Βόμβα στην Ακρόπολη

Γράφει η Παρασκευή Σιδερά-Λύτρα

Υπάρχουν επέτειοι, που δεν τις συνειδητοποιούμε πλέον – επέτειοι καταστροφών, απωθημένων με τους αιώνες στη λησμονιά. Βλέπουμε μαρμάρινα ερείπια και δεν αναρωτιόμαστε, πώς προέκυψαν. Τα θεωρούμε συνήθως αποτέλεσμα φυσικής φθοράς, θύματα της ηλικίας τους ή φυσικών καταστροφών.

Aιωνόβια έστεκαν τα μαρμάρινα μνημεία για χιλιετηρίδες επάνω στον βράχο της Ακρόπολης στην Αθήνα – μόνο η βροχή και ο αέρας τ᾽ άγγιζε, Αλλά: “σε τούτα ᾽δώ τα μάρμαρα κακιά σκουριά δεν έπιασε”(1), μέχρι που επιδρομείς, άπληστοι κατακτητές από Ανατολή και Δύση έφτασαν και μάχονταν, ποιός θα τα θέσει υπό την κυριαρχία του. Επί αιώνες άθικτα έπεσαν θύματα του ανταγωνισμού “εμπόρων των εθνών”, ποιός θα τα οικειοποιηθεί, πατώντας το χώμα που τα βάσταζε, αδιαφορώντας για το αν αυτά γίνουν θρύψαλλα από τους κανονιοβολισμούς τους. Και έφτασε η ώρα τους. Οι αντιμαχόμενοι: Τούρκοι και Ενετοί. Ώς τότε στα μετακλασσικά χρόνια πέρασαν ἀπὸ την Αθήνα διάφοροι πολιτισμοί και θρησκείες. Οι Ρωμαίοι τα σεβάστηκαν. Αργότερα οι χριστιανοί βυζαντινοί αυτοκράτορες μετέτρεψαν το κύριο κτίσμα της Ακρόπολης, τον Παρθενώνα, αρχικά σε ναό της Αγίας Σοφίας και ύστερα σε ναό της παρθένου Μαρίας, της Παναγίας. Για ένα διάστημα έγινε καθολικός ναός. Οι μωαμεθανοί κατακτητές Τούρκοι τον μετέτρεψαν σε μουσουλμανικό τέμενος, σε τζαμί. Ωστόσο οι μετατροπές αυτές δεν έθιξαν την ακεραιότητά του. Μόνον το εσωτερικό του Παρθωνώνα διαμορφώνονταν κατά τα καθιερωμένα της εκάστοτε θρησκείας. Η καταστροφή επήλθε περί το τέλος του 17οο αιώνα.

Μετά τη διάλυση της βυζαντινής αυτοκρατορίας Ενετοί και Τούρκοι βρίσκονταν σε διαρκή σύγκρουση, διεξάγοντας πολέμους μεταξύ τους επί του ελληνικού εδάφους. Το 1684 κηρύχθηκε νέος ενετοτουρκικός πόλεμος. Μέρη της Πελοποννήσου μετά από τριετείς αγώνες ήταν πλέον στα χέρια των ενετικών στρατευματων υπό τον αρχηγό τους Μοροζίνι. Τον Σεπτέμβριο του 1687 πορεύονταν προς την Αττική.

Οι Τούρκοι φοβούμενοι τότε άφιξή τους στην Αθήνα, συγκέντρωσαν τον τουρκικό πληθυσμό της πόλης και τα πυρομαχικά τους στην Ακρόπολη. Την πυρίτιδα την αποθήκευσαν μέσα στον Παρθενώνα, πιστεύοντας, ότι το μνημείο δεν θα βομβαρδισθεί. Πλάνη! Εγχείρημα ολέθριο για τον ηλικίας δύο χιλιετηρίδων ναό. Οι Ενετοί και οι μισθοφόροι τους, μεταξύ των οποίων και Γερμανοί (γνωστοί στους αναγνώστες του “αρώματος” από την “Άφιξη γερμανικών στρατευμάτων στον Αστακό το 1685”), ἀφού κατέλαβαν την Αθήνα, στις 23 Σεπεμβρίου έλαβαν θέσεις πολιορκώντας την Ακρόπολη.

Επί τρεις ημέρες κανονιοβολούσαν χωρίς να φέρουν αποτέλεσμα. Κάποιος όμως – Έλληνας ή Τούρκος – που διέφυγε και έφτασε στα ενετικά στρατεύματα του Μοροζίνι και τους συμμάχους του πρόδωσε το μυστικό: Πυριτιδαποθήκη είναι ο Παρθενώνας! Την νύκτα της 26ης πρός την 27η Σεπτεμβρίου ακριβής στόχος των κανονιών των πολιορκητών ήταν ο ναός. Τα βλήματα έπεφταν βροχή.

Τό καίριο πλήγμα δόθηκε από βλήμα όλμου, που χειρίζονταν γερμανός αξιωματικός από το Λύνεμπουργκ (Lüneburg). Η οβίδα τρύπησε τη στέγη του Παρθενώνα και έπεσε στην πυριτιδαποθήκη. Η πυρκαγιά και οι εκρήξεις που ακολούθησαν επέφεραν τον όλεθρο στο μαρμάρινο μνημείο και το άφησαν ερείπιο!

(1) Ας μού επιτραπεί η ελαφρά παραποίηση του στίχου του μεγάλου ποιητή μας Ρίτσου.

Η Παρασκευή Σιδερά – Λύτρα γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κανδήλα, φοίτησε στο Γυμνάσιο Λευκάδας. Σπούδασε στη Ράλλειο Παιδαγωγική Ακαδημία και μετεκπαιδεύτηκε στο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαιδεύσεως. Σπούδασε κατόπιν στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Γοττίγγης Κλασσική Φιλολογία, Παιδαγωγική και Ψυχολογία.
Δίδαξε σε σχολεία στην Ελλάδα και στη Γερμανία και τελευταία Νεοελληνική Γλώσσα ως εντεταλμένη στο Πανεπιστήμιο της Γοττίγγης. Έχει δημοσιεύσει σε περιοδικά άρθρα και βιβλιοκρισίες και έχει μεταφράσει θεωρητικά και λογοτεχνικά έργα από τα γερμανικά στα ελληνικά και αντιστρόφως.
Κάτοχος του κρατικού βραβείου μετάφρασης έργου ελληνικής λογοτεχνίας σε ξένη γλώσσα 2007.