Τα «κόκκινα» του Θεόδωρου Στάμου
Σήμερα που έχουν περάσει ήδη έντεκα χρόνια από το θάνατό του, επανέρχομαι για να δείξω μια άλλη σημαντική σειρά έργων, τα «κόκκινα», που δημιουργεί στο τελευταίο στάδιο της ζωής του (1986-1994), αποδίδοντας και πάλι την ευγνωμοσύνη μου για τη φιλία που δέκα ολόκληρα χρόνια τόσο απλόχερα μου χάρισε.
Ήταν μια αποκάλυψη όταν, το 1989, τον επισκέφτηκα στο εργαστήριό του στη Λευκάδα. Κόκκινα, μόνο κόκκινα, ακόμα και η φόρμα που φορούσε. Στην απορία μου, το θαυμασμό μου και την ερώτησή μου για το τι συμβολίζει η καινούργια του δουλειά, πήρα μια μονολεκτική απάντηση: «Αίμα».
Κεντρική θέση στους τελευταίους πίνακες της ζωής του έχουν τα χρώματα κόκκινο και μαύρο, που τα συνδέει συνειρμικά με τα συναισθήματα, τα συμβολικά γεγονότα, τους τόπους, τα νοήματα και πάνω απ’ όλα με τη φύση και τη ζωή του.
Το 1988, ο Στάμος, σε ηλικία εξήντα πέντε ετών, είναι φορτωμένος με τη δεξαμενή των αποθεμάτων του, αχόρταγος αναγνώστης, με προτιμήσεις που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα περιεχομένων στα οποία συμπεριλαμβάνεται ο μυστικισμός, η φιλοσοφία, οι βιογραφίες, το μυθιστόρημα και η ποίηση. Τα έργα αυτά συμβολίζουν τις επιλογές του και συνυπάρχουν με την αγωνία του για τη ζωή, την πάλη του με το θάνατο αμέσως μετά τον κλονισμό της υγείας του.
Οι φυσιογνωμίες των πινάκων του αλλάζουν και εξελίσσονται, καθώς το πνεύμα φτάνει πιο βαθιά. Είναι διαστρωματωμένοι με τους συνειρμούς μιας ολόκληρης ζωής, ζωντανοί με το πήγαιν’ έλα του εαυτού του, που αγωνίζεται συνεχώς μετά από ένα άγγιγμα θανάτου, που αποτέλεσε την άμεση πηγή έμπνευσής του για τους καινούργιους πίνακες.
Τα έργα αυτής της περιόδου λάμπουν με τη φωτεινότητα που έρχεται από μέσα. Αρχικά σε γοητεύουν με ένα χρώμα, μια υφή, μια εικόνα, τα ίχνη ενός ταξιδιού. Σε συναντούν χωρίς τρόπους. Σου ζητούν να τα πλησιάσεις διαισθητικά, όχι να τα προσδιορίσεις, αλλά να βυθιστείς, να συλλογιστείς να συμμετέχεις.
Εύστοχα ο ίδιος σημειώνει: « Για τον θεατή είναι μια πρόκληση να ανακαλύψει μόνος του και να απολαύσει ή όχι. Στο τέλος είναι ο ίδιος ο ζωγράφος που έχει τον τελευταίο λόγο και όχι οι πίνακες… και εναπόκειται στον θεατή να σκεφτεί λίγο βαθύτερα και ίσως να φέρει περισσότερα δικά του νοήματα…»
Ζαχαρίας Πορταλάκης
Νοέμβρης 2008
Πηγή: Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας
Δεν υπάρχουν σχόλια