκε γύρω τους ρωτώντας με αγανάκτηση τί ήθελαν να κάνουν. Ο επιστάτης προσπαθούσε να τους εξηγήσει ότι εκεί θα έφτιαχναν ναό της ελευθερίας, θεάς των αρχαίων Ελλήνων και των σύγχρονων Γάλλων. Μερικοί οπλισμένοι κάτοικοι, οι περισσότεροι ψαράδες, χωρίς να πουν λέξη, τρέχουν στην πλησιέστερη εκκλησία, παίρνουν το λάβαρο με την εικόνα του Χριστού και το έβαλαν στο σημείο που έσκαβαν οι Γάλλοι λέγοντας: «Αυτή η σημαία πρέπει να στηθεί μπροστά στο σπίτι του αρχιερέα μας και όχι το «δέντρο της ελευθερίας». Διαλέξτε άλλη θέση, η πλατεία είναι μεγάλη, εδώ δεν θα βάλετε τίποτα».

Οι στρατιώτες, βλέποντας ότι ο κόσμος γινόταν ολοένα και περισσότερος, φοβούμενοι αντιδράσεις, άφησαν την εργασία τους και πήγαν στον προϊστάμενό τους να αναφέρουν το γεγονός. Ο διοικητής μετέβη αμέσως στην πλατεία κρύβοντας με σωφροσύνη το θυμό του, εξέφρασε στον λαό τα αισθήματα τιμής για τον σεβασμό που έτρεφαν για τη θρησκεία τους και διέταξε να τοποθετήσουν το «δέντρο της ελευθερίας» στην άλλη πλευρά της πλατείας, εξηγώντας πως η επιλογή της θέσης έγινε αυθαίρετα, χωρίς τη δική του συγκατάθεση. Αυτή η διακριτική συμπεριφορά του διοικητή αμέσως μετά την κατάληψη της Αγίας Μαύρας από τους Γάλλους βοήθησε πολύ στην επικράτηση ηρεμίας στο νησί. Ο λαός, αγαπώντας την πίστη του και αισθανόμενος τη δύναμή του, ανάγκασε τους Ιακωβίνους να περιορίσουν τις εκδηλώσεις αθεΐας και φιλελευθερισμού, και να σέβονται τη θρησκευτικότητα των νησιωτών.

Πήγα ακόμη να δω το τοπικό θαύμα: τα τρία κυπαρίσσια, ύψους 25 ποδών, που φύτρωσαν έξω από την πέτρινη εκκλησία του Αγίου Μηνά, στη μέση της κλιτύος, απέναντι από το ίδιο το ιερό. Το εμβληματικό τους τριγωνικό σχήμα, ο τριαδικός αριθμός, το είδος του δένδρου και η θέση όπου φύτρωσαν, όλα αυτά προκαλούν στη σκέψη του απλού λαού κάποιες μυστηριώδεις και ασυνήθιστες εντυπώσεις. Υποθέτω ότι με τον αέρα, από κάποιο πουλί ή από κάποιο τυχαίο γεγονός, οι σπόροι του κυπαρισσιού έπεσαν σ’ αυτό το σημείο και πέρασαν σε ρωγμή με χώμα, όπου και ρίζωσαν. Οι Μαυριώτες όμως σκέφτονται αλλιώς: ένα αόρατο χέρι, λένε, φύτεψε αυτά τα αγιασμένα δέντρα και όποια άλλη ερμηνεία δεν συμπίπτει με την γνώμη τους, την θεωρούν φιλελευθερισμό, ενώ τον εκφραστή της αιρετικό. Αποδίδοντας στο τριπλό κυπαρίσσι την ίδια τιμή την οποία οι ποιητές αποδίδουν στη δάφνη που φύτρωσε στον τάφο του Βιργιλίου, συνέχισα την ευχάριστη βόλτα μου. Επισκεφτήκαμε τον ντόπιο ευγενή, τον Ρόκκο, τον οποίον βρήκαμε να γευματίζει στον κήπο, κάτω από μια κληματαριά. Εκτός από την οικογένειά του, μαζί του βρίσκονταν δύο Ηπειρώτες και ένας Ιταλός πρώην αξιωματικός του ενετικού στόλου.

Χάρηκε πολύ με την απρόσμενη επίσκεψή μου, με σύστησε στην αξιότιμη σύζυγό του και μου παραχώρησε τη θέση του. Μολονότι δεν είχα καθόλου όρεξη για φαγητό μετά το πλούσιο αρχιερατικό πρωινό, δεν υπήρχε περίπτωση να αρνηθώ. ‘Έπρεπε να μείνω και να καθίσω μαζί τους στο τραπέζι. Ο οικοδεσπότης πήγε να φέρει διάφορα ποτά, ενώ η οικοδέσποινα έφερε γλυκά του κουταλιού και άλλες σπιτικές λιχουδιές.

Η ανιψιά τους, μια όμορφη κοπέλα 17 ετών, μου έφερε το σερβίτσιο, ενώ οι μικρές κόρες του (12 και 9 ετών) άρχισαν να με αφοπλίζουν: η μία πήρε το καπέλο και η άλλη το μπαστούνι μου. Ο τσιτσερόνε μου, που γνώριζε καλά το σπίτι αυτό, προσφέρθηκε εθελοντικά να κερνά όλους κρασί, μην ξεχνώντας βέβαια και τον εαυτό του. Με το συμπόσιο άρχισαν και τα τραγούδια. Σ’ όλη την Ελλάδα υπάρχει η συνήθεια, σε οικογενειακό ή φιλικό γεύμα, καθένας παρευρισκόμενος να τραγουδά ένα τραγούδι.

Αν τύχει να παρευρίσκεται κληρικός, πρέπει να ψάλει κάτι εκκλησιαστικό. Κανείς δεν μπορεί να σπάσει αυτή τη συνήθεια χωρίς να προσβάλει τον οικοδεσπότη και όλη την παρέα. Όταν ήρθε η σειρά μου, τραγούδησα μερικά τετράστιχα του γνωστού ρωσικού τραγουδιού: «Η επιθυμία έγινε πραγματικότητα». Ο οικοδεσπότης τραγουδούσε στα ιταλικά με τον αξιωματικό του ναυτικού και η οικοδέσποινα με τους φίλους και τα κορίτσια στα ελληνικά. Ο συνοδός μου, ο Αργύρης, πληρώνοντας από το ποτήρι του πλούσιο φόρο στον Βάκχο, άρχισε με ένρινη και βραχνή φωνή να τραγουδάει έναν Τουρκικό μπεστέ. Αυτή η φωνητική συναυλία σε τέσσερεις διαφορετικές γλώσσες και μελωδίες μας διασκέδασε όλους, αλλά ο Ιταλός μόλις άκουσε τον Τουρκικό σκοπό, λυπητερό, φάλτσο και αστείο, κλείνοντας τ’ αυτιά του φώναζε: «O Dio che cagnara», (Ω θεέ μου τι φασαρία).

Για επιδόρπιο, μας προσέφεραν βούτυρο και τυρί μανούρι, για το οποίο φημίζεται η Αγία Μαύρα, καθώς είναι εξαιρετικής γεύσης με οσμή μυρωδικών φυτών που αφθονούν στις γύρω πεδιάδες. Το τυρί της Αγίας Μαύρας ικανοποιεί γεύση και όσφρηση ταυτόχρονα, αλλά το βούτυρο είναι ακόμη πιο γευστικό. Το προσφέρουν ακόμη και όταν υποφέρει κάποιος από πολύ υψηλό πυρετό. Λειτουργεί σαν φάρμακο, γιατί έχει τα ιαματικά συστατικά αρωματικών φυτών, ωφέλιμων για το στομάχι.

Ο καθήμενος δίπλα μου φιλοξενούμενος με κάποιον φίλο του έκοψαν πάνω απ’ τα κεφάλια μας ένα τεράστιο τσαμπί χειμερινού σταφυλιού (Κορίτι), που διατηρείται στις κληματαριές ως το τέλος Δεκεμβρίου. Ρίχνουν από πάνω λινό ύφασμα, όταν πέφτουν δυνατές βροχές ή φυσούν βοριάδες. Το τσαμπί αυτό είναι τόσο μεγάλο που θα μπορούσε να αποτελεί όχι μόνο στόλισμα, αλλά και εξωτικό αντικείμενο στο τραπέζι κάποιου βόρειου ευγενή. Μετά το γεύμα, μπήκαμε στο σπίτι, περιποιημένο και πολύ καθαρό. Με τον καφέ ο οικοδεσπότης μας προσέφερε κεφαλλονίτικο λικέρ, ενώ η μεγαλύτερη κόρη του μας ράντισε όλους με ροδόνερο από πορσελάνινο δοχείο και κατόπιν μας έδωσε από μια λεπτοϋφασμένη πετσέτα για το πρόσωπο και τα χέρια. Αφού περάσαμε αρκετές ώρες με φαγητό, ποτό, τραγούδι και συζήτηση, χωρίσαμε με τους οικοδεσπότες γεμάτοι ευγνωμοσύνη για τη φιλοξενία με την οποία μας δέχτηκαν.

Στην Αγία Μαύρα όλα τα σπίτια έχουν κήπους, όχι όμως αγγλικούς ή ολλανδικούς, αλλά καρποφόρους. Δρομάκια και πολύτιμες τουλίπες αντικαθίστανται εδώ από ποικιλία δέντρων.

‘Όλοι οι νοικοκυραίοι προσπαθούν να έχουν στον κήπο τους καλύτερους καρπούς και λαχανικά της Ιταλίας και της Ελλάδας. ‘Ένα πλούσιο σιντριβάνι με καθαρό νερό της πηγής αποτελεί το πρώτο στολίδι των εγχώριων κήπων, ενώ οι κρεβατίνες από πυκνή κληματαριά με καθίσματα είναι τόπος ξεκούρασης και καταφύγιο σε βροχή ή ζέστη.

Εδώ δεν φυτεύουν λουλούδια χωρίς ευωδιά: γαρύφαλλα, λουίζες και γιασεμιά ανθούν όλο τον χειμώνα στο ύπαιθρο. Οι ντόπιοι ζουν όλο τον χρόνο στους κήπους τους και μόνο η κακοκαιρία τους αναγκάζει να μπουν στο σπίτι.

Συνεχίζοντας την περιήγησή μας, πήγαμε σε περιοχή έξω από την πόλη, που ονομαζόταν Δρόμος των Φιλοσόφων (La strada dei filosofi). Πρόκειται για οδό περιστοιχισμένη με ελιές, περίπου 2, 5 βέρστια: οι περιπατητές εκεί προστατεύονται από τον ήλιο και τη βροχή. Συναντήσαμε πολλούς περιπατητές. Βράχοι πελεκημένοι, μήκους 15 και πλάτους 5 ποδών, χρησιμοποιούνταν ως παγκάκια για ξεκούραση.

Κατά τον μύθο, οι πέτρες αυτές βρέθηκαν στη δυτική πλευρά του νησιού, σ’ αυτό τον λόφο, όπου στα χρόνια της ακμής της Λευκάδας βρισκόταν θαυμάσιος ναός, χτισμένος από Κορινθίους και αφιερωμένος στον Απόλλωνα. Τέτοια είναι η μοίρα όλων των αρχαίων κτηρίων, αλλά και πόλεων, να εξαφανίζονται όπως και οι δημιουργοί τους. Στον δρόμο με το μεγαλοπρεπές όνομα των Φιλοσόφων κάποτε μπορείς να συναντήσεις έναν μεθυσμένα αγύρτη, έναν κουρελιάρη ζητιάνο, μια γυναίκα ελευθερίων ηθών να κάθονται στην πέτρα που άλλοτε ήταν ίσως η βάση κάποιου ναού Ολύμπιου Θεού, γιού του ’Ήλιου, νικητή του Πύθωνα!…

‘Όλα τα λιμάνια της Αγίας Μαύρας είναι ρηχά. Όλα τα πολεμικά και μεγάλα εμπορικά πλοία αγκυροβολούν στο Τράπανο, 14 βέρστια νότια της πόλεως Αμαξάκη.

Το λιμάνι του Δούσμανη, στη Στερεά, 8 βέρστια από την προβλήτα της πόλης, ανήκει επίσης στην Αγία Μαύρα. Εδώ καταφθάνουν μεγάλες βάρκες με φορτία, ενώ τα εμπορεύματα εκφορτώνονται σε επίπεδες βάρκες και στέλνονται στο τελωνείο. Στην είσοδο του λιμανιού βρίσκεται το μικρό νησάκι Δέμματα, όπου είναι χτισμένο το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, κατά την ημέρα της εορτής του οποίου συγκεντρώνεται εδώ πολύς κόσμος.

Στην Αγία Μαύρα ανήκει επίσης το νησί Μεγανήσι, 8 βέρστια ΝΑ, όπου υπάρχουν έξι χωριά με 2000 κατοίκους. Το νησί έχει περίμετρο 20 βέρστια, και στην ανατολική του πλευρά μπορείς να αγκυροβολήσεις με ασφάλεια.

Η Αγία Μαύρα παράγει σε αφθονία κόκκινο κρασί που λέγεται μαυροδάφνη, που εξυμνεί ο Όμηρος στο 7ο βιβλίο της «Οδύσσειας». Παράγει επίσης σε μεγάλη ποσότητα αλάτι, λινάρι, λάδι, πορτοκάλια, λεμόνια, αμύγδαλα, αλλά πάνω απ’ όλα, την αρώνια (Aronia melanocarpa και πολλά μήλα, από τα οποία ως καλύτερα θεωρούνται τα Pomi Venetian, (μήλα Βενετίας). Το κύριο εμπόριο διεξάγεται με την Κέρκυρα και την Πρέβεζα, ενώ ως αντάλλαγμα παίρνει από την Κέρκυρα όλα τα προϊόντα και τρόφιμα που παράγονται στη Βενετία και στην Τεργέστη. Από την Πρέβεζα εισάγονται κερασφόρα ζώα και ξυλεία. Μήλα και αλάτι στέλνονται στη Στερεά και σε όλα τα Ιόνια νησιά.

Δεν χρειάζονται σιτάρι. Παράγουν πολύ καλαμπόκι και το Μεγανήσι έχει θαυμάσιο σιτάρι. Αξιοσημείωτο είναι ότι στην Αγία Μαύρα σπέρνουν μαζί σιτάρι και κριθάρι.Η πείρα έπεισε τους ντόπιους γεωργούς ότι η κοινή σπορά αποδίδει πολύ περισσότερο pαρά η ξεχωριστή, και η ανάμειξη ονομάζεται Μείζω, ενώ το ψωμί που παρασκευάζεται έτσι, έχει εξαιρετική γεύση.

Το εμπόριο δεν ανθεί ιδιαίτερα στο νησί αυτό. Κύρια αιτία γι’ αυτό αποτελεί το γεγονός ότι η εξαγωγή των προϊόντων, ιδιαίτερα αλατιού και λαδιού, κοστίζει πολύ. Η φόρτωση γίνεται μακριά από το κεντρικό λιμάνι του νησιού, γι αυτό και τα έσοδα του τελωνείου, όσο ήμασταν εμείς εκεί, στο ταμείο του νησιού δεν ξεπέρασαν τα 8000 τσερβόνια.

Ο κόσμος ασχολείται με τη γεωργία, την κηπουρική και την αλιεία, ιδιαίτερα την παραγωγή οστράκων που εδώ είναι πάρα πολλά. Τα μουγγριά της Αγίας Μαύρας είναι φημισμένα και πολλά φτάνουν σε ασυνήθιστο μέγεθος. Οι κάτοικοι τα μαρινάρουν σε ξύδι και αρωματικά φυτά, και κερδίζουν αρκετά από το εμπόριο αυτό.

Άλλοι τύποι βιοτεχνίας και χειροκατασκευών είναι σχεδόν άγνωστοι. Με δυσκολία μπορείς να βρεις έναν τσαγκάρη. Όλα έρχονται από την Κέρκυρα και εν μέρει από τη Ζάκυνθο.

Η εκπαίδευση, καθώς και η λαϊκή Τέχνη και οι χειροκατασκευές, βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο: οι ευγενείς ασχολούνται με τα δικά τους νοικοκυριά και κανείς δεν επιδιώκει πρωτεία πάνω απ’ τους άλλους. Δεν υπάρχει ανταγωνισμός στον πλούτο και την πολυτέλεια, όλοι ζουν ήρεμα, με ομόνοια και ευημερία. Ο λαός που πάντα παραδειγματίζεται από τα άλλα κοινωνικά στρώματα, ακολουθεί αυστηρούς κανόνες εγκράτειας, περιορίζει τις επιθυμίες του προσαρμόζοντάς τες στην οικονομική του κατάσταση και ζει σε υπακοή προς τους εκπροσώπους του…»

* Δημήτρη Σπ. Τσερέ: Από την έλευση του Ρωσσικού στόλου στην ίδρυση της Επτανήσου Πολιτείας. Μέρος κειμένου που διαβάστηκε στην εκδήλωση: «Ρωσική εβδομάδα-Στρογγυλό Τραπέζι»- στην αίθουσα εκδηλώσεων στο Διοικητηρίου στις 02.10.2016.

Προηγουμενο αρθρο
Έκτακτη συνάντηση Θ. Καββαδά με Διοικητή της 6ης ΥΠΕ για την Υγεία στην Λευκάδα
Επομενο αρθρο
Καντούνια της Λευκάδας στην δεκαετία του 1960

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.