Ταξίδι στο χρόνο: «Σελίδες ημερολογίου»

Και είναι και αυτά τα ορεινά χωριά της Λευκάδας… στολίδια σκόρπια σε πλαγιές και κορυφές βουνών και λόφων, φωνές από το παρελθόν, ζωντανές και επίμονες… Όλοι τις ακούμε… όσοι είναι περιπατητές και λάτρεις της φύσεις, όσοι είναι ταξιδιώτες και αναζητητές της ζωής που πέρασε, κυρίως όμως τις ακούνε όσοι τα θυμούνται ζωντανά, όσοι τα αντικρίζουν να ορθώνονται αντίκρυ στη θνησιγενή φθορά του χρόνου, ενώ στα σοκάκια τους, στα πορτόνια και στις αυλές, θυμούνται καλοσυνάτα και κουρασμένα πρόσωπα, που δεν υπάρχουν πια.

Ένα από αυτά και ο Δρυμώνας. Ορεινό χωριό, εξαιρετικής ομορφιάς, θερινός προορισμός, που σήμερα αριθμεί μόνιμους κατοίκους που μετριούνται στα δάχτυλα των χεριών. Ο Δρυμώνας που ερήμωσε σταδιακά και αργά, λόγω της μετανάστευσης για της αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Η αγάπη και η νοσταλγία περισσεύει γι’ αυτό το χωριό, απ’ όλους όσους το ζήσαμε ζωντανό και το εγκαταλείψαμε.

Οι τελευταίοι υπερήλικες, που βίωσαν την ερήμωση και τη μοναξιά, ξυπνούν με την πένα τους την αγωνία του τέλους. Το 1980 ιδρύεται ο σύλλογος απανταχού Δρυμωνιωτών από την ξενιτεμένη νεολαία του τόπου και αρχίζει η έκδοση της εφημερίδας «Δρυμώνας». Και εκεί – τι θαύμα(!) – πέρα από τους «γραμματιζούμενους» ξενιτεμένους του χωριού, που είναι πολλοί και με ξεχωριστό βάρος ο καθένας, αρχίζουν να αρθρογραφούν οι ηλικιωμένοι μόνιμοι κάτοικοι.

Και σκύβεις το κεφάλι με σεβασμό μπροστά σε αυτή την πένα, που τα χέρια που την κινούσαν δεν υπάρχουν πια. Ήταν αγράμματοι ξωμάχοι, κουρασμένοι βιοπαλαιστές, που δεν τους λύγισε η σκληρή δουλειά και η μοναξιά, αλλά ζωγράφισαν την αγωνία τους για το μέλλον του χωριού τους και την λύπη τους για την εγκατάλειψη του τόπου τους σε μια κόλλα χαρτί… και το ταχυδρόμησαν στο «σύλλογο», και αποτυπώθηκε στην εφημερίδα και έμεινε για πάντα…

Διαβάζοντας κανείς τα παλιά εκείνα φύλλα, εντυπωσιάζεται για το βάθος της ψυχής, αλλά και για την ευαισθησία και τον τρόπο έκφρασης των αγράμματων αυτών ανθρώπων…. ποιήματα, πεζά, αναμνήσεις ζωής, αστεία… όλα έχουν την θέση τους εκεί.

Έτσι, λοιπόν, ξεφυλλίζοντας, βρήκα στο φύλλο 6-20, του 1994, το απόσπασμα ημερολογίου μιας Δρυμωνιώτισσας, της θεια-Μαρίας, απόφοιτης τετάρτης Δημοτικού. Το κείμενο γράφτηκε τον τελευταίο χρόνο της ζωής της, από το θάνατο του άντρα της, μέχρι το δικό της τέλος. Είναι εκπληκτικό με πόση δύναμη περιγράφει την ψυχική της κατάσταση, τον πόνο της απώλειας, την αγάπη της, την πίστη στον επί 55 χρόνια σύντροφό της στη ζωή, την μοναξιά που ακολουθεί, την ανημπόρεια, το κρύο των ορεινών χωριών μας, και τέλος τη λαχτάρα της να πάει να τον συναντήσει. Το κείμενο δόθηκε προς δημοσίευση από κάποιον συγγενή και υπογράφεται με τα αρχικά Β.Β. Είναι τα τελευταία λόγια ενός ημερολογίου, που η αγράμματη Λευκαδίτισσα αγρότισσα και μοδίστρα παραδοσιακών φορεσιών, κρατούσε πολλά χρόνια.

«21 του Δεκέμβρη,
έρημη μέρα, αρρώστησε ο Αποστόλης, ήρθε ο έρημος ο Χάρος σε 8 μέρες και στις 29 πέθανε και στις 30 τον αποχαιρέτησα. Με άφησε έρημη και δεν μου είπε τίποτα, ερήμωσε το σπίτι μου, έκλεισε η αυλή μου, ποιόνε θα βλέπω τώρα; Βλέπω τα έργα του και τις δουλεψές του που τα απαράτησε και είναι στον Ταξιάρχη, εμένα με άφησε μόνη μου, πως να τον ξεχάσω; Ήρθαν όλα μου τα παιδιά, παιδευτήκανε, ξοδευτήκανε, κρυώσανε, τις 8 Γενάρη έφυγαν.

7 Φλεβάρη κάναμε τις 40, ήρθαν όλοι και την Τρίτη έφυγαν. με πίεσαν τα παιδιά μου να με πάρουν μαζί τους μα εγώ αρνήθηκα, γιατί ήθελα να είμαι κοντά του. Με έπιασε γρίπη και έχω δέκα μέρες που παιδεύομαι και έριξε και χιόνι τις 17 του Φλεβάρη και εξακολουθεί κρύο πολύ και κάθομαι μόνη μου. Μαύρες μέρες, αλλά τι να κάμω αφού τα είχε η μοίρα μου να χαίρομαι τη μοναξιά μου. Μαύρος χρόνος για μένα ο έρημος,

28 ο Φλεβάρης. Είναι Αποκρές για τον κόσμο, για μένα δεν είναι τίποτα. Σήμερα κλείνουν δύο μήνες από κάτω από το χώμα και τι να σκέπτομαι. Μοναχή μου, έχω γρίπη 15 μέρες, χιόνια, κρύο, το τηλέφωνο χαλασμένο, δεν μπορώ να επικοινωνήσω με τα παιδιά μου να μου περάσει λίγο ο καημός, αλλά τι να κάμω, υπομονή, ένα παρακαλώ το θεό να κλείσω και εγώ τα μάτια μου , να πάω κοντά του.

Πρώτη Μάρτη 93 σήμερα, είναι Καθαρή Δευτέρα, ο καιρός είναι ο ίδιος, κρύο, αέρα, βροχή, είναι 12 η ώρα, εγώ τώρα σηκώθηκα, δεν μπορώ , έχω γρίπη είκοσι μέρες, άναψα τη σόμπα και κάθομαι μόνη μου, το τηλέφωνο χαλασμένο, αλλά παρακαλώ το Μεγαλοδύναμο Θεό νάναι καλά τα παιδιά μου και όλος ο κόσμος να περάσουν καλή εβδομάδα όλη τη Σαρακοστή. Το Πάσχα ήταν μέτριο από καιρό, αλλά για μένα ήταν φαρμάκι.

Τη Μεγάλη Τετάρτη ήρταν τα παιδιά μου, νάχουν χρόνια πολλά νάρχονται, αλλά εγώ, αν με αγαπάει ο Θεός, του χρόνου να μην είμαι, δεν αντέχω άλλο χειμώνα, όπως θέλει ο Θεός.

Πρώτη Δεκέμβρη, έρημος μήνας που είναι για μένα. Άνθρωπος δεν υπάρχει, η Μαρία (γειτόνισσα) πάει για ελιές.

22 Δεκέμβρη ήρθαν τα παιδιά, κάναμε το μνημόσυνο, 28 έφυγαν, έμεινα πάλι μόνη μου, η στενοχώρια μου δεν λέγεται, αλλά τι να κάμω, ο Θεός μου δίνει υπομονή, όπως σε όλο τον κόσμο, εμένα περισσότερο γιατί είμαι γριά και έρημη.

31 Δεκέμβρη καλή μέρα, έφυγε το 93 που ήταν πικρό φαρμάκι για μένα. Το 94 να περάσει καλά για όλο τον κόσμο και για τα παιδιά μου.

Σήμερα είναι των Φωτόνε, Αγία Μέρα, όπως την ήξερα από όταν ήμουν μικρή που μας τα ΄λεγε ο πατέρας μου, αλλά εγώ δεν καταλαβαίνω τίποτα γιατί είμαι στενοχωρημένη από πολλά, περισσότερο στενοχωρούμαι από τη μοναξιά. Τον Άγγελο είδα το πρωί που μου έφερε τον Αγιασμό. Κανένας άλλος και είμαι και αδιάθετη. Δεν είμαι καλά, δεν έχω δύναμη καθόλου, δεν μπορώ να φάγω τίποτα, κάθομαι και με παίρνει ο ύπνος, διαβάζω και δεν βλέπω και τα παρατάω, τι να κάμω;

13 ο μήνας σήμερα, είμαι στην ίδια κατάσταση, μεγάλη αδυναμία, αλλά τι να κάμω; γυρίζω και δεν αισθάνομαι καλά, δεν μπορώ να φάω τίποτα. Πέθανε ο Θωμάς ο Β. τώρα τον φέρανε στον Ταξιάρχη, βλέπω αυτοκίνητα. Πέθανε εκτάκτως ο Καλότυχος. Αυτός είναι θάνατος.»

Μία βδομάδα μετά τις τελευταίες της αράδες, πραγματοποιήθηκε η ευχή της και έφυγε να βρεί αυτόν που την εγκατέλειψε, αυτόν που λαχταρούσε.

Πηνελόπη Κοψιδά