HomeΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣΤα «κόκκινα» του Θεόδωρου Στάμου

Τα «κόκκινα» του Θεόδωρου Στάμου

Σήμερα που έχουν περάσει ήδη έντεκα χρόνια από το θάνατό του, επανέρχομαι για να δείξω μια άλλη σημαντική σειρά έργων, τα «κόκκινα», που δημιουργεί στο τελευταίο στάδιο της ζωής του (1986-1994), αποδίδοντας και πάλι την ευγνωμοσύνη μου για τη φιλία που δέκα ολόκληρα χρόνια τόσο απλόχερα μου χάρισε.

DSCN8413
Ατέρμονο πεδίο – Σειρά Λευκάδα

Ήταν μια αποκάλυψη όταν, το 1989, τον επισκέφτηκα στο εργαστήριό του στη Λευκάδα. Κόκκινα, μόνο κόκκινα, ακόμα και η φόρμα που φορούσε. Στην απορία μου, το θαυμασμό μου και την ερώτησή μου για το τι συμβολίζει η καινούργια του δουλειά, πήρα μια μονολεκτική απάντηση: «Αίμα».

DSCN8415
Ατέρμονο πεδίο – Σειρά Λευκάδα

Κεντρική θέση στους τελευταίους πίνακες της ζωής του έχουν τα χρώματα κόκκινο και μαύρο, που τα συνδέει συνειρμικά με τα συναισθήματα, τα συμβολικά γεγονότα, τους τόπους, τα νοήματα και πάνω απ’ όλα με τη φύση και τη ζωή του.

DSCN8428
Ατέρμονο πεδίο – Σειρά Λευκάδα

Το 1988, ο Στάμος, σε ηλικία εξήντα πέντε ετών, είναι φορτωμένος με τη δεξαμενή των αποθεμάτων του, αχόρταγος αναγνώστης, με προτιμήσεις που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα περιεχομένων στα οποία συμπεριλαμβάνεται ο μυστικισμός, η φιλοσοφία, οι βιογραφίες, το μυθιστόρημα και η ποίηση. Τα έργα αυτά συμβολίζουν τις επιλογές του και συνυπάρχουν με την αγωνία του για τη ζωή, την πάλη του με το θάνατο αμέσως μετά τον κλονισμό της υγείας του.

DSCN8492

Οι φυσιογνωμίες των πινάκων του αλλάζουν και εξελίσσονται, καθώς το πνεύμα φτάνει πιο βαθιά. Είναι διαστρωματωμένοι με τους συνειρμούς μιας ολόκληρης ζωής, ζωντανοί με το πήγαιν’ έλα του εαυτού του, που αγωνίζεται συνεχώς μετά από ένα άγγιγμα θανάτου, που αποτέλεσε την άμεση πηγή έμπνευσής του για τους καινούργιους πίνακες.

DSCN8493

Τα έργα αυτής της περιόδου λάμπουν με τη φωτεινότητα που έρχεται από μέσα. Αρχικά σε γοητεύουν με ένα χρώμα, μια υφή, μια εικόνα, τα ίχνη ενός ταξιδιού. Σε συναντούν χωρίς τρόπους. Σου ζητούν να τα πλησιάσεις διαισθητικά, όχι να τα προσδιορίσεις, αλλά να βυθιστείς, να συλλογιστείς να συμμετέχεις.

Εύστοχα ο ίδιος σημειώνει: « Για τον θεατή είναι μια πρόκληση να ανακαλύψει μόνος του και να απολαύσει ή όχι. Στο τέλος είναι ο ίδιος ο ζωγράφος που έχει τον τελευταίο λόγο και όχι οι πίνακες… και εναπόκειται στον θεατή να σκεφτεί λίγο βαθύτερα και ίσως να φέρει περισσότερα δικά του νοήματα…»

Ζαχαρίας Πορταλάκης
Νοέμβρης 2008

Αφού η ζωή εξωτερικά γίνεται τόσο πολύπλοκη, πρέπει να αρχίσεις να την απλοποιείς εσωτερικά. Συνήθισα να μαζεύω ένα σωρό παλιοπράματα, να έχω γύρω μου πολλά αντικείμενα. Ώσπου άρχισα να τα ξεφορτώνομαι σε σημείο που τώρα έχω ένα γεμάτο σπίτι χωρίς τίποτα. Θέλω λοιπόν και οι πίνακές μου να το αντανακλούν, έτσι σκέπτομαι, έτσι νοιώθω… Θ.Σ.
Αφού η ζωή εξωτερικά γίνεται τόσο πολύπλοκη, πρέπει να αρχίσεις να την απλοποιείς εσωτερικά. Συνήθισα να μαζεύω ένα σωρό παλιοπράματα, να έχω γύρω μου πολλά αντικείμενα. Ώσπου άρχισα να τα ξεφορτώνομαι σε σημείο που τώρα έχω ένα γεμάτο σπίτι χωρίς τίποτα. Θέλω λοιπόν και οι πίνακές μου να το αντανακλούν, έτσι σκέπτομαι, έτσι νοιώθω… Θ.Σ.
… Για τον ζωγράφο υπάρχει μια πνευματική δύναμη που μεταδίδει ζωή και νόημα στις υλικές μορφές κι αυτήν πρέπει να καταφέρει να προσεγγίσει πριν ξεκινήσει την επεξεργασία των μορφών αυτών. Η τέχνη άλλωστε δεν είναι εξάρτημα της ύπαρξης ή αναπαραγωγή της πραγματικότητας. Είναι υπαινιγμός και ταυτόχρονα υπόσχεση του τέλειου ρυθμού, της ιδανικής ζωής. Θ.Σ.
… Για τον ζωγράφο υπάρχει μια πνευματική δύναμη που μεταδίδει ζωή και νόημα στις υλικές μορφές κι αυτήν πρέπει να καταφέρει να προσεγγίσει πριν ξεκινήσει την επεξεργασία των μορφών αυτών. Η τέχνη άλλωστε δεν είναι εξάρτημα της ύπαρξης ή αναπαραγωγή της πραγματικότητας. Είναι υπαινιγμός και ταυτόχρονα υπόσχεση του τέλειου ρυθμού, της ιδανικής ζωής. Θ.Σ.
Η μελέτη και των πιο στοιχειωδών αφηρημένων σχεδίων θα μας δείξει ότι στην ενότητά τους η γραμμή και το χρώμα είναι στην πραγματικότητα ενέργειες ικανές που επιδρούν η μια στην άλλη. Αν λοιπόν ανακαλύψουμε έναν τρόπο για να βάλουμε αυτές τις ενέργειες σε ένα ρυθμικό παιχνίδι τότε το σχέδιο αμέσως ζωντανεύει και η φαντασία μας κινητοποιείται. Ο νους αποκτά ρυθμική σχέση με το σχέδιο, το οποίο φέρει μέσα του τη δυνατότητα της κίνησης και της ζωής. Θ.Σ.
Η μελέτη και των πιο στοιχειωδών αφηρημένων σχεδίων θα μας δείξει ότι στην ενότητά τους η γραμμή και το χρώμα είναι στην πραγματικότητα ενέργειες ικανές που επιδρούν η μια στην άλλη. Αν λοιπόν ανακαλύψουμε έναν τρόπο για να βάλουμε αυτές τις ενέργειες σε ένα ρυθμικό παιχνίδι τότε το σχέδιο αμέσως ζωντανεύει και η φαντασία μας κινητοποιείται. Ο νους αποκτά ρυθμική σχέση με το σχέδιο, το οποίο φέρει μέσα του τη δυνατότητα της κίνησης και της ζωής. Θ.Σ.
Ας μάθουμε λοιπόν όλοι μας ότι η τέχνη δεν είναι εξάρτημα της ύπαρξης ή αναπαραγωγή της πραγματικότητας. Είναι υπαινιγμός και ταυτόχρονα υπόσχεση του τέλειου ρυθμού, της ιδανικής ζωής. Θ.Σ.
Ας μάθουμε λοιπόν όλοι μας ότι η τέχνη δεν είναι εξάρτημα της ύπαρξης ή αναπαραγωγή της πραγματικότητας. Είναι υπαινιγμός και ταυτόχρονα υπόσχεση του τέλειου ρυθμού, της ιδανικής ζωής. Θ.Σ.
«Οι Οξύθυμοι» Καθιστός από αριστερά στην πρώτη σειρά ο Θεόδωρος Στάμος.
«Οι Οξύθυμοι» Καθιστός από αριστερά στην πρώτη σειρά ο Θεόδωρος Στάμος.
Θεόδωρος Στάμος 1946
Θεόδωρος Στάμος 1946
Στην Καλιφόρνια 1946
Στην Καλιφόρνια 1946
Στα 1949
Στα 1949
Στο Νέο Μεξικό 1946
Στο Νέο Μεξικό 1946
Στο εργαστήριό του, στη 14η οδό, Νέα Υόρκη, περ. 1949-50
Στο εργαστήριό του, στη 14η οδό, Νέα Υόρκη, περ. 1949-50
Οκτώ από τους δεκαεπτά καλλιτέχνες των οποίων τα έργα εκτέθηκαν στη Νέα Αμερικανική Ζωγραφική στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, Νέα Υόρκη 1959.
Οκτώ από τους δεκαεπτά καλλιτέχνες των οποίων τα έργα εκτέθηκαν στη Νέα Αμερικανική Ζωγραφική στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, Νέα Υόρκη 1959.
Θεόδωρος Στάμος 1984
Θεόδωρος Στάμος 1984
Στο εργαστήριό του στη Λευκάδα, 1991
Στο εργαστήριό του στη Λευκάδα, 1991
Στο εργαστήριό του στη Λευκάδα, 1993
Στο εργαστήριό του στη Λευκάδα, 1993
Ο Θεόδωρος Στάμος με τον Ζαχαρία Πορταλάκη στο εργαστήριό του καλλιτέχνη στη Λευκάδα, 1993.
Ο Θεόδωρος Στάμος με τον Ζαχαρία Πορταλάκη στο εργαστήριό του καλλιτέχνη στη Λευκάδα, 1993.
Στο σπίτι του στη Λευκάδα, 1992
Στο σπίτι του στη Λευκάδα, 1992
Στο σπίτι του στη Λευκάδα, 1992
Στο σπίτι του στη Λευκάδα, 1992
Στο εξοχικό του στη Λευκάδα, 1991
Στο εξοχικό του στη Λευκάδα, 1991
Ο Θεόδωρος Στάμος με τον Ζαχαρία Πορταλάκη στο εξοχικό του καλλιτέχνη στη Λευκάδα, 1991
Ο Θεόδωρος Στάμος με τον Ζαχαρία Πορταλάκη στο εξοχικό του καλλιτέχνη στη Λευκάδα, 1991
Στο σπίτι του στη Λευκάδα, 1989
Στο σπίτι του στη Λευκάδα, 1989
Στον κήπο του εξοχικού του στη Λευκάδα, 1989
Στον κήπο του εξοχικού του στη Λευκάδα, 1989
Λευκάδα, 1989
Λευκάδα, 1989
Στη Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης, 1994
Στη Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης, 1994

Πηγή: Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας

Προηγουμενο αρθρο
Ο Ηλίας Λογοθέτης βραβεύεται από την Ένωση Επτανησίων Ελλάδας
Επομενο αρθρο
Σεισμοί - Διεκδικήσεις ΕΛΜΕ Λευκάδας - Πρόγραμμα Κοινωνικού Σχολείου

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.