HomeΕΛΙΞΗΡΙΑ ΜΝΗΜΗΣΨωμί: Μια αρχέγονη τροφή

Ψωμί: Μια αρχέγονη τροφή

Το ψωμί είναι ένα αρχέγονο τρόφιμο και παραμένει μέχρι τις μέρες μας η προσφορά της μάνας γης προς τον άνθρωπο.

Μπορεί για τα σημερινά παιδιά το ψωμί να βγαίνει από το φούρνο, για μας όμως, ήταν μια διαδικασία που ξεκινούσε από τη σπορά του χωραφιού, το βοτάνισμα, το θέρισμα, το αλώνισμα του σιταριού, μέχρι που ο ιερός σπόρος μέσα σε σακιά, να μπει στο κατώι του σπιτιού και έτσι να εξασφαλιστεί η επιβίωση της οικογένειας.

Στις μέρες μας έχουν αλλάξει τα πάντα, από την καλλιέργεια του σιταριού μέχρι την παραγωγή του ψωμιού. Υπάρχει όμως κάτι που παραμένει απαράλλαχτο και αυτό είναι ο ρόλος του ψωμιού που συνεχίζει ακόμα να συντροφεύει τον άνθρωπο στις καλές και άσχημες στιγμές του.

Με ένα ζεστό, απαλό, εύκαμπτο, και τόσο συνηθισμένο υλικό όπως το ζυμάρι, ο άνθρωπος έφτιαχνε ψωμί για κάθε στιγμή της ζωής του. Το ζυμάρι μπορεί να αποκτήσει χίλια πρόσωπα. Να γίνει το απλό και καθημερινό ψωμί, να πάρει σχήμα ανθρώπου (παλούμπες), εμπλουτισμένο με ζάχαρη σταφίδες και μυρωδικά να γίνει το ψωμί του γάμου και της γιορτής, σφραγισμένο με την ξύλινη σφραγίδα να γίνει χριστόψωμο ή πρόσφορο.

Κάποιες φορές σε μας τους παλιότερους αρκεί η μυρωδιά του φρεσκοψημένου ψωμιού για να μας ξυπνήσει μνήμες γευστικές. Μνήμες που περιλαμβάνουν όλο το τελετουργικό παραγωγής του ψωμιού όπως το έκαναν οι μανάδες μας.

100_0884100_0890

Από το βράδυ «ανάπιαν» το προζύμι και κοσκίνιζαν το αλεύρι μέσα στο «σκαφίδι» Έκαναν ένα μικρό λάκκο στο κέντρο και εκεί έλιωναν το προζύμι με ζεστό νερό, και το ζύμωναν μέχρι να γίνει ένα απαλό ζυμάρι. Το άφηναν όλη τη νύχτα σκεπασμένο ώστε να μένει ζεστό και να «γίνει». Το άλλο πρωί το προζύμι ήταν φουσκωμένο και αφού προσθέτανε νερό το ζύμωναν μαζί με όλο το αλεύρι. Το έπλαθαν σε καρβέλια βάζοντας τα μέσα στην «πινακωτή» και περίμεναν μέχρι να «ανέβουν».

100_0840100_0880

Στα χωριά υπήρχαν λίγοι φούρνοι που αναλάμβαναν να ψήσουν σε καθημερινή βάση όλο το ψωμί του χωριού, με αμοιβή ένα καρβέλι ψωμί από κάθε νοικοκυρά! Ο φούρνος άναβε από πολύ πρωί γιατί στη διάρκεια της μέρας είχε να φέρει σε πέρας πολλές φουρνιές. Έβαζαν ξύλα μέσα στο φούρνο στην αρχή λεπτά φρύγανα και άναβαν φωτιά μέχρι να «καεί» ο φούρνος τόσο στο δάπεδο όσο και γύρω – γύρω. Αφού βεβαιώνονταν ότι ήταν εντάξει, έβγαζαν έξω τη θράκα με το «συνδαύλι» και «πάνιζαν» το φούρνο με βρεγμένο πανί στερεωμένο σε ξύλο ώστε να βγει έξω και το τελευταίο καρβουνάκι. Παίρνοντας τα καρβέλια ένα – ένα, τα έβαζαν πάνω στο «φουρνόξυλο» και τα τοποθετούσαν μέσα στο φούρνο. Έκλειναν το πορτάκι του φούρνου και άφηναν το ψωμί να ψηθεί.

100_0889100_0894

Τα κάρβουνα που έβγαζαν έξω από το φούρνο, είχαν πολλές και σημαντικές χρήσεις, καθότι οι σοφοί μας πρόγονοι δεν άφηναν τίποτα να πάει χαμένο. Πάνω σε μια πυροστιά μπορούσαν να ψήσουν φαγητό στο ταψί, άλλες φορές πάλι όταν διαπίστωναν ότι η θερμοκρασία του φούρνου ήταν κάπως χαμηλή, έβαζαν μέσα λίγα κάρβουνα, ώστε να δώσουν επί πλέον θερμότητα.

Όταν άρχιζε να ψήνεται το ψωμί μοσχοβολούσε ο τόπος!

Στις φωτογραφίες  η Μαρία Κατωχιανού στα Πλατύστομα, πριν από σχεδόν 10 χρόνια.

*Με πληροφορίες από τα βιβλία της Εύης Βουτσινά

Σχετικά Άρθρα:
Η ιστορία του ψωμιού
Όταν τα χέρια ήξεραν να ζυμώνουν το ψωμί
Ψωμί, λάδι και ζάχαρη

Προηγουμενο αρθρο
Επιστολή του Θ.Σολδάτου προς τον Υπουργό Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων για το θέμα της ζεύξης
Επομενο αρθρο
Ο Δήμαρχος Λευκάδας Κ. Αραβανής απαντά για το θέμα της Αμμόγλωσσας

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.