HomeΕΠΙ ΠΑΝΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΤΟΥΠερί αστικών χορών και άλλων δαιμονίων

Περί αστικών χορών και άλλων δαιμονίων

Το κείμενο «Αστικοί Χοροί Νήσου Λευκάδας» το είδα όταν πρωτοδημοσιεύτηκε αλλά προτίμησα να το αγνοήσω θεωρώντας το μια άτυχη στιγμή του κατά τα άλλα συμπαθεστάτου κ.Παπουτσόπουλου. Είναι γενικόλογο, συγκεχυμένο και σαφώς ατεκμηρίωτο. Πού είναι οι συγκεκριμένες βιβλιογραφικές παραπομπές που αφορούν στη Λευκάδα αποκλειστικά;

Και εξηγώ: Σχεδόν ολόκληρο το πρώτο μέρος αφορά στην γενικότερη ιστορία των Επτανήσων, την οποία η Λευκάδα μοιράζεται σε κάποιον βαθμό αλλά όχι εξ ολοκλήρου. Από το 1476-1684 η Λευκάδα είναι αποκομμένη πολιτικά και πολιτιστικά από τα υπόλοιπα νησιά του Ιονίου (Ιστορία Παν.Ροντ. σελ 501 – Α’τόμος). Περνά στα χέρια των Ενετών 1684-1797, οπότε διαμορφώνονται οι δύο βασικοί τύποι Λευκαδίτη: χωριάτης και μπουρανέλλος. Η αιτιολόγηση που προτείνεται για την συγκεκριμένη ονομασία είναι μία από τις πιθανές, η οποία δεν υιοθετείται γενικά (Παν.Ροντ. ο.π. σελ 505). Το 1685 τα άρρενα μέλη 51 οικογενειών με πολιτικά δικαιώματα και έπειτα άλλοι 19 με ιδιόκτητο σπίτι στην πόλη και αξιόλογη περιουσία ήταν αυτοί που πρωτογράφτηκαν στην Communita di Santa Maura.

Libro d’oro στην Λευκάδα δεν υπήρξε ποτέ, πιθανόν επειδή τα κριτήρια για να αποκτήσει κανείς τον τίτλο του ευγενή ήταν πολύ αυστηρά. Αυτοί ήταν που επηρεάστηκαν από τους Βενετούς και έγιναν αρχόντοι του τόπου. Την περίοδο αυτή ο Ροντογιάννης αναφέρει ότι δεν υπήρχαν καθόλου ποίηση και αστικά τραγούδια «[…] σ’ αυτά ίσως τώρα όπως και αργότερα οι κάτοικοι της πόλεως βολεύονταν με δάνεια από τα άλλα νησιά»(ο.π. σελ 507) και συνεχίζει «Στην ύπαιθρο βέβαια Λευκάδα..[…] δεν επηρεάστηκαν των κατοίκων από την Ενετία ή τα άλλα Επτάνησα ούτε τα ήθη ούτε τα έθιμα ούτε οι γιορτές ούτε ο τρόπος ζωής» και παρακάτω «τα μοιρολόγια της Στερεάς και λιγότερο της Ηπείρου, τα τραγούδια τους και οι χοροί τους, τα υφαντά τους ήταν και είναι μοιρολόγια, τραγούδια χοροί και υφαντά των κατοίκων της υπαίθρου Λευκάδας» (ο.α. σελ 507).

Μετά από αυτό μπορούμε μόνοι μας να κρίνουμε κατά πόσον η κινησιολογία του χορού της Λευκάδας μιμείται κάτι από την τάξη των ευγενών. Αλήθεια, πώς ορίζεται ακριβώς το αριστοκρατικό ύφος σε ένα χορό; Είναι απλώς κάτι που μιμείται αυτό που εμείς φανταζόμαστε ως αριστοκρατία; Ας θυμηθούμε λίγο ότι η αριστοκρατία ήταν αντικείμενο χλευασμού για το πόπολο απανταχού των Επτανήσων.

Όσο για την φορεσιά, η ρομαντική ιδιοσυγκρασία του συντάκτη τον οδήγησε στην διαπίστωση ότι η φορεσιά της νύφης είναι αντίγραφο φουστανιών του Παλατιού… Ποιού παλατιού ακριβώς; Εγώ κρίνοντας από το κεντητό δικέφαλο αετό θα προτιμούσα το Βυζαντινό, αλλά προφανώς κανείς δεν μπήκε στον κόπο να διαβάσει τον Κοντομίχη. Τα ρωμαίικα – σε αντιδιαστολή προς τα φράγκικα – είναι η μεταγενέστερη γνωστή σε μας εκδοχή φορεσιάς. Μπορούμε να εντοπίσουμε ομοιότητες με τα ρούχα της Foggia ή της Ν.Γαλλίας ο τζουμπές όμως έχει μάλλον αιγαιοπελαγίτικη προέλευση όπου συναντώνται οι απόψεις Ροντογιάννη και Κοντομίχη.

Ένα μεγάλο μέρος του κειμένου αναλώνεται σε περιγραφές γιορτών – φεστίνια και άλλες εκδηλώσεις για τις οποίες δεν υπάρχουν μαρτυρίες τουλάχιστον τόσες, όσες για τα άλλα νησιά. Ο ίδιος ο συγγραφές παραδέχεται ότι ένα μεγάλο κομμάτι των χορών μας είναι άγνωστο και μη προσεγγίσιμο σήμερα πια.
Πρέπει όμως να έχουμε κατά νου ότι οι συγκεκριμένοι χοροί-καντρίλλιες κτλ δεν ήταν έκφραση του πολιτισμού μιας συγκεκριμένης χώρας. Πώς διακρίνεται η Γαλλική από την Αγγλική, την Αυστρική ή την Ιταλική καντρίλλια πέραν των φυσιολογικών παραλλαγών που όλοι οι χοροί υφίστανται όταν διαδίδονται ευρέως; Και γιατί η επτανησιακή είναι κάτι ξεχωριστό; Ας μην σχολιάσω το κατά πόσο χορεύτηκε το βαλς στην ύπαιθρο των Επτανήσων – πλην Ζακύνθου και Κερκύρας.

Αυτοί οι χοροί χορεύτηκαν σε περιορισμένη κλίμακα τουλάχιστον στην Λευκάδα και σε μια περίοδο που υπήρχε μια αντίστοιχη πανευρωπαϊκή μόδα.

Οι μόδες έρχονται και περνούν. Ως θέαμα, ως αφιέρωμα σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο μπορούμε να το δεχτούμε. Ως παράδοση όμως; Και όταν προτείνεται σε ένα σεμινάριο διδασκαλίας παραδοσιακών χορών και με αυτό το συνοδευτικό κείμενο, λυπάμαι αλλά δεν μπορώ να το δεχτώ εγώ προσωπικά. Ο καθένας ακολουθεί το δρόμο του. Αρκεί να θυμόμαστε ότι τα σωματεία υπάρχουν για να υπηρετούν την παράδοση• όχι η παράδοση τα σωματεία…

Μαρία Τασσοπούλου*

ΥΓ: αφιερωμένο εξαιρετικά στον Ορφέα.
Την εποχή της ακμής της ρωμαίικης φορεσιάς, οι γυναίκες των λαϊκών τάξεων φόραγαν τα Ευρωπαϊκά τις Απόκριες μόνο και από αντίδραση στις κυρίες των αρχόντων…

*Η Μαρία Τασσοπούλου είναι φιλόγογος στο 2ο Γυμνάσιο Λευκάδας

Προηγουμενο αρθρο
Ενημέρωση για την αρχαιολογική έρευνα στον Κυθρό Μεγανησίου
Επομενο αρθρο
Έφυγε από τη ζωή ο Άγγελος Αργύρης

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.