Η εκδήλωση με θέμα Επτανησιακές γλωσσικές «ετερότητες» στη Λευκάδα και τα Κύθηρα

Της Πηνελόπης Κοψιδά

Στο νεοκλασικό κτήριο «Κωστής Παλαμάς», που λειτουργεί ως Πολιτιστικό Κέντρο και ανήκει στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, πραγματοποιήθηκε χθες με επιτυχία η ημερίδα «Επτανησιακές γλωσσικές “ετερότητες” στη Λευκάδα και τα Κύθηρα». Την εκδήλωση οργάνωσε η Ιόνιος Βιβλιοθήκη της Ένωσης Επτανησίων Ελλάδας, ο Όμιλος για την UNESCO Τεχνών, Λόγου και Επιστημών Ελλάδας και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Εγκλουβής Λευκάδας.

Σε μια αίθουσα του κτηρίου επιβλητική αλλά και ασφυκτικά γεμάτη από επτανήσιους και των δυο νησιών μας, που ήρθαν με ενδιαφέρον για τις γλωσσικές ρίζες τους, αλλά και με κέφι και χαρούμενη διάθεση να θυμηθούν λέξεις του παρελθόντος που τείνουν να εξαφανιστούν, στις 6 το απόγευμα ξεκίνησαν οι παρουσιάσεις των ομιλητών. Παρών ήταν και ο βουλευτής Λευκάδας Αθανάσιος Καββαδάς, καθώς και ο πρώην βουλευτής Λευκάδας και πρόεδρος της Βουλής Απόστολος Κακλαμάνης. Εκείνος όμως που «έκλεψε την παράσταση», ήταν ο εξαιρετικός Λευκαδίτης ηθοποιός Ηλίας Λογοθέτης, που με την έντονη προσωπικότητά του και την φιλική του διάθεση, μονοπώλησε το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων σε όλη τη διάρκεια, αλλά και πριν και μετά την λήξη της εκδήλωσης.

Συντονίστρια ήταν η κα Ελένη Κονοφάου, Διευθύνουσα Σύμβουλος της Ένωσης Επτανησίων Ελλάδας. Η εκδήλωση άνοιξε με τους χαιρετισμούς που απηύθυναν ο Πρόεδρος της Ένωσης Επτανησίων Ελλάδας κος Δ. Πολλάτος, η Πρόεδρος του Ομίλου για την UNESCO Τεχνών, Λόγου και Επιστημών Ελλάδας, κα Ν. Διακοβασίλη και η Έφορος της Ιονίου Βιβλιοθήκης κα Ε. Ρούτουλα. Επίσης, διαβάστηκε χαιρετισμός του Δημάρχου Λευκάδος, κου Κ. Δρακονταειδή. Οι κάτοικοι των νησιών που δεν μπόρεσαν να παραβρεθούν στην εκδήλωση, είχαν την ευκαιρία να την παρακολουθήσουν ζωντανά μέσα από τοπικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς των δύο νησιών.

Οι ομιλίες της εκδήλωσης που αφορούσαν στην ντοπιολαλιά της Λευκάδας και των Κυθήρων, στόχευαν στην ανακίνηση της μνήμης των ακροατών, με την αναφορά σε λέξεις του παρελθόντος που τείνουν να εξαφανιστούν, αλλά και στην ανάλυση, εξήγηση και τελικά απομυθοποίηση της εντύπωσης που κυριαρχεί, ότι οι δύο αυτές γλωσσικές διάλεκτοι, είναι πολύ διαφορετικές από τις διαλέκτους των υπόλοιπων Επτανήσων. Της μεν Λευκάδας, λόγω των επιρροών από την ηπειρωτική ακτή και λόγω της μακροχρόνιας τουρκικής σκλαβιάς, που δεν γνώρισαν τα υπόλοιπα Επτάνησα, ενώ των Κυθήρων λόγω των έντονων επιρροών από την κρητική διάλεκτο.

Οι παρουσιάσεις ξεκίνησαν με την ομιλία του Αναπληρωτή Καθηγητή της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, κ. Παναγιώτη Κριμπά, με θέμα: «Η Λευκαδίτικη: μια «παρεξηγημένη» επτανησιακή γεωγραφική ποικιλία». Ο καθηγητής χρησιμοποιώντας και αναλύοντας πολλά παραδείγματα λέξεων, κατέληξε κλείνοντας την ομιλία του, ότι οι ομοιότητες είναι πολύ περισσότερες από τις διαφορές, ανάμεσα στις διαλέκτους Λευκάδας-Επτανήσων.

Ακολούθησε ο Δημοσιογράφος-Συγγραφέας Ηλίας Γεωργάκης, με θέμα: «Οι Μπουρανέλοι, τα Μπουρανελίστικα και ο Λευκαδίτικος Πολιτισμός». Ο Η. Γεωργάκης αναφέρθηκε στο πολιτιστικό παρελθόν και παρόν της Λευκάδας, ξεκινώντας από τους εθνικούς ποιητές που εξέθρεψε το νησί και, ακολουθώντας την πολιτιστική του πορεία, έφτασε στις σημερινές πάσης φύσεως πολιτιστικές δραστηριότητες, που διατηρούνται πλούσιες, ποικίλες και αξιόλογες. Την παρουσίασή του έκλεισε, επικεντρώνοντας την ομιλία του στους μπουρανέλους, τους κατοίκους ειδικά της Χώρας, αναφέροντας τις επικρατέστερες εκδοχές του ονόματος που φέρουν, καθώς και τον ιδιαίτερο ταπεραμέντο τους που συνδέεται άρρηκτα με το γλωσσικό τους ιδίωμα.

Ακολούθησε η παρουσίαση της Κας Χρυσούλας Σκλαβενίτη, Εκπαιδευτικού, Υπεύθυνης Ύλης του Ψηφιακού Λεξικού του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος. Θέμα της: «Ψηφιακό Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος: μια προσπάθεια διάσωσης και διάδοσης του γλωσσικού θησαυρού της Λευκάδας». Η Χ. Σκλαβενίτη αναφέρθηκε στην προσπάθεια του εγχειρήματος, παρουσίασε τις πηγές άντλησης των λέξεων που συγκεντρώθηκαν και εξήγησε στους ακροατές τον τρόπο λειτουργίας του.

Το πρώτο μέρος της εκδήλωσης έκλεισε με τον χαρισματικό και αγαπητό σε όλους Ηλία Λογοθέτη, ο οποίος με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο και σε μια γλώσσα διανθισμένη με άπειρους λευκαδίτικους ιδιωματισμούς, διάβασε κείμενα που ταξίδεψαν όλους τους Λευκαδίτες στα χρόνια των προγόνων μας, ξυπνώντας μέσα μας αγαπημένες μνήμες.

Στο δεύτερο μέρος ακολούθησε η παρουσίαση του γλωσσικού ιδιώματος των Κυθήρων. Η Γ. Κατσούδα, γλωσσολόγος, ερευνήτρια στο Κέντρο Ερεύνης των Νεοελληνικών Διαλέκτων και Ιδιωμάτων της Ακαδημίας Αθηνών, ξεκίνησε την παρουσίαση με θέμα ομιλίας: «Το ιδίωμα των Κυθήρων και οι γλωσσικοί δεσμοί του με τα Επτάνησα». Η κ. Κατσούδα παρουσίασε και ανέλυσε πολλά παραδείγματα λέξεων και κατέληξε επίσης στο συμπέρασμα ότι είναι περισσότερες οι γλωσσικές ομοιότητες παρά οι διαφορές με τα υπόλοιπα Επτάνησα, επισημαίνοντας ως βασική διαφορά την χρήση της λέξεως «ίντα», που δεν συναντάμε αλλού στην επτανησιακή διάλεκτο. Την παρουσίασή της έκλεισε με ένα ηχητικό κείμενο, γραμμένο στην Κυθηραϊκή ντοπιολαλιά, από τον ταλαντούχο μαθητή Λυκείου των Κυθήρων, Κωστή Κοντολέων. Το κείμενο προκάλεσε την ευθυμία του ακροατηρίου, ενθάρρυνε όμως και την ελπίδα διάσωσης των γλωσσικών μας ιδιωμάτων από τις νεότερες γενιές και γέννησε προσδοκίες για περισσότερα τέτοια εγχειρήματα.

Ακολούθησε ο Γ. Κασσιμάτης – Δρυμωνιάτης, ποιητής – συγγραφέας, με θέμα: «Η τοπική διάλεκτος στην Κυθηραϊκή Λογοτεχνία». Ο συγγραφές ανέγνωσε κείμενα παλαιοτέρων Κυθήριων λογοτεχνών, πλούσια σε γλωσσικές ιδιαιτερότητες του νησιού, καθώς και παραδοσιακά, αλλά και δικά του κείμενα. Κλείνοντας, επισήμανε την τάση που επικρατεί να ξεχνάμε σταδιακά την γλωσσική ιδιαιτερότητα του κάθε τόπου και να τείνουμε σε μια ομοιόμορφη γλώσσα, αιτία της οποίας, κατά κύριο λόγο είναι η διακωμώδηση αυτών που την μιλούν, πράγμα που τους κάνει να νιώθουν ντροπή.

Τις παρουσιάσεις έκλεισε ο κ. Βρεττός Κυπριώτης, Πρόεδρος της Κυθηραϊκής Αδελφότητας Πειραιώς-Αθηνών με το «Ανέκδοτο τραγούδι με παρωνύμια κατοίκων». Μια ομάδα Κυθήριων, δημιουργώντας μια ευχάριστη έκπληξη, σηκώθηκε από το κοινό και μαζί με τον κ. Κυπριώτη, τραγούδησε ένα κυθηραϊκό τραγούδι, προκαλώντας ενθουσιασμό και κέφι.