ΤΑΟΛ: Αλήθειες και Ψέματα

Το ΤΑΟΛ σαν θέμα είναι πολύ μεγάλο. Ιδρύθηκε το 1915. Άρα πηγαίνουμε πολύ πίσω στο χρόνο. Όσοι τελευταία κάνουν δηλώσεις και κόπτονται για την προκοπή του, αμφιβάλω αν έχουν κόψει ποτέ ένα τσαμπί σταφύλι από το αμπέλι.

Μετά, σαν θέμα περικλείει όλα, όσα λόγω του χρόνου και προπαντός της άγνοιας, μπορεί να εξιδανικεύσει κάποιος και να μας σερβίρει, χωρίς να κριθεί, αφού απευθύνεται σε μη γνωρίζοντας. Επίσης περικλείει μεγάλο λαϊκισμό. Εδώ μπορεί να διαπρέψει κάποιος αναφερόμενος σε σκληρούς αγώνες αγροτών, σε μεγάλες θυσίες, στην άσχημη πολιτική της Ευρώπης που ευθύνεται για ό,τι μας συμβαίνει.

Αγνοούμε εσκεμμένα σημαντικά στοιχεία. Ο νομός Λευκάδας από τη δεκαετία του ’90 εγκατέλειψε κάθε αγροτική καλλιέργεια. Γνωστός και προφανής ο λόγος: ο τουρισμός. Παρόλα αυτά εμείς εξακολουθούμε να μιλάμε για προστασία των αγροτών χωρίς να έχουμε ουσιαστικά και τυπικά αγρότες.

Επίσης κάθε φορά που οικτίρουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση για τα κακά που προξένησε στη γεωργία, δεν αναρωτιόμαστε, γιατί μόνο σε μας τελικά έκανε τόσο κακό. Άλλες χώρες π.χ. Ολλανδία, Γαλλία, συνεχίζουν να έχουν αγροτική παραγωγή και υγιείς συνεταιριστικές οργανώσεις.

Οι λόγοι που το ΤΑΟΛ και όλες οι συνεταιρικές οργανώσεις στην Ελλάδα απαξιώθηκαν έχουν να κάνουν με μας τους ίδιους. Με τον τρόπο που ζούμε και λειτουργούμε ως πολίτες. Ελάχιστα επηρεάστηκαν από εξωτερικούς παράγοντες. Επίσης η κομματοκρατία που βασιλεύει σε κάθε τομέα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής απετέλεσε τροχοπέδη για κάθε τι διαφορετικό. Αυτά όμως αποφεύγουν να μας τα πούνε οι ιθύνοντες, γιατί μονίμως χαϊδεύουν αυτιά.

Σε ένα λαό που τα τελευταία 30 χρόνια, ο κάθε πολίτης μόνος του, κάνει τη δουλίτσα του -νόμιμη και παράνομη- με τη μεσολάβηση του γνωστού, του κουμπάρου, του βουλευτή, του πολιτευτή, δεν υπήρχε περίπτωση ούτε να ριζώσει, ούτε να αναπτυχθεί το συνεταιριστικό κίνημα.

Ένας λαός που μέχρι σήμερα δεν έμαθε να λειτουργεί και να προασπίζεται τις έννοιες του γενικού καλού και του κοινού συμφέροντος, που δεν σέβεται το δημόσιο χώρο και το δημόσιο χρήμα, δεν θα μπορούσε σε καμιά περίπτωση να αναπτύξει υγειές συνεταιριστικό κίνημα.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Όταν ιδρύθηκε και για πολλά χρόνια μετά, το ΤΑΟλ έπαιξε ένα πολύ μεγάλο ρόλο στην προστασία και στην οργάνωση των αγροτών.

Γνωρίζω και τη λειτουργία του ΤΑΟΛ αλλά και την αγροτική παραγωγή της Λευκάδας από το 1982 και μετά.

Η μεγάλη ακίνητη περιουσία του ΤΑΟΛ δημιουργήθηκε, κατά το μεγαλύτερο μέρος της, μέσω τραπεζικού δανεισμού. Θα εξηγήσω παρακάτω κατά πόσο αποπληρώθηκαν αυτά τα δάνεια.

Μια από τις βασικότερες δραστηριότητες του ΤΑΟΛ από την ίδρυσή του ακόμα, ήταν η συγκέντρωση των σταφυλιών του νομού και η παραγωγή κρασιού. Παρόλα αυτά ουδέποτε κατάφερε να παράγει όχι καλό, αλλά ούτε μέτριο κρασί.

Η ετησία συγκέντρωση των σταφυλιών γινόταν μέσω πίστωσης (δανεισμού) από την τράπεζα, η οποία έπρεπε να πληρωθεί με την πώληση του προϊόντος. Ούτε και αυτό επιτυγχάνετο, γιατί ποτέ σχεδόν το κρασί δεν πουλήθηκε. Κάποια εποχή μάλιστα ζητήθηκε από μεγάλη οινοποιητική εταιρεία να της πουλήσουν το μούστο, αλλά αρνήθηκαν. Επέμεναν να φτιάχνουν κρασί παρά τις αποτυχίες τους.

Η αγροτική παραγωγή στη Λευκάδα από τη δεκαετία του ’80 ακολούθησε φθίνουσα πορεία. Οι περισσότεροι μέχρι τότε αγρότες αρχίζουν να απασχολούνται με άλλες δουλειές π.χ. οικοδομές, ως μισθωτοί, μερικώς απασχολούμενοι. Για να ξεκινήσει την επόμενη δεκαετία να διαφαίνεται στον ορίζοντα ο τουρισμός, οπότε οποιαδήποτε αγροτική καλλιέργεια εγκαταλείφθηκε για πάντα. Αυτό το νησί που κατάφερνε μέχρι τότε να θρέφει τον πληθυσμό του, έφτασε σήμερα να μην παράγει τίποτα.

Κι όμως αυτή την εποχή βρήκε το ΤΑΟΛ να δημιουργήσει στη Βασιλική, μέσω δανεισμού, μια τεραστία μονάδα επεξεργασίας του πυρήνα. Ο ελαιοπυρήνας της Λευκάδας εκείνη την εποχή επαρκούσε για μια μέρα λειτουργίας του εργοστασίου! Μια μονάδα που ήταν καταδικασμένη από την αρχή, όχι μόνο λόγω του τουρισμού, που είχε αρχίσει να αναπτύσσεται, αλλά επειδή λόγω μεγέθους, δεν μπορούσε εκ των πραγμάτων να έχει την πρώτη ύλη στο νησί. Μια κοντόφθαλμη και ανεδαφική επιλογή, με ξένα χρήματα, η οποία ποτέ της δεν δούλεψε. Αντίθετα σώρευσε χρέη.

Μέχρι εδώ έχουμε να κάνουμε με λαθεμένες επιλογές. Ο κυριότερος παράγοντας όμως για την τυπική και ουσιαστική χρεοκοπία του ΤΑΟΛ είναι ότι δεν στηρίχτηκε από αυτούς για τους οποίους ιδρύθηκε, τους αγρότες.

Είναι κοινό μυστικό ότι όταν το ΤΑΟΛ πληρώνει επιδοτήσεις στον επάνω όροφο, ελάχιστοι αγρότες κατεβαίνουν στο ισόγειο να ψωνίσουν στο «δικό τους» supermarket. Είναι επίσης κοινό μυστικό πως περισσότεροι από τους μισούς συνεταίρους σήμερα δεν πληρώνουν την εισφορά τους προς το συνεταιρισμό.

Είναι κοινό μυστικό ότι οι περισσότεροι αγρότες ποτέ τους δεν στήριξαν στην πράξη το ΤΑΟΛ. Πως θα παράγεις καλό κρασί όταν δεν έχεις καλή πρώτη ύλη; Όσοι καταγόμαστε από χωριά που είχαν αμπέλια, όσοι έχουμε βρεθεί στις δεξαμενές συγκέντρωσης σταφυλιών από το τέλος της δεκαετίας του ’60 ακόμα, γνωρίζουμε κάτι περισσότερο…

Ποτέ δεν ήταν ρόδινα τα πράγματα για τους σταφυλοπαραγωγούς του νησιού μας. Πότε οι βροχές, πότε η αναβροχιά, πότε το χαλάζι, καταστρέφανε μέρος της παραγωγής. Υπήρχαν τρεις ποιότητες σταφυλιών: τα διαλεχτά, τα πουλούσαν στα μανάβικα της πόλης για επιτραπέζια σταφύλια, αυτά που έδιναν στον έμπορο για οινοποίηση, γιατί πλήρωνε αμέσως, και, αυτά που έδιναν στο ΤΑΟΛ για οινοποίηση πάλι, που ήταν πολλές φορές για πέταμα. Η επίσκεψη εκείνες της εποχές στους χώρους συγκέντρωσης σταφυλιών του ΤΑΟΛ ήταν πολύ διδακτική. Θυμάμαι κάποιες φορές ήταν τόσο σάπια τα σταφύλια που τα μετέφεραν μόνο μέσα σε ασκιά. Όταν δε τα άδειαζαν στις μεγάλες δεξαμενές, έβγαζαν αχνό και μύριζαν άσχημα.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες: μη στήριξη από τους αγρότες, αδυναμία παραγωγής καλού κρασιού, και λαθεμένες επενδυτικές επιλογές, δημιουργήθηκαν τεράστια χρέη στο συνεταιρισμό.

Να σημειώσουμε εδώ ότι την ίδια σχεδόν πορεία ακολούθησαν όλοι οι συνεταιρισμοί πανελλαδικά. Κύριος και μοναδικός χρηματοδότης τους ήταν η Αγροτική τράπεζα. Τόσο το ΤΑΟΛ όσο και όλοι οι κρατικοδίαιτοι συνεταιρισμοί χρωστάνε την ύπαρξη τους μόνο στην Αγροτική Τράπεζα. Χωρίς την ύπαρξη της, με τον τρόπο που λειτουργούσαν, κανένας συνεταιρισμός δεν θα μπορούσε να επιβιώσει πάνω από ένα χρόνο.

Το 2001 όταν η Αγροτική τράπεζα αποφάσισε την είσοδο της στο χρηματιστήριο, ήταν ήδη χρεοκοπημένη κάτω από τις οφειλές των συνεταιρισμών.

Μετά από πολιτικές αποφάσεις και με πρωτοφανείς οικονομικά και κοινωνικά διαδικασίες, η ΑΤΕ πραγματοποίησε σκανδαλώδεις ρυθμίσεις στις οφειλές των Ενώσεων, ώστε να γίνει μια κάποια εκκαθάριση στο χαρτοφυλάκιό της.

Στα καθ’ ημάς, η οφειλή περιορίστηκε στο 1/3 θεωρώντας λογιστικά πουλημένα 3 ακίνητα του ΤΑΟΛ τα οποία έπρεπε μέσα στην επόμενη διετία να πουληθούν! Μέχρι σήμερα με εξαίρεση ένα μηδαμινής αξίας, τίποτα δεν έχει πουληθεί! Όχι ότι δεν βρέθηκε αγοραστής, αλλά επειδή κανένας δεν αναλάμβανε το «κόστος» για κάτι τέτοιο και, κανένας από την ΑΤΕ δεν πίεσε για γνωστούς εξωοικονομκούς λόγους.

Η τύχη της ΑΤΕ είναι γνωστή. Χαρίστηκε κάτω από το βάρος τέτοιων πολιτικών και αποφάσεων, αντί πινακίου φακής.

Καλό είναι λοιπόν όταν αναφερόμαστε στα ακίνητα -υποθηκευμένα έστω- του ΤΑΟΛ και αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς τόσο οικονομικά όσο και κοινωνικά να λέμε ότι αυτά είναι περιουσία, όχι των αγροτών της Λευκάδας, αλλά όλου του ελληνικού λαού, εξ ονόματος και για λογαριασμού του οποίου υπήρχε και λειτουργούσε η Αγροτική τράπεζα.

Καλό είναι ακόμα όταν αναρωτιόμαστε τι κάνει το ΤΑΟΛ για τους «αγρότες», να ρωτάμε και τι κάνουν ή έκαναν οι αγρότες για το συνεταιρισμό.

Βιολέττα Σάντα