Εθνική εν Λευκάδι συνέλευσις, κατά τον Β΄π.Χ. αι.

(Ταξίδι στο χρόνο)

Ο Φίλιππος ο Δημητρίου, βασιλιάς της Μακεδονίας, στα τέλη της δεύτερης π.Χ. χιλιετίας, συνέλαβε την ιδέα της πανελλήνιας ενότητας. Θέλησε να δει την τότε λεγόμενη Ελλάδα , ενωμένη κάτω από το Μακεδονικό σκήπτρο, ώστε να είναι αρκετά δυνατή και άφοβα να αντιμετωπίζει κάθε εχθρική επίθεση που την απειλούσε.

Ο βασιλικός οίκος της Μακεδονία δεν συμπαθούσε τα δημοκρατικά θεωρήματα, ούτε αναγνώριζε στον κάθε πολίτη το δικαίωμα να συζητά και να παίρνει μέρος στις λειτουργίες του κράτους. Η λοιπή Ελλάδα όμως, αντιστέκονταν με πείσμα. Οι λαμπρές μέρες βέβαια του Περικλή, είχαν περάσει, όμως οι παλαιοί οπαδοί της δημοκρατίας, της ελευθερίας του λόγου και της διαίρεσης των εξουσιών, ξεσηκώθηκαν με σθένος εναντίον της ιδέας του Φιλίππου.

Επικεφαλής της αντίδρασης, οι Αθηναίοι, οι οποίοι δεν δίστασαν να απευθυνθούν στη δημοκρατούμενη Ρώμη για βοήθεια. Έτσι όμως, διέπραξαν το λάθος, να ανοίξουν τις πόρτες της Ελλάδας σε ξένους προστάτες. Οι Έλληνες χωρίστηκαν σε δύο παρατάξεις και ο εμφύλιος πόλεμος ξέσπασε, υποδαυλιζόμενους από τους ξένους.

Οι πληρεξούσιοι του ελληνισμού συγκεντρώθηκαν στη Λευκάδα για να αποφασίσουν. Οι απεσταλμένοι του ρωμαίου στρατηγού Φλαμινίνου, κατόρθωσαν με χρήματα και υποσχέσεις να αποσπάσουν ψήφισμα συμμαχίας με τη Ρώμη και πολέμου κατά του βασιλιά Φιλίππου. Ο λαός όμως, επιτέθηκε κατά της συνέλευσης και ακύρωσε το ψήφισμα ως αντεθνικό, ενώ ο Αρχέλαος και ο Βιάνωρας, ισχυροί κομματάρχες, στιγματίστηκαν ως προδότες της πατρίδας. Και για να αποφύγουν την θανατική ποινή, παρουσιάστηκαν στο λαό μετανοιωμένοι και ταπεινωμένοι. Έτσι έληξε το συνέδριο.

Ο ρωμαίος στρατηγός Φλαμινίνος όμως, όταν πληροφορήθηκε όσα είχαν συμβεί, αποφάσισε για παραδειγματισμό, να τιμωρήσει σκληρά τους Λευκάδιους, οι οποίοι με την πίεση που άσκησαν στη συνέλευση, την ανάγκασαν να αλλάξει την απόφασή της. Και χωρίς προηγουμένως να κηρύξει πόλεμο, αλλά με την ιδιότητα του πειρατή, εμφανίστηκε με το στόλο του στο νησί και αγκυροβόλησε στο «Ηραίον».

Σήμερα, δεν γνωρίζουμε που ακριβώς βρίσκονταν αυτό, αλλά πιθανολογείται ότι ο στόλος εισήλθε στο μικρό κόλπο του Αγίου Νικολάου, στους πρόποδες της Λάμιας, γιατί εκεί κατέληγε η μεγάλη διώρυγα που διάνοιξαν οι Κορίνθιοι, κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Σ΄αυτόν τον αμμώδη γιαλό αποβίβασε ο Φλαμινίνος το στρατό του και δια μέσου της Γύρας και της Αμαξικής, παρουσιάστηκε μπροστά στα λευκαδίτικα τείχη και στήνοντας μηχανές, άρχισε να πολιορκεί τη Λευκάδα.

Ο ρωμαίος στρατηγός έλπιζε να αιφνιδιάσει τους Λευκαδίτες. Η επίθεση ήταν φοβερή αλλά και η αντίσταση πρωτοφανής σε αυταπάρνηση και γενναιότητα. H σφοδρότερη πίεση των ρωμαίων ασκήθηκε στο σημείο που σήμερα είναι το Καλιγόνι, το οποίο εκείνη την εποχή καλύπτονταν από τις συνοικίες της πόλης. Εκεί τα τείχη ήταν ασθενέστερα, ωστόσο η αντίσταση ήταν μεγάλη και ο Φλαμινίνος σκέφτονταν να εγκαταλείψει την προσπάθεια, όταν κάποιοι Ιταλοί πρόσφυγες, που είχαν ζητήσει άσυλο στη Λευκάδα, άνοιξαν στους πολιορκητές μια μυστική είσοδο και αυτοί, μαζί με το Φλαμινίνο, εισχώρησαν στην πόλη. Η προδοσία έγινε τις νυχτερινές ώρες. Οι Λευκαδίτες δεν παραδόθηκαν, αλλά συγκεντρώθηκαν στην αγορά και αντιστάθηκαν γενναία. Ακολούθησε γενικευμένη σφαγή και ριζική καταστροφή.

Αφού κατακτήθηκε το νησί, παρέδωσε τα όπλα και η Ακαρνανία που συμμετείχε στον αγώνα. Τα τείχη καταστράφηκαν ολοσχερώς. Την επισκευή τους ανέλαβαν εργολάβοι από την Απολλωνία της Ηπείρου, όπως μαρτυράει και η επιγραφή που ανακαλύφθηκε στην είσοδο της παλιάς πόλης: « Απολλωνιάται ωκοδόμησαν». Όμως, ο φθοροποιός χρόνος αλλά και ο Άγγλος τοποτηρητής Temple έφεραν νέα καταστροφή σε αυτά και από τότε κείτονται διεσπαρμένα στο έδαφος.

Έκτοτε συνέβησαν πολλές και νέες συμφορές στην κατεστραμμένη Λευκάδα. Στίφη βαρβάρων την καταπάτησαν και την συντάραξαν καταστροφικοί σεισμοί. Γότθοι, Γαλάτες, Σέρβοι, Φράγκοι, πειρατές πέρασαν από το νησί. Για χρόνια έμεινε υπό την δεσποτεία των Βυζαντινών και των Τόκκων, υπό Βενετική προστασία, υπό Οθωμανική σκλαβιά. Ρώσοι, Γάλλοι και Άγγλοι την είχαν υπό την «προστασία» τους, έως το 1864, οπότε ενώθηκε και ακολούθησε τη μοίρα της ελεύθερης Ελλάδας.

Πηνελόπη Κοψιδά

(βασισμένο σε άρθρο του Α. Βαλαωρίτη – Εστία 1877 αρ. 706)
Άπαντα Βαλαωρίτη – Τόμος 3 – Ιστορικές Λογοτεχνικές Εκδόσεις – Γ. Μέρμηγκας – Αθήνα)