HomeΕΛΙΞΗΡΙΑ ΜΝΗΜΗΣΗ πόλη της Λευκάδας, το 1870, είχε Δημοτικό Θέατρο

Η πόλη της Λευκάδας, το 1870, είχε Δημοτικό Θέατρο

Είναι γεγονός πως η απουσία Θεατρικής στέγης στη Λευκάδα δεν απασχόλησε το ίδιο σοβαρά ούτε τις κατά καιρούς πολιτικές και αυτοδιοικητικές ηγεσίες αλλά ούτε και την κοινωνία. Ούτε λόγος για τους «πνευματικούς ανθρώπους» αλλά και τα αποκαλούμενα πολιτιστικά σωματεία. Στα νεότερα χρόνια το νησί «ζει» στην κυριολεξία από την εύνοια της φύσης. Όσον αφορά τον πολιτισμό που δημιούργησαν και μας κληροδότησαν οι προηγούμενες γενιές,  δεν φαίνεται να κάναμε και μεγάλες προσπάθειες  ώστε να φανούμε αντάξιοί τους.

Η πόλη της Λευκάδας το 1870 είχε Δημοτικό Θέατρο και αξιοζήλευτη καλλιτεχνική και πολιτιστική δραστηριότητα!

«Η Λευκάδα, είχε το θλιβερό προνόμιο, μόνο αυτή απ’ τα Επτάνησα, να έχει μια μακροχρόνια τουρκική κατοχή κάπου 205 χρόνια… Αυτή η μακροχρόνια κατοχή απομόνωσε το νησί απ’ το Δυτικό κόσμο, το κράτησε μακριά απ’ τη Βενετική πολιτιστική επιρροή, μακριά απ’ την επτανησιακή πραγματικότητα και το καθήλωσε σε μια καταλυτική και στείρα απομόνωση. Και μόλις στα τέλη του Ι7ου αιώνα και στις αρχές του Ι8ου θα επανεύρει τις παραδοσιακές επτανησιακές της ρίζες και θα αρχίσει να συμπορεύεται με τα άλλα Ιόνια νησιά…

Η Βενετική, επομένως, επίδραση και στο θέατρο πρέπει να θεωρείται σίγουρο πως έφτασε στη Λευκάδα αργοπορημένη και μπήκε στη φιλοθεάμονα, ωστόσο, συνείδηση των Λευκαδίων αργοβάδιστη και νωχελική, μα οπωσδήποτε ευπρόσδεχτη.

Πρέπει να ειπωθεί πως η πνευματική καλλιέργεια που άρχισε να συντελείται στο νησί αφορούσε τους άρχοντες και τους ευγενείς του τόπου, γιατί αυτοί έγιναν οι φορείς της «υψηλής» παιδείας και της επιστήμης με τις σπουδές που προνομιακά έκαναν στα ιταλικά, κυρίως, πανεπιστήμια. Όπως και να ‘ναι σύντομα δημιουργήθηκαν και στη Λευκάδα ευνοϊκές συνθήκες θεατρικού θεάματος μέσα σ’ ένα κοινό που ήταν κατά βάση θεατρόφιλο, αλέγρο και εκδηλωτικό…

Οι Βενετσάνοι, τέλος, όπως και οι Άγγλοι αργότερα, ευνοούσαν την πνευματική τάση του αρχοντολογιού που οι ίδιοι εδημιούργησαν, ή αδιαφορούσαν και με την ανοχή τους συντελέστηκε κάποια πρόοδος στις τάξεις των μορφωμένων και των πλουσίων του νησιού… Απ’ αυτές τις οικογένειες βγήκαν οι μορφωμένοι, οι λόγιοι, οι ποιητές, οι επιστήμονες, στυλοβάτες ενός πολιτισμού, που τον λέμε Επτανησιακό…

Πάντως στα 1870 οι Λευκαδίτες της πόλης είχαν στήσει το δικό τους Θέατρο το «Δημοτικό», όπως θα μείνει γνωστό για πολλές δεκαετίες, κι ως την κατάρρευσή του. Δεν επρόκειτο όμως για κανένα Θέατρο σύγχρονο, κατασκευασμένο εκ θεμελίων. Μια επισκευή παλαιών κτιρίων έκαμαν, δίνοντας σ’ αυτά την ανάλογη διαρρύθμιση: Κοντά στο παλαιό Γυμνάσιο (κτίριο του 1825) και συνέχεια προς την πλατεία Μητροπόλεως, υπήρχαν δυο μεγάλα σπίτια, το ‘να κοντά στ’ άλλο, αντισεισμικής κατασκευής μονώροφα, σαν αυτά που θυμούνται οι παλιότεροι στην «καινούρια χώρα» απέναντι από τον «Ανθώνα». Τα δυο αυτά κτίρια που ήταν συνέχεια του Διοικητηρίου (το παλαιό Γυμνάσιο ήταν το Διοικητήριο των Άγγλων), και που οι Άγγλοι χρησιμοποιούσαν ως βοηθητικούς μάλλον χώρους, μαγειραποθήκες κ.λπ., τα ένωσαν, κάνοντας τους ριζική επισκευή, και τα διαρρύθμισαν εσωτερικά έτσι ώστε να αποτελέσουν ένα άνετο Θέατρο.

Το Δημοτικό Θέατρο Λευκάδας στα 1905, όπως απεικονίσθηκε σε φωτογραφία της εποχής εκείνης. Δεξιά, όπως δείχνει το βέλος, είναι το Θέατρο -πίσω του, το παλαιό Γυμνάσιο – αριστερά, σπίτια της «Καινούριας Χώρας»

Το κτίριο εκτεινόταν από τη Δ. πλευρά του σημερινού παλαιού Γυμνασίου, κατά μήκος του δρόμου (προς Φανερωμένη) ως το αυλάκι του πρώτου σοκακιού, αριστερά,  ανάμεσα από τον πρώην Ανθώνα» και την πλατεία Μητροπόλεως. Τα θεμέλια φαίνονταν μέχρι τα τελευταία χρόνια, πριν πλακοστρωθεί η πλατεία Μητροπόλεως.

Σχεδιάγραμμα του Δημοτικού Θεάτρου Λευκάδας

Ο Σπύρος Μοτσενίγκος, (Νεοελληνική μουσική, Αθήνα 1958) αναφερόμενος στο «Δ.Θ.» Λευκάδας σημείωνε πως αυτό χτίστηκε στο 1870, είχε μήκος 27 μέτρα και πλάτος 12 μέτρα. ‘Ότι ακόμα διέθετε πλατεία, θεωρία και εξώστη και χωρούσε συνολικά 300 άτομα περίπου…. Το ύψος του έφτανε στα 2/3 του Γυμνασίου και σκεπαζόταν με τρίριχτη κεραμωτή στέγη. Η τοιχοποιία του ήταν κατά το 1/3 σχεδόν κατασκευασμένη από πελεκητή σκληρή πέτρα και κατά τα υπόλοιπα 2/3, ως την οροφή, πλινθόκτιστη με διασταυρωτά ξύλα. Προς την πλευρά του δρόμου Φανερωμένης είχε τέσσερα παράθυρα και δύο μεγάλες πόρτες. Άλλα τέσσερα παράθυρα είχε στο Β.Α. μέρος και δυο στο Δυτικό. Η κύρια είσοδος ήταν προς το μέρος του Γυμνασίου. Εσωτερικά, όπως είπαμε, είχε 4 χώρους για τους θεατές, πλατεία, δυο εξώστες και θεωρεία. Η σκηνή ήταν, μεγάλη και άνετη, προς το Δυτικό μέρος, προς Κουζούντελη. Στο ίδιο μέρος υπήρχαν και άνετα καμαρίνια για τους ηθοποιούς.

Φωτιζόταν με λάμπες ασετιλίνης: 3 μεγάλες λάμπες ήταν κρεμασμένες στη στέγη της γαλαρίας και 3 πάνω από την πλατεία. Επίσης υπήρχαν από 3 λάμπες σε κάθε τοίχο, ολόγυρα. Τα καθίσματα της πλατείας ήταν άνετα, ντυμένα με πορτοκαλί βελούδο. Στους εξώστες όμως υπήρχαν επιμήκη καθίσματα ξύλινα, παγκάδες, εν είδει θρανίων.

Κάτοψη του Δημοτικού Θεάτρου, σχέδιο Ν. Βαγενά

Γενικά το κτίριο ήταν ευπαρουσίαστο εσωτερικά και εξωτερικά. Στην πλευρά προς το δρόμο Φανερωμένης οι δυο μεγάλες τοξωτές πόρτες έδιναν αρχοντική χάρη στο οικοδόμημα. Ήταν πλαισιωμένες από χοντρό άγριο βερνικωμένο ξύλο και στην κορυφή της καθεμιάς φώτιζε μια περιποιημένη λάμπα ασετιλίνης. Έκλειναν με δυο θυρόφυλλα χοντρά, ξύλινα η καθεμιά, με λαβές μπρούτζινες και ανάλογο ρόπτρο. Από την κάτω πόρτα, προς το Γυμνάσιο, έμπαινε κανείς στους εξώστες και από την άλλη τη Δυτική έμπαινε στην πλατεία και στη σκηνή. Στα θεωρεία ανέβαιναν από το μέρος της πλατείας, όπου υπήρχαν αντίστοιχες χαμηλές σκάλες.

Το Δημοτικό Θέατρο δεν έμενε ποτέ αργό και η σκηνή του φιλοξένησε ποικίλα θεάματα. Ιδιαίτερα αποδοτική φαίνεται πως ήταν η περίοδος 1890-1915. Κατά το διάστημα της πενηντάχρονης σχεδόν ζωής του γνώρισε και κρίσιμες ώρες. Γύρω στα 1896-7 εκινδύνεψε να κλείσει. Τότε όμως μια ομάδα ντόπιων ερασιτεχνών ανέλαβε το δύσκολο έργο να δώσει πνοή και πάλι στο Θέατρο…

Η εκάστοτε Επιτροπή του «Δ.Θ.» εργαζόταν, βέβαια, δραστήρια για την εξασφάλιση των οικονομικών. Τα χρήματα όμως που έδιναν οι άρχοντες δεν ήταν πάντοτε αρκετά. Για το λόγο αυτό οργανώνονταν διάφορες εκδηλώσεις και κυρίως χοροεσπερίδες, που άφηναν αρκετά κέρδη. Σύγχρονα όμως και οι χοροεσπερίδες αυτές καθ εαυτές αποτελούσαν ένα γεγονός καλλιτεχνικής αξίας. Οι περίφημοι παλιοί τύποι της Λευκάδας εμφανίζονταν με επιτυχία σε κωμικά σκετς και σκορπούσαν άφθονο γέλιο. Σε τέτοιες ώρες βρίσκονταν και μερικοί συναισθηματικοί «γαλαντόμοι» και έδιναν σημαντικά ποσά. Δεν έλειπαν κι εκείνοι που έκαναν επίδειξη πλούτου…

Το τέλος του Δημοτικού Θεάτρου

Στα 1922 στο Δημοτικό Θέατρο εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από την Μ. Ασία, τους οποίους έφερε η Κυβέρνηση, ύστερα από τη γνωστή καταστροφή στη Μ. Ασία. Τότε το Θέατρο έπαθε μεγάλες φθορές, και, από άποψη εξοπλισμού, σχεδόν διαλύθηκε. Σιγά σιγά παραδόθηκε στο έλεος της φθοράς και έμεινε με τους τοίχους ξερούς. Οι περαστικοί έβλεπαν την κατάντια του και θλίβονταν. Το Θέατρο αυτό που λειτούργησε στο νησί 55 χρόνια περίπου, που ψυχαγώγησε το λαό της πόλης και έφερε τον Λευκαδίτη σ’ επαφή με το Θέατρο, πλουτίζοντας τη θεατρική του παιδεία, το Θέατρο που γνώρισε στους Λευκαδίτες -μέσω της τέχνης- τη μαγεία του λόγου και των κινήσεων και, που καλλιέργησε τις καλλιτεχνικές προδιαθέσεις πολλών, δεν υπήρχε πια.

Άφησε εντούτοις πίσω του μια παράδοση και μια πείρα που μεταλαμπαδεύτηκε στις ψυχές νεωτέρων ανθρώπων, που ανταποκρίθηκαν επάξια και συνέχισαν το ερασιτεχνικό Θέατρο ως τις μέρες μας.

Το 1924 το «Δ.Θ.» κατεδαφίστηκε. Ο μισός χώρος έγινε προαύλιο του σημερινού  τότε Γυμνασίου, ο άλλος μισός έμεινε ως τμήμα της πλατείας Μητροπόλεως.

Πανταζή Κοντομίχη: «Το Νεοελληνικό Θέατρο στη Λευκάδα, 1800-1990», εκδόσεις Νεφέλη.

Προηγουμενο αρθρο
Ρουφιάνος δεν θα γίνεις
Επομενο αρθρο
Τρισδιάστατος τουριστικός οδηγός για τη Λευκάδα

1 Σχόλιο

  1. Αγιομαυριτης
    26 Νοεμβρίου 2020 at 14:27 — Απάντηση

    Τι να πω για τον Πανταζή Κοντομιχη όλοι ξέρουμε την τεράστια προσφορά του στη λαογραφία της Λευκάδας ….. βλέποντας όμως τα σχέδια του Ν.Βαγενα θα πω ότι αυτός ο άνθρωπος για όποιον ξέρει και έχει δει τη δουλειά του είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο για τη Λευκάδα…Νίκο να είσαι πάντα γερός…….

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.