Το Λουρί της Μάννας

Παιχνίδια και… Παιγνίδια

Γράφει ο Νίκος Βαγενάς

Είναι, ίσως, το μοναδικό παιγνίδι του οποίου η ονομασία απέμεινε ως μουραπάς, δίκην απαντήσεως ή προτροπής, στις συζητήσεις από τις οποίες προκύπτει κάτι το ανέφικτο: «Ναί μωρέ! Θα μπαίξωμε το λουρί τ’ς μάννας!»

Και σ’ αυτό το παιγνίδι υπάρχει η σχετική ομοιότητα με το αντίστοιχο του «σκορδομπατσιού». Κοινά σημεία ήσαν ο ραβδούχος (κάτω από άλλη ονομασία) και ο «Βασιλιάς» όπου και στην προκειμένη περίπτωση απεκαλείτο ως «Μάννα». Βεβαίως, όπως θα περιγραφεί αμέσως πιο κάτω, ο ραβδούχος είχε τον ίδιο λειτουργικό ρόλο με τον αντίστοιχο του «Σκορδομπατσιού» μόνον που ενεργούσε άνευ εντολών.

Ήτο κι’ αυτό ένα προεφηβικό παιγνίδι που απαιτούσε την συμμετοχή πολλών παιδιών. Αφού, λοιπόν, συναθροίζοντο τα παιδιά, το επόμενο στάδιο ήταν η κλήρωσιη για την εκλογή της «Μάννας» και του «Λουριού». Η «Μάννα» είχε τον ρόλο του αμίλητου τιμωρού της οποίας οι εντολές εκτελούντο από το «Λουρί». Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι το «Λουρί» ήτο η προέκταση της «Μάννας».

Ο βασικότερος όρος του παιγνιδιού ήτο εκείνος που αφορούσε το ζήτημα των «κτυπημάτων», βάσει του οποίου αυτά δεν υπόκειντο σε καθορισμένο αριθμό ούτε είχαν στόχο συγκεκριμένο παίκτη. Η «Μάννα» είχε μοναδικό ρόλο την φωναχτή χρονομέτρηση κατά την στιγμή που θα άρχιζε το κυνηγητό των παιδιών από το «λουρί». Συγκεκριμένα:

Αφού, λοιπόν, εξελέγετο η «Μάννα» και το «Λουρί» τα παιδιά ωδηγούντο σε προετοιμασμένο, από πριν, έδαφος δηλαδή, καλά σκουπισμένο από χαλίκια ή χορταράκια. Ήδη είχε ανοιχτεί στο χώμα μια λακκούβα (λούμπα κατά την γενική έκφραση) μεγέθους περί τα 15 εκατοστά. Σε απόσταση 6 παιδικών βημάτων από τη λακκούβα, έπαιρνε θέση ο παίχτης που είχε τον ρόλο της «Μάννας». Σε απόσταση, ομοίως, 6 βημάτων από την λακκούβα, από την αντίθετη κατεύθυνση, ήτο ήδη χαραγμένη σε εγκάρσια κατεύθυνση, μία ευθεία γραμμή επί της οποίας παρετάσσοντο τα παιδιά.

Το «Λουρί» έπαιρνε θέση δίπλα στην λακκούβα. Στο παιγνίδι δυό ήσαν τα βασικά όργανα: το πέτσινο λουρί,(1) και ένα μικρό λαστιχένιο τόπι(2) στο μέγεθος του πορτοκαλιού ή μόλις κάτι παραπάνω. Όταν πλέον η «Μάννα» και το «Λουρί» έπαιρναν την θέση τους, τα παιδιά παρετάσσοντο κατά μήκος της ευθείας γραμμής επί του εδάφους, σε στάση σώματος έτοιμο για φυγή. Η στάση του σώματος προσωμοίαζε αρκετά με την αντίστοιχη στάση που έπαιρναν οι δρομείς μεγάλων αποστάσεων, επί της αφετηρίου γαμμής. Με το ένα πόδι, λοιπόν, πατούσε (το κάθε παιδί) στην γραμμή, έχοντας το σώμα μισογυρισμένο προς τα εμπρός και μισολυγισμένα τα πόδια. Το σώμα κάπως σκυφτό και το βάρος του κορμού να πέφτει μπροστά, προσέδιδε σε όλα τα παιδιά την υπερένταση της απρόσμενης φυγής.

Το παιγνίδι άρχιζε με την «Μάννα» να ρίχνει το λαστιχένιο τόπι σε «συρτή» τροχιά προς την λακκούβα. Εάν αστοχούσε, τότε το «Λουρί» που παρέστεκε στο πλάϊ της λακκούβας, το επέστρεφε για την επανάληψη της ριξιάς. Και αυτό έως ότου επιτευχθεί ο στόχος, δηλαδή να πέσει το τόπι μέσα στην λακκούβα. Από την στιγμή που επετυγχάνετο το επιζητούμενο, τα πάντα εξελίσσοντο ταυτοχρόνως, δηλαδή: εν τω άμα, το «Λουρί» άφηνε το τόπι μέσα στην λακκούβα και άρχιζε να κυνηγά τα παιδιά, τα οποία, πάντα στον ίδιο χρόνο, είχαν εγκαταλείψει δρομαίως την γραμμή διασκορπιζόμενα προς διάφορες κατευθύνσεις.

Όταν ο αριθμός των παιδιών ήτο σχετικά μικρός (τέσσερα ή έξι) υπήρχε μία δυσκολία στο «λουρί» να χτυπήσει όσο το δυνατόν περισσότερα παιδιά. Τον ίδιο πάντα χρόνο άρχιζε και η χρονομέτρηση του κυνηγητού από την «Μάννα» η οποία χρονομετρούσε με δυνατή φωνή, επαναλαμβάνοντας την φράση: Και το τσιν το τομάρ(ι) και το τσιν το τομάρ’, μία το λουρί τ’ς Μάννας και το τσιν το τομάρ’ και το τσιν το τομάρ’, δύο το λουρί τ’ς Μάννας και το τσιν το τομάρ’ και το τσιν το τομάρ’, τρεις το λουρί τ’ς Μάννας…

Όπως γίνεται αντιληπτό μόνον ο αριθμός της φράσεως άλλαζε, ο οποίος μπορούσε να φθάσει μέχρι… δέκα το λουρί τ’ς Μάννας. Ο ρυθμός εκφωνήσεως της επαναλαμβανομένης φράσεως ήτο γρήγορος ή λίγο βραδύτερος κι’ αυτό ωφείλεττο στον αριθμό των συμμετασχόντων παιδιών. Έτσι, για παράδειγμα, εάν ο αριθμός των παιδιών ήτο μικρός η φράση επαναλαμβάνετο λίγο αργά, ώστε να δοθεί χρόνος στο «Λουρί» να κυνηγήσει περισσότερο. Στην αντίθετη περίπτωση η φράση επαναλαμβάνετο γρήγορα.

Αντικειμενικός σκοπός του «Λουριού» ήτο να χτυπήσει στην πλάτη (με το λουρί) το καταδιωκόμενο παιδί κι’ αν ήτο δυνατόν όσο μπορούσε περισσότερα. Βεβαίως, μέσα από τα ομαδικά παιγνίδια ήτο γνωστόν ποια παιδιά ήταν γρηγορότερα ή πιο ευκίνητα κι’ έτσι το «λουρί» διάλεγε εκ των προτέρων ποια θα κατεδίωκε. Ο μειωμένος βαθμός ταχύτητος που είχε ένα παιδί αντεκαθίστατο από την ευκινησία, τα ανακλαστικά, την εκ των προτέρων επιλογή της θέσεως επί της γραμμής ή την προεπιλεγείσα διαδρομή της φυγής, η οποία παρουσίαζε προσκόμματα όπως ήτο μία σούδα, τσουκνίδες ή κάποια δένδρα στην αδειά (αλάνα). Όταν τελείωνε η χρονομέτρηση από την «Μάννα», τότε τα παιδιά και το «Λουρί» επέστρεφαν στις θέσεις τους, περιμένοντας, το επόμενο ρίξιμο του λαστιχένιου τοπιού.

Σε σύγκριση με το παιγνίδι του «Σκορδομπατσιού» η «Μάννα» και το «Λουρί» δεν αντεκαθίσταντο καθ’ όλην την διάρκειαν του παιγνιδιού, ει μη μόνον στην εκ των προτέρων σμφωνηθείσα πρόταση, ότι ανά 10 επαναλήψεις (δηλ. ανά 10 επιτυχείς ριξιές του τοπιού στην λακκούβα) θα εγένετο εκ νέου κλήρωση. Σπάνια υπήρξε περίπτωση όπου επανεκλέγετο η «Μάννα» ή το «Λουρί». Γι’ αυτήν την εύνοια της τύχης, ο τυχερός του παιγνιδιού ελάμβανε τον ευπροσήγορον χαρακτηρισμόν του… ευρυφάρδου!!!

(1) Το πέτσινο λουρί προήρχετο κυρίως από ανδρικό παντελόνι. Άλλωστε τα παντελονάκια από τα παιδιά ή συνεκρατούντο με ενσωματωμένες τιράντες ή με ένα κουμπί στην μέση. Ιδίως όταν το παιδί φορούσε το περυσινό παντελονάκι του αδελφού του, τούπεφτε συνέχεια και κάθε τόσο το έπιανε από τις λαγόνες και το σήκωνε και με τα δυό του χέρια.
(2) Τα λαστιχένια τόπια, διαφόρων μεγεθών, επωλούντο στο μαγαζί του Σπύρου Κατωπόδη, κατά κόσμον Κορομηλαίου, το οποίο ευρίσκετο εν επαφή με την σημερινή είσοδο της Τραπέζης Πειραιώς και επουλούσε τετράδια, χαρτικά, μολύβια, οπτικά, παιγνίδια, λάστιχα για σφενδόνες κ.ά.