HomeΕΛΙΞΗΡΙΑ ΜΝΗΜΗΣΠασχαλινά έθιμα της Λευκάδας: ο οβελίας

Πασχαλινά έθιμα της Λευκάδας: ο οβελίας

Το απόγευμα του Μεγάλου Σαββάτου σφάζουν το αρνί ή κατσίκι στον κήπο ή στην αυλή του σπιτιού. Το τρυφερούδι αυτό το καλοθρέφουν από πολύ καιρό και μόνο με το γάλα της μάνας του, την οποία επίσης καλοτρέφουν με το πιο τρυφερό χορτάρι ή με καρπό. Και για να παχύνει καλύτερα ο μελλοθάνατος του οβελία δεν τον αφήνουν να κινηθεί. Τον έχουν ολημερίς κι ολονυχτίς φυλακισμένο κάτω από ένα μεγάλο κοφίνι για να μη χοροπηδάει κι αδυνατίζει. Σ’ άλλες περιοχές του τόπου μας το αρνί ή κατσίκι του Πάσχα, που το λένε «Λαμπριάτη», το στέλνουν κάθε πρωί στη βοσκή με το κοπάδι και πίνει γάλα απ’ όποια μάνα θέλει, ελεύθερα. Με το αίμα του ζώου που θα σφάξουν θα σχηματίσουν τρεις σταυρούς. Έναν στο ανώφλι και δύο στους παραστάτες της πόρτας, δεξιά και αριστερά.

Τα αρνιά ή τα κατσίκια τα ψήνουν στη σούβλα τη Δευτέρα, εκτός από το αρνί της νύφης που το ψήνουν πάντα την Κυριακή. Το αρνί ή κατσίκι πρέπει να είναι παχύ. Όσοι ψήνουν αδύνατον οβελία κατακρίνονται. Δεν είναι, δα, και καλό για το σπίτι. Πολλοί, όμως, προτιμούν για διαφόρους λόγους να τα ψήσουν στο φούρνο, ιδίως όσοι έχουν πένθος που δε χρόνιασε. Στην πόλη τα στέλνουν στο φούρνο οι πιο πολλές οικογένειες, γιατί δεν έχουν αυλή ή κήπο για να τα ψήσουν στη σούβλα. Εδώ μάλιστα είναι πολλοί εκείνοι που ψήνουν το αρνί την Κυριακή.

Πάντως στα χωριά που όλοι κάνουν την τελετουργία του οβελία τη Δευτέρα, την Κυριακή σερβίρουν στο Πασχαλινό τραπέζι σούπα με ρύζι, αυγολέμονο, κι αυτό για λόγους υγιεινής, μετά τη νηστεία της Μ. Σαρακοστής. ‘Όσο για την προτίμησή τους στο ρύζι, σου εξηγούν πως το κάνουν για να ριζώσει το καλό στο σπίτι. Στα σπίτια που είναι φρεσκολυπημένα δε σφάζουν αρνί. Αγοράζουν κρέας από το κρεοπωλείο. Γιατί απαγορεύεται να μπάζουν ακέριο σφαχτό στο σπίτι τους. Κι αν το αγοράσουν ακέριο, του κόβουν το κεφάλι, πριν το πάνε στο σπίτι. Σημειώνομε πως την Κυριακή στο τραπέζι δεν τρώνε ποτέ αυγά κόκκινα ή άσπρα, γιατί παθαίνουν τα ζώα τους μιαν αρρώστια που τη λένε αυγουλίτα. Μετά την Ανάσταση όμως τρώνε αυγά.

Το ψήσιμο των αρνιών γίνεται ομαδικά, κατά γειτονιές ή μικρογειτονιές. Καθώς τα ψήνουν τα βρέχουν με μια φούντα από μάραθο, μέντα και ξίγκι δεμένη στην άκρη ενός ξύλινου ραβδιού. Βουτάνε τη φούντα αυτή σ’ ένα πιάτο που έχει μέσα λαδόνερο με πιπέρι κι αλάτι και αλείφουν το Ιερό σφάγιο. Στο στόμα του αρνιού βάνουν πάντα ένα κόκκινο αυγό. Μόλις ψηθεί βγάζουν πρώτα τη μία κολονίτσα (φούρκα), εκείνη που ήταν προς το κεφάλι, κι έπειτα παίρνουν το σουβλισμένο σφαχτό και πάνε για το σπίτι. Το μεταφέρει ο νοικοκύρης με τη γυναίκα του. Μπροστά όμως πηγαίνει η γυναίκα γιατί υπάρχει η πρόληψη πως όποιος πάει μπροστά πεθαίνει πρώτος. Και η γυναίκα το ζητάει από μόνη της αυτό το προβάδισμα. Παλιότερα την ώρα αυτή πυροβολούσαν θριαμβευτικά στον αέρα, για το καλό.

Η φωτογραφία είναι από το οικογενειακό αρχείο της Καίτης Κακαβούλη

Το μεσημέρι στο φαγητό κόβουν πρώτα τη δεξιά πλάτη. Από κει αρχίζουν. Την αριστερή τη στέλνουν σε συγγενικό σπίτι, που δεν έσφαξε, ή σε καμιά φτωχοοικογένεια. Οι νιόπαντρες θυγατέρες πάλι, πηγαίνουν επίσκεψη στα γονικά τους έχοντας σε πανέρι την αριστερή πλάτη, κουλούρια και αυγά. Φυσικά στο τραπέζι εξετάζουν τη δεξιά πλάτη.

Σε μερικά χωριά όμως εξετάζουν την αριστερή, την οποία ποτέ δε στέλνουν σε άλλους. Κατά την πλατομαντεία κοιτάζουν τις δύο πλευρές και προσέχουν αν υπάρχει ο νοικοκύρης και η νοικοκυρά, ή αν είναι κανένα σημάδι μαύρο πουθενά. Αν δεν υπάρχει, τότε λένε πως η πλάτη είναι καθαρή. Αν παρατηρήσουν μαυράδι, τότε βγάνουν τα συμπεράσματα πως κάποιος απ’ το σπίτι θα πεθάνει πάνω στο χρόνο. Επίσης κοιτάζουν αν έχει σακούλα, δηλ. εισόδημα, αν έχει γάμο, θάνατο κ.λπ. Προσθέτουν όμως πως είναι δύσκολο να εξηγήσει κανείς την πλάτη, που ωστόσο την πιστεύουν πολύ. Τέλος πολλά σπίτια αλλάζουν μεταξύ τους πλάτες, πάντα όμως αριστερές.

Τα κόκαλα του ψητού Κυριακής ή Δευτέρας δεν τα πετάνε, μήτε και τα ψίχουλα. Τα χώνουν στο αμπέλι ή τα κρεμάνε σε κανένα δέντρο του κήπου τους για την ευφορία των καρπών…

Πανταζή Κοντομίχη: Λαογραφικά Σύμμεικτα Λευκάδας

Προηγουμενο αρθρο
Πλήθος κόσμου κατά στην Περιφορά των Επιταφίων στη Λευκάδα
Επομενο αρθρο
Χωρίς νερό ο Κάβαλος από την Μ. Τετάρτη

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.