HomeΕΛΙΞΗΡΙΑ ΜΝΗΜΗΣΔήμος Μαλακάσης: Δικηγόρος, λόγιος, ζωγράφος

Δήμος Μαλακάσης: Δικηγόρος, λόγιος, ζωγράφος

Ο Δήμος Μαλακάσης ανήκει στη μεταπολεμική γενιά των λόγιων της Λευκάδας. Ήταν πολυτάλαντος. Πέρα από την επαγγελματική του σταδιοδρομία ως υπηρέτης της Θέμιδος αλλά και ως συμβολαιογράφος της Λευκάδας, αφιέρωσε τη ζωή του και τις απεριόριστες καλλιτεχνικές του δυνάμεις στο να υπηρετεί τον πολιτισμό της Λευκάδας.

1Ο πατέρας μου, Δήμος Μαλακάσης, γεννήθηκε στην πόλη της Λευκάδας, το 1923. Προόδευσε στο Δημοτικό της πόλης της Λευκάδας και αμέσως μετά «μπήκε» στο Γυμνάσιο, όπου επίσης πέρασε με άνεση τις τάξεις, αποκαλύπτοντας από την πρώτη στιγμή την προτίμησή του για τα «Θεωρητικά» μαθήματα.
Τελειώνοντας το Γυμνάσιο, έδωσε επιτυχείς εισαγωγικές και γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά και στη Σχολή Καλών Τεχνών (ακαδημαϊκό έτος 1941- 42).

2Κατά τη διάρκεια της Κατοχής εντάχθηκε στις νεολεϊστικες οργανώσεις του Ε.Α.Μ. (Ε.Α.Μ. Νέων, Ε.Π.Ο.Ν.) και μάλιστα από την ίδρυση της Ε.Π.Ο.Ν. ήταν υπεύθυνος της Οργάνωσης της Εξωσχολικής Νεολαίας, στην πόλη της Λευκάδας, κάτι που του στοίχισε πολύχρονη ταλαιπωρία στο Κολαστήριο της Μακρονήσου, με περαιτέρω συνέπεια να πάρει το δίπλωμα της Νομικής μόλις το 1951.

Ο Δήμος Μαλακάσης μετά τις σπουδές του στην Αθήνα δικηγόρησε μερικά χρόνια και έπειτα έγινε συμβολαιογράφος και στη θέση αυτή συνταξιοδοτήθηκε. Η επαγγελματική του ενασχόληση δεν ήταν απλή διεκπεραίωση υποθέσεων συμβολαιογραφικών. Η επαφή του με τον κόσμο των συμβαλλομένων του δημιουργούσε έντονο και ερευνητικό ενδιαφέρον.

3Στο γραφείο του ήταν το αρχείο του προκατόχου του αλλά και παλαιοτέρων συμβολαιογράφων που κρατούσε συμβόλαια του 1 9ου και 20ού αιώνα. Τα ψηλαφούσε, τα ερευνούσε, ώσπου κατέληξε στη δημιουργία ενός δικού του corpus από συμβολαιογραφικές πράξεις που τον βοήθησαν στη δημιουργία μιας συνθετικής εργασίας, της πρώτης, γύρω από τους εμποροκτηματίες. Η πρώτη λοιπόν συνθετική του εργασία τιτλοφορείται: «Το χρονικό των εμποροκτηματιών της Αγίας Μαύρας, 1820-1920», με υπότιτλο ενδεικτικό σε παρένθεση: Μέρος από την εργασία «Επαγγέλματα, μαγαζιά, τέχνες, εργαλεία, 1840-1940».

Μια άλλη σημαντική και μοναδική, θάλεγα, για τη Λευκάδα μελέτη του είναι η εργασία του Δήμου Μαλακάση για τα «παλαιά» σπίτια της χώρας. Τίτλος: «Τα παλιά σπίτια της Λευκάδας». Για τη συγκέντρωση του υλικού του δεν αρκέστηκε στην προσωπική του γνώση και εμπειρία, αλλά ερεύνησε και στο Ιστορικό Αρχείο Λευκάδας που βρήκε αρκετά τοπογραφικά σχέδια σπιτιών κατατεθειμένα εκεί, σχέδια του 19ου αιώνα.

4Γράφει ο ίδιος στο οπισθόφυλλο του βιβλίου:«Τα παλιά σπίτια της Λευκάδας». «Η εργασία αυτή δεν έχει σκοπό να προσδιορίσει με δογματικό τρόπο την ανάγκη φυγής «προς το παρελθόν», προς ένα παρελθόν που έχει περάσει αμετάκλητα, ούτε έχει σκοπό ν’ απαρνηθεί τη σημερινή πραγματικότητα. Σκοπεύει να διατυπώσει, να προσδιορίσει και να εξωτερικεύσει το αίσθημα κάθε Λευκαδίτη, που μένει στον τόπο του ή έξω απ’ αυτόν, για ό,τι έγινε από το 1947 και εδώθε με τόσην απερισκεψία και – γιατί όχι – με τόση απονιά, μέσα στο ρυμοτομικό πλέγμα της Αγίας Μαύρας, αλλά και για ό,τι γίνεται και θα γίνει (με μαθηματική ακρίβεια) στη θλιβερή «θέση» της «Αμπελώνας», που με τόση σαρκαστική διάθεση τη βαπτίσαμε εμείς οι ίδιοι οι αγιομαυρίτες «Νεάπολη», και που δεν είναι τίποτ’ άλλο από μια νεάπολη των Βανδάλων και των Οστρογότθων…»

5

Η λογιοσύνη του Δήμου Μαλακάση εκφράζεται ιδιαίτερα μέσα από τα κείμενα του, ποικίλου περιεχομένου, όπως λαογραφικού αλλά κυρίως σατυρικού. Τα άρθρα του (242 στο σύνολο) είναι δημοσιευμένα στις τοπικές εφημερίδες της εποχής.

6
Προσέξτε μερικούς τίτλους δημοσιευμάτων του, τυχαία επιλεγμένους: Τα παλιά κουρεία στη Λευκάδα, Ταβέρνες και μπακάλικα στου Πουλιού και στην Αγία Κάρα, Ο Πάνος ο Λαυράνος, η πατσά του και ο γιος του Θανάσης, Τα ζαχαροπλαστεία στη Λευκάδα (Δελέζας – Κατσαίοι), Φαρμακεία, Φαρμακοποιοί, Φαρμακοτρίφτες στη Λευκάδα, Τα «Σινεμά» και τα άλλα λαϊκά θεάματα στη Λευκάδα του Μεσοπολέμου, Οι ανεμόμυλοι της Γύρας και των Βαρδανίων, Εργαλεία ξυλουργών, επιπλοποιών, βαρελάδων, Ψαράδικες τέχνες των μπουρανέλων, Το Λευκαδίτικο καρναβάλι από το 1880 μέχρι το 1939, Οικονομική και Κοινωνική παρακμή στην Αγία Μαύρα (1900-1950), Οδοιπορικά στα εξοχικά καφενεία της Αγίας Μαύρας (1861-1940).

Διαπιστώνει κανείς εύκολα ποικιλία στόχων: αστική λαογραφία, κοινωνικός σχολιασμός, ιστοριοδιφικές αναζητήσεις, διακριτική πολιτική κριτική, συνεχής παρέμβαση στην εγχώρια πολιτιστική ζωή. Η πολυδιάσπαση αυτή, όμως, αποδεικνύεται απατηλή αν κοιτάξει κανείς στην πλευρά του παρονομαστή. Εκεί θα βρει εύκολα το ενοποιό στοιχείο. Και αυτό είναι ο τόπος, ο γενέθλιος τόπος η αγάπη για τον γενέθλιο τόπο και συγκεκριμένα για την πόλη της Λευκάδας.

8

Η σάτιρα έρρεε στο αίμα του. Τον έκανε περιζήτητο στις συντροφιές… Συχνά μιλούσε παραστατικότατα, με κινήσεις και εκφράσεις μιμητικές, που έδιναν πολύ ενδιαφέρον στη συζήτηση, την οποία συνήθως εποίκιλε με ανέκδοτα από τη ζωή των «μπουρανέλων» που τόσο αγαπούσε. Σου έδινε την εντύπωση ενός καλοσυνάτου παιδιού. Κι ήταν παιδί πάντα ο Δήμος κι έμεινε σε όλη του τη ζωή ένα παιδί.

Ως πρόεδρος της Φιλαρμονικής και του «Ορφέα» αλλά και ως συνεργάτης του Αντώνη Τζεβελέκη στις γιορτές Λόγου και Τέχνης, άφησε έντονη την παρουσία του με το υψηλό ήθος του, την ευγένεια, την ευαισθησία και την αισθητική του σ’ αυτές τις θέσεις. Η συμβολαιογραφία του έδωσε τις προϋποθέσεις για να επιδοθεί στην καλλιέργεια των ταλέντων του: Γεννημένος ζωγράφος κι έχοντας πάρει τα πρώτα μαθήματα της ζωγραφικής από τον πολυτάλαντο Γιάννη Αθηνιώτη, ξεχνιόταν για ώρες, δουλεύοντας τις λεπταίσθητες, χαριέστατες ακουαρέλες του, πεζοπορώντας πολλές φορές, για τις οποίες άκουσε από εγκυρότατα χείλη ανεπιφύλακτους επαίνους. Μια παράλληλη δραστηριότητά του ήταν η (πάντα αφιλοκερδής) κατασκευή σκηνικών για αποκριάτικους χορούς, ερασιτεχνικές παραστάσεις κ.λπ. Δικό του ήταν το σκηνικό (η «ρωμέισσα» και το Περιστέρι της ειρήνης), μπροστά στο οποίο τραγούδησε (1964) η μεγάλη Κάλλας, στην κεντρική πλατεία της Λευκάδας.

9

Ο ίδιος γράφει για το ζωγραφικό έργο του:
«Η μαγεία εκείνων των κακοτράχαλων σοκακιών της Αγιομαύρας με τις παιδικές αναμνήσεις, ο απόκοσμος ψίθυρος του ελαιώνα τα καλοκαιριάτικα μεσημέρια, οι αμμουδιές με τους μύλους και τις αρμυρήθρες, οι κρωγμοί των γλάρων πάνω απ’ τα «κατοίκια» και τις καλαμωτές του ιβαριού, οι ουρανοί με το χειμωνιάτικο γραιολεβάντε και τους καλοκαιρινούς μαΐστρους και τα μπουρίνια, οι ήλιοι του Αηγιαννιού στο καταχείμωνο και της Γύρας στο κατακαλόκαιρο, ήταν οι αναμνήσεις, που προσπάθησα, με ταπεινοσύνη, να παρουσιάσω…».

10

Με πολλή προσοχή θα εξομολογηθώ την πεποίθησή μου πως του άξιζε και του αξίζει η στοργή της Λευκάδας μας, γιατί κι Εκείνος της προσέφερε αφειδώλευτα κάποιες από τις καλύτερες εκφάνσεις της προσωπικότητάς του: Γι’ αυτήν ζωγράφισε, γι’ αυτήν έγραψε, γι’ αυτήν δραστηριοποιήθηκε στις διάφορες κοινωνικές επάλξεις της, για την τιμή της προκινδύνεψε στα μαύρα χρόνια της Κατοχής και του καταραμένου Εμφύλιου.

line1

Χρησιμοποιήθηκαν κείμενα των: Πανταζή Κοντομίχη, Κώστα Δ. Μαλακάση, Δημητρίου Χ. Σκλαβενίτη, Δημητρίου Σ. Τσερέ, από το έργο «Δήμος Μαλακάσης 1923 -1997» της Εταιρείας Λευκαδικών Μελετών, Αθήνα 2006.
Τα έργα του καλλιτέχνη περιλαμβάνονται στο φυλλάδιο που εξέδωσε το Πνευματικό κέντρο Λευκάδας τον Ιανουάριο του 2000, με αφορμή έκθεση ζωγραφικής με τίτλο «Μνήμη Δήμου Μαλακάση».

Προηγουμενο αρθρο
Θλίψη και μόνο θλίψη
Επομενο αρθρο
Ως Πότε; - Της Μαριάνθης Βουκελάτου

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.